چکیده گرچه ایران در طول تاریخ مورد تاخت و تاز اقوام بیگانه بوده، اما در هر زمان افرادی از این مرز و بوم تلاش نمودند تا فرهنگ و تمدن دیرینه ایران و ایرانی را حفظ نمایند و به نسل های آینده منتقل نمایند. پژوهش حاضر به بررسی یکی از دوره های تاریخی ایران در دوره اسلامی یعنی دوره مغولان و نقش آفرینی و فداکاری خاندان جوینی در این عصر که مصادف بوده با حکومت مغولان و ایلخانان در ایران، می پردازد. طی ای...

در جهان اسلام اشاعره ی متقدم و به ویژه امام الحرمین جوینی در شمار حامیان تقریر علّی از نظریه ی امر الاهی یا نظریه ی حسن و قبح شرعی محسوب می شوند. از منظر جوینی، خوبی و بدی امور براساس امر و نهی الاهی قابل تبیین هستند و در واقع، خوبی و بدی امور چیزی جز امر و نهی الاهی نیست. گرچه نظریه ی امر الاهی به طور عام، و تقریر علّی آن به طور خاص، حاوی بصیرت های قابل توجهی است؛ اما کاستی های فراوان آن، پذیرش ...

در جهان اسلام اشاعره‌ی متقدم و به‌ویژه امام الحرمین جوینی در شمار حامیان تقریر علّی از نظریه‌ی امر الاهی یا نظریه‌ی حسن و قبح شرعی محسوب می‌شوند. از منظر جوینی، خوبی و بدی امور براساس امر و نهی الاهی قابل تبیین هستند و در واقع، خوبی و بدی امور چیزی جز امر و نهی الاهی نیست. گرچه نظریه‌ی امر الاهی به طور عام، و تقریر علّی آن به طور خاص، حاوی بصیرت‌های قابل توجهی است؛ اما کاستی‌های فراوان آن، پذیرش ...

تاریخ جهان­گشای جوینی یکی از امهات متون تاریخی ـ ادبی زبان فارسی است. جوینی در این اثر شرح وقایع و فجایع سه رویداد شگرف تاریخ ایران را در سده­های ششم و هفتم هجری، یعنی ایلغار مغول و فراز و فرود سلطنت خوارزمشاهیان و داستان  اسماعیلیان ایران، به رشتة تحریر درآورده است. در این مقاله از منظر زبان­شناسی نقش­گرا ـ که اثر را در ارتباط با گوینده، شنونده، زمینه و موضوع آن بررسی می­کند ـ کارکردهای زبانی ...

تراژدی، در میان انواع ادبی، تأثیرگذاری بیش تری در ذهن مخاطب دارد و باعث می شود مخاطب حوادث را عینی تر و زنده تر احساس کند و دریابد و گاه خود را با قهرمان تراژدی مقایسه کند. در تاریخ ادب فارسی این نوع ادبی کم تر مورد توجه شاعران و نویسندگان قرار گرفته است. در تاریخ جهانگشای جوینی ساختار روایی حوادث و ویژگی شخصیت سلطان محمد خوارزمشاه و سرانجامِ کار او به گونه ای است که بسیاری از نشانه های نوع ادبی...

عصر نامسلمانی ایلخانان، در دوره ای که خاندان جوینی در رأس ساختار اجرایی حکومت بودند، نوعی پویایی در حیات فرهنگی و احیاناً اقتصادی و اجتماعی داشت که در پناه مدارای موجود، تحمل نگرش انتقادی را پذیرا بود. پویایی و نگرش انتقادی مذکور، با دوره برتری خاندان جوینی و وابستگان بدان ها هم زمان بود. این نگرش انتقادی، به عنوان نمود واگرایی جامعه ایرانی، در برابر مغول های بیگانه و نامسلمان، در قالب شعر و ادب...

زبانِ طنز از قدرتی بس ژرف برخوردار است؛ قدرتی که در سایه آن گوینده می تواند بسیاری از معضلات را بازگو و در بهتر شدن اوضاع تلاش نماید. زمانی که جامعه به بلایا و آشفتگی های فرهنگی و اخلاقی فراوانی دچار باشد، بر دامنه طنز، به ویژه هجو و هزل افزوده می شود. در این مقاله اثبات شد که عطاملک جوینی با طبعِ شوخ و انتقادی خود، همانند بسیاری از شوخ طبعان و منتقدان تاریخ این سرزمین، از این ابزار شگفت و تأثیرگ...

یکی از کتاب های قرن هفتم هجری تاریخ جهانگشای عطاملک جوینی است که به نثر فنّی و فاضلانه ای نگاشته شده است. این کتاب که در دوره مغولان (تألیف: 658 ـ650) به نگارش در آمده است، از نظر ادبی و تاریخی ارزش فراوانی دارد. عطاملک که خود شاهد قتل و کُشتار مغولان در ایران بوده، بسی از این موارد را در کتاب خود بیان کرده است. چنین فردی طبیعتاً نسبت به مسایل پیرامون خود بی توجه نخواهد بود و ویرانی های روزگار را ...

هر کس از پنجر? تجربه و اندیش? خود به جهان می نگرد. برداشت های ما از پدیده ها و اتفاقات، متأثر از نفسانیات، تجربیات و پیش زمینه های ماست. روایت هایی که ما از جهان پیرامونمان ارائه می دهیم، نه بازنمایی حقیقت، بلکه گزارشی از آن است. گزارشی که در گذر از راهروی اندیش? ما از اصالت خود دور می شود و خواهی نخواهی با آنچه بوده است، زاویه پیدا می کند. از این نظرگاه روایت های ما اصیل نیست و نمی توان بی ترد...

کتاب تاریخ جهانگشای جوینی اثر خامۀ توانای علاءالدین عطاملک جوینی یکی از ارزشمندترین کتاب‌هایی است که در حوزۀ تاریخ و زبان و ادبیات فارسی در دست داریم. کتاب وی علاوه بر این که از نظر تاریخی حائز اهمیّت فراوان و در بردارندۀ مطالب دقیق، و روشن‌کنندۀ گوشه‌های تاریکِ وحشتناک‌ترین برهۀ تاریخ ایران است، از دید ادبی نیز درخور توجه و دارای ارج و ارزش فراوان است. در این مقاله کوشش شده است که نگاهی بر جنبه‌...