انحاء نسبت­های مفهومی، ثبوتی، اثباتی، انگیزشی و ... میان دین و اخلاق، در طول تاریخ و دست­کم از زمان افلاطون به ­این سو، مورد اقبال متفکّران بوده ­است؛ چه ­این­که هر دو متکفّل صلاح و فلاح انسان این­جهانی بوده و بسته به میزان استغنا یا حاجت­مندی به دیگری، نظم و نسق متفاوتی پی می­افکنند. مطابق یکی از این تقریرات و با اتکا به دلایلی چون حاکمیت مطلق الهی، خالقیّت خداوند، قیام عرض به عرض و اتصاف افعال ب...

نلسون پایک، فیلسوف معاصر، علم مطلق الهی و اختیار انسان را ناسازگار می داند. وی با بیان این ادعا که اگر خدا دارای علم پیشین باشد، انسان دیگر در اعمال خود اختیار نخواهد داشت، استدلالی نوین عرضه می دارد. پایک در نهایت به این نتیجه می رسد از آنجا که خداوند دارای علم پیشین و مطلق است، انسان توانایی انتخاب انجام یا ترک فعل را ندارد و آنچه از انسان سر میزند، توسط از پیش داننده ای که دارای علم ضرورتاَ ...

بیشتر متکلمان اشعری در مسألة نحوه انتساب افعال به انسان، نظریه کسب را برگزیده‌اند؛ هرچند پیش از آنان برخی از معتزله مانند نجاریه و ضراریه نیز به‌ انحایی از این نظریه اعتقاد داشته‌اند. در مقابل، عموم معتزله و به‌ویژه جبائیان آدمی را خالق افعال خویش می‌دانستند. ابن‌عربی ضمن اذعان به دشواری مسألة کسب یا خلق اعمال انسان، بارها به بررسی و داوری در مورد نظریة کسب و خلقِ اعمال پرداخته است. هرچند ابن‌ع...

نقش انسان در افعال خود، از مباحث مهم کلامی و تفسیری است. فخر رازی همه اعمال انسان را منسوب به خدا می‌داند و انتساب خالقیت اعمال، توسط انسان را موجب نفی یا تضعیف قدرت خداوند دانسته و کفر و ایمان انسان را ناشی از خلقت خدا شمرده است. اما نظریه متقن و استواری ارائه نکرده، گاه انسان را مجبور شمرده، گاه به آزادی انسان تمایل نشان داده و گاه با طرح نظریه کسب و تمایز بین اراده و خلق خداوند، از پذیرش جبر...

هنگامی عشق حقیقی که همان عشق به خدا، صفات و افعال اوست، حقیقت نابش را جلوه‌گر می‌کند که به طمع بهشت و یا ترس از دوزخ نباشد، بلکه عشق به صرف تصور جمال و کمال در حضرت خداوندی باشد. از نظر صدرا کمال عشق به خدا این است که تمام دل به او تعلق گیرد و جان از تمایل به تمام آنچه جز خدا است، پاک شود. در این صورت معشوق در جان عاشق نشیند و او را به مقام فنا رسانده و عاشق، شهید عشق گشته است. نتیجة عشق دو...

چکیده: وحی مفهومی بنیادین در ادیان وحیانی دارد و در همه این ادیان، به شکل واحدی مطرح نشده است. در مسیحیت کنونی از وحی به تجلی خدا در حضرت عیسی(ع) و القای حقایقی از جانب خدا تعبیر شده است. در مقابل در اسلام گونه ای خاص از وحی محوریت دارد که همان قرآن است. سه دیدگاه در باب سرشت وحی در کلام جدید مطرح است: دیدگاه گزاره ای، دیدگاه تجربه دینی و دیدگاه افعال گفتاری. طبق دیدگاه نخست، وحی گونه ای از ح...

 در طول تاریخ اندیشه، مسائلی نظیر علم ما به خدا، سخن گفتن از او، راه‌های تقرب و اسما و صفات او، به‌طور عام همواره مطرح و محل مناقشه بوده است. این مسئله برخی را به‌سمت الهیات ایجابی و برخی را به‌‌سوی الهیات سلبی سوق داده است. طرفداران الهیات سلبی معتقدند که تنها به شیوۀ سلبی می‌توان دربارۀ افعال و صفات خداوند سخن گفت به‌گونه‌ای که ابن‌میمون توصیف درست و بی‌نقص خداوند را صرفاً توصیف او به اوصاف سل...

افعال متعدی در زبان فارسی به لحاظ تظاهر « را » همراه مفعول آنها عملکرد متفاوتی دارند ( طبیب زاده ،1385 ). در این نوشتار نگارنده در پی یافتن پاسخ به این سؤال است که آیا این تفاوت عملکرد افعال متعدی، ارتباطی به مشخصه معنایی نمود فعل دارد یا خیر. به این منظور پیکره ای متشکل از 40 فعل متعدی زبان فارسی با پیروی ازطبقه بندی وندلر( 1967؛ 1957 ) و با استفاده از مشخصه های روستین( 2004 ) بر اساس نمود طبق...

کاربرد سخنان شطح­آمیز در شعر دفاع مقدس تداعی‌کننده فضای عرفانی حاکم بر جبهه‌ها و نشان‌دهنده معرفت و بصیرت رزمندگان است. شاعران برای ملموس نشان دادن حضور خدا در جبهه‌ها برای او قائل به رنگ، بو و نور شده‌اند و با هدف بیان نزدیک بودن خداوند به دلیرمردان عرصه‌های نبرد، برای حق­تعالی مکان متصور شده‌اند. همچنین به منظور بیان محسوس در محضر خدا بودن رزمندگان از تعابیری که یادآور تجسیم خداوندست، بهره بر...

تلاشهای علمی و فکری معتزله پیرامون علوم و معارف قرآن مورد بررسی و نقد قرار گرفته است. معتزله از اوایل قرن دوّم به دست واصل بن عطاء شکل گرفت. معتزلیان، مسائل قرآنی را در ضمن اصل »عدل« یکی از اصول مذهب خود، قابل طرح می دانند. زیرا بر این باورند که قرآن فعلی است از افعال خدا و بحث درباره افعال خدا در اصل »عدل« مطرح است. توجّه بیش از حد معتزلیان به عقل باعث شد تا دست آنان از بسیاری روایات و احادیث کو...