زبان شعر نظامی که از برجسته‌ترین شاعران سبک آذربایجانی است، کاملاً تصویری و کنایی است و در شعر او استفاده هنرمندانه از انواع صورخیال بسیار دیده می‌شود. اگرچه ماجرای خسرو و شیرین در قرن ششم داستانی مشهور و آشنا برای عام و خاص بوده است، هنرنمایی نظامی در شیوه بیان از جمله در توصیف و تصویر زیبارویان و صحنه‌های طبیعت، آشکارا دیده می‌شود. در بین آثار نظامی درباره خسرو و شیرین بایدگفت پرداختن به موضوع...

دیوان اشعار ناصرخسرو از جمله آثاری است که همه ی ابعاد آن به تمامی پژوهش نگردیده است ؛ از جمله موضوعهایی که مورد بررسی قرار نگرفته یا بگونه ای محدود وگذرا مطرح شده است ، موضوع « مضامین اخلاقی در دیوان ناصرخسرو » است ، بنابراین هدف این تحقیق ارائه تصویری جامع از مضامین اخلاقی دیوان ناصر خسرو است . به عنوان درآمدی بر مباحث تحقیق ابتدا در فصل اول به اختصار در خصوص مبانی علم اخلاق و مفاهیم کلی آن و ...

امیر خسرو دهلوی به دلیل محل جغرافیایی زندگیش که در خارج از ایران و در هندوستان بوده، آثارش آن سان که باید و شاید مورد توجه و بررسی قرار نگرفته و محققان در نقد های خود به ندرت به آن ها اشاره کرده اند و در هند نیز محققان، اکثراً آثار هندی زبان شاعر را بررسیده اند؛ درحالی که امیر خسرو دهلوی یکی از شاخص های مهم دو ادبیات عظیم مشرق زمین، یعنی فارسی و هندی محسوب می شود و آثارش مفاهیم کلیدی ادبیات کلاس...

پس از سرودن خمسه توسط نظامی، بویژه دو اثر مشهور غنایی او؛ یعنی لیلی و مجنون و خسرو و شیرین، بسیاری از شاعران در صدد برآمدند که به تقلید از این آثار منظومه‌هایی پدید آورند. یکی از این مقلدان، شهاب ترشیزی شاعر سده دوازدهم و آغاز سده سیزدهم است. شهاب دو منظومه غنایی به نام‌های یوسف و زلیخا و خسرو و شیرین دارد که اولی را به تقلید از جامی و دومی را به پیروی از نظامی سروده است. شهاب در مثنوی خسرو و ش...

در این مقاله ارزش‌ها، کنش‌ها، مهارت‌ها، سوگیری و کنترل‌های اجتماعی اشخاص در خسرو و شیرین نظامی گنجوی نقد و بررسی شده است. سؤال اصلی این است که شخصیّت‌های اصلی داستان در منظومه خسرو و شیرینِ نظامی، از منظرهای گوناگون جامعه شناختی، چگونه هستند. پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده‌ و داده‌ها با استفاده از شیوۀ تحلیل محتوا به روش کتابخانه‌ای، بررسی و تجزیه و تحلیل شده است. نتایج این پژوهش، نشا...

کی خسرو فرزند سیاوش هشتمین پادشاه کیانی و یکی از محبوب ترین پادشاهان اساطیری ایران است. در اوستا از او به عنوان یکی از پهلوانان و شاهان بزرگ یاد شده و بسیار مورد تکریم است. در متون پهلوی او یکی از یاوران سوشیانت ـ موعود زرتشتی ـ است. داستان کی خسرو یکی از طولانی ترین و پرفراز و نشیب ترین داستان های شاهنامه است. او یکی از محبوب ترین شخصیت های شاهنامه و فردوسی است چرا که عادل، فرزانه، خردمند و پی...

قاسمی گنابادی از شاعران قرن دهم هجری و معاصر شاه اسماعیل و شاه تهماسب صفوی است. وی یکی از نظیره‌گویان موفّق است که به شیوة نظامی منظومه‌هایی دارد و در آن‌ها به پیروی از آثار نظامی گنجوی پرداخته است. در سخن او، تأثیر مستقیم نظامی و پیروان او، به‌ویژه جـامی و هاتفی آشکار است. از آثار او می‌توان شـاهنامة نوّاب عالی، لیلی و مجنون،  خسرو و شیرین و زبدةالأشعار را نام برد. در مقالة حاضر، به معرّفی قاسمی ...

چکیدهتقابل‌های دوگانه از مباحث مهم زبان‌شناسی و نشانه‌شناسی است که منتقدان ساختارگرا با توجه به آن به نقد و تحلیل متون ادبی می‌پردازند. این تقابل‌ها که نقش مهمی در زیبایی و انسجام ساختاری و محتوایی متون ادبی ایفا می‌کنند، کاربرد بسیار گسترده‌ای در شعر ناصر خسرو (شاعر و نویسنده برجسته‌ی قرن پنجم) دارند؛ به گونه‌ای که می‌توان آن را از ویژگی‌های بارز سبک شعری او قلمداد کرد. ناصر خسرو اغلب از این ت...

یکی از مهم ترین عناصر روایی در منظومه های داستانی نظامی، شخصیت های قوی و ماندگاری است که سبب مقبولیت این منظومه ها شده اند. در این پژوهش ویژگی های شخصیتی خسرو در منظومه خسرو و شیرین تحلیل می شود. این تحلیل بر پایه نظریه معنامحور صورت گرفته است و نیز تلفیقی از نظریه های بارت، هروشفسکی و مایک بال در آن به کار رفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد که خسرو یک شخصیت چند بعدی و دربردارنده صفات متعدد و گا...

نظامی شاعر قرن ششم در گنجه، زادگاه خویش زیسته و پنج گنج خود را در همان جا به شعر درآورده است. خسرو و شیرین یکی از مثنویهای پنجگانه ی اوست که شامل 6500 بیت است و در بحر هزج مسدس مقصور یا محذوف سروده شده است. در ادب فارسی باید منظومه ی خسرو و شیرین نظامی را در اوج قله ادب غنایی قرار داد که پس از اینکه نظامی آن را سرود مورد تقلید و نظیره گویی های بسیاری قرار گرفت از آن جمله منظومه ی شیرین و خسرو ا...