دوره حکومت کریم خان زند، آرامش و استقرار کوتاهی در ایام فترت پس از دولت صفویه محسوب می شود. وی گرایشات شیعی خود را به طور واضح نشان داد اما تلاشی هم در راستای احیای سازمان دینی دوره صفویه نکرد. در این دوره تا حدود زیادی اوضاع علمای شیعه بهبود یافت، شعائر و اماکن مذهبی مورد توجه و احترام زیادی قرار گرفتند. علمای شیعه با این که از موقعیت برتری نسبت به دوره افشاریه برخوردار شدند، باز هم فاقد قدرت ...

ساختار و عملکرد سیاسی-نظامی شهرها نقش برجسته ای در درگیری ها و رقابت های سیاسی-نظامی کشور در دوره بعد از مرگ نادرشاه افشار داشت؛ با توجه به این مسئله، این مقاله درصدد یافتن پاسخ به این پرسش است: ساختار قدرت شهرها چگونه و به چه سان عمل می کرد و در چه زمینه هایی منجر به قدرت گیری و حاکمیت کریم خان زند گردید؟ پژوهش حاضر، با استفاده از روش تحقیق تاریخی و شیوه جمع آوری داده های کتابخانه ای از منابع ...

پژوهش حاضر قصد دارد به چگونگی تصویر شاهان نخستین قاجار ( آقا محمد خان، فتحعلی شاه و محمد شاه قاجار) در سفرنامه های نوشته شده در فاصله سال های 1209-1264 ه.ق/ 1794-1849م توسط سیاحان اروپایی معاصر آن شاهان بپردازد. در این پژوهش عواملی که بر تصویر ارایه شده از شاهان مذکور تأثیر گذاشته مثل منافع کشورهای متبوع نویسندگان و هم چنین تفاوت ها و شباهت های بین تصاویر شاهان در سفرنامه های مختلف این دوره مور...

رساله حاضر با عنوان خلیج فارس در عهد کریمخان زند، به بررسی روابط وی با قدرتهای منطقه ای خلیج فارس در سالهای 1193-1163 ه قˆ 1779-1749 م. می پردازد. منطور از قدرتهای منطقه ای، حکام ایرانی، عرب و ترک سواحل و جزایر خلیج فارس و نمایندگی های شرکت های هند شرقی هلند و انگلیس در آن منطقه است که به سه دسته تقسیم می شوند: 1 - ایرانیان، شامل حکام سواحل خلیج فارس از بندرعباس تا دهانه ارندرود اعم از حکام بند...

شکل گیری و رشد مناطق شهری یکی از نمادهای اصلی شکوفایی اقتصادی محسوب می شود. در آستانة ورود به قرن نوزدهم میلادی که سیر تحولات جهانی سرعت فزاینده ای یافته بود و نقش شهرها با عناصر فعال اقتصادی در این زمینه بیش از سایر گروه های اجتماعی به چشم می خورد، جامعة ایران در دل یک مرحله از بحران های داخلی فرو رفت که نه تنها به توقف کامل فرایند نقش-سازی شهرها در عرصه های مختلف سیاسی و اقتصادی انجامید بلکه ...

سرزمین­های شرقی ایران خاصه خراسان بزرگ همواره در مسیر زمان نقشی سرنوشت ساز در معادلات فرهنگی، سیاسی و اقتصادی کشور ایفاء کرده‌اند که از آن میان می‌توان به شهر مشهد در دوره ناصرالدین شاه قاجار اشاره کرد که دستخوش شورش و اعتراضی همچون فتنه حسن خان سالار گردید. فتنه محمد حسن خان سالار پسر اللهیار خان آصف‌الدوله دولّوی قاجار در سال ۱۲۶۰ هجری قمری آغاز گشت. اما مقدمه آن از چند سال پیش به زمان حکومت آ...

پایتخت به عنوان مرکز سیاسی، اداری، اقتصادی و گاه فرهنگی و اجتماعی ، مهمترین رکن در جغرافیای سیاسی و اداری هر حکومت به شمار می رود. هر سلسلۀ حکومتی جایی را بنا به عواملی به عنوان پایتخت انتخاب می کند و حتی جابه جایی پایتخت در سرزمینی چون ایران همواره از مسائل مهم به شمار می آمده است. از آنجا که پایتخت می تواند نشان دهندۀ شأن، عظمت و اقتدار حکومتی باشد، مکان گزینی آن باید براساس الگویی تعریف شده ...

ولایت فقیه ، همزاد فقه است که متناسب با شرایط سیاسی، اجتماعی دوره های مختلف ، مراحل مختلفی از رشد و بالندگی را طی کرده است . در دوره آغازین اجتهاد ( مرحله اول ) اصل ولایت فقیه از نگاه فقیهان امری مسلم تلقی می شده است . در مرحله دوم (عصر صفویه ) به دلیل روی کار آمدن حکام شیعی صفوی و تغییر وضعیت شیعیان از اقلیت تحت فشار به اکثریت حاکم ، اوضاع سیاسی جهت طرح انظار فقیهان در مساله ولایت فقیه مساعد ت...

مذهب تشیع که از ابتدای ورود اسلام به ایران در اشکال و فرق مختلف در این سرزمین رواج یافت تا زمان صفویه و رسمی شدن مذهب تشیع دوازده امامی، رسمیت پیدا نکرد. با ظهور صفویه، زمینه برای انتخاب تشیع به عنوان مذهبی رسمی و مورد حمایت حکومت فراهم شد و به دنبال آن، علمای شیعه از جایگاهی بسیار مؤثر و نفوذ سیاسی ـ اجتماعی برخوردار شدند. پس از زوال صفویه به دست افاغنه که پیرو مذهب اهل سنت و جماعت بودند، جایگ...

هدف این مقاله،بررسی علل ناکامی بختیاریها در دورهء قاجار پیش از فتح تهران و از دست دادن جایگاه‌ سیاسی پس از فتح تهران است.مقاله،با این رویکرد به شرح نخستین شورش بختیاری در زمان قاجاریه، یعنی شورش ابدال خان و اسد خان هفت لنگ،موقعیت این ایل دردورهء فتحعلی شاه،شورش محمد تقی خان‌ چهار لنگ،عوامل شکست شورش او،علل ناکامی و قتل او حسینقلی خان ایلخانی،ساختار ایل بختیاری در زمان‌ وی،منازعات خوانین بختیاری...