نخستین حصار شهر تهران و چهار دروازة آن در دورة شاه تهماسب صفوی بنا شده‌اند. در دوره‌های بعدی، یک دروازه در زمان افغان‌ها به این حصار اضافه شد و یک دروازة دیگر هم به دورة قاجار تعلق دارد. معمولاً این دروازه‌ها به‌دلیل شباهت اسمی، با دروازه‌های حصار ساخته‌شده در دورة ناصرالدین‌شاه یکسان انگاشته می‌شوند؛ حال آن‌که لازم است با دقت در منابع گوناگون، نقشه‌های تاریخی شهر تهران و نیز نوع و تاریخ تهیة تص...

یکی از روش‌های شناخت ویژگی‌های نقاشی ایرانی، مطالعه و بررسی تطبیقی نسخ نگارگری دوره‌های مختلف با یکدیگر است. مطالعات تطبیقی علاوه بر شناخت ویژگی‌های کلی اثر، جو حاکم بر هنرمندان هر دوره و هویت آنان را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. تاکنون محققین و مستشرقین بسیاری نگاره‌های نسخه‌های خطی دوره‌ی شاه‌تهماسب را مورد مطالعه قرار داده‌اند، ولی در این میان کمتر به نگاره‌های مکتب شیراز خصوصاً نسخه خاوران نامه...

چکیده فلاسفه مسلمان قائل به وجود سه عالم عقل، خیال و ماده هستند و برای هر یک، احکامی برمی شمرند. نگارگران ایرانی نیز در آثار خود به عالمی غیر از عالم مادی نظر دارند. بررسی احکام مربوط به هر عالم و تبیین احکامی که نگارگر ایرانی در ساخت اثرش منعکس می کند، به شناخت بیشتر در مورد جایگاه نگارگری ایرانی و سهم دنیای مورد نظر نگارگر در آثارش کمک می کند. در این پژوهش جایگاه خیال به عنوان یک عالم و قوه ...

پارچه های منقوش از جمله تولیدات هنری با سابقه در ایران است و دوره صفویه یکی از درخشان ترین دوره ها در زمینه تولید پارچه های نقش دار به شمار می رود .از سوی دیگر نقاشی های دوره صفوی نشان دهنده شکوه و عظمت این عصر، نحوه زندگی طبقه اشراف و درباریان و انواع پوشش فاخر و زیبای آنان است . با توجه به اهمیت هر دو حوزه یاد شده ، مطالعه و بررسی هر چه بیشتر ضروری به نظر می رسد ، خصوصا آن که در جستجوی رابطه ...

مضامین و مفاهیم مورد علاقه و تأکید تشیع، بخشی از درون‌مایه نسخه نگاره‌های ایرانی را به خود اختصاص داده‌اند. عمده‌ی این آثار، متأثر از نوع حاکمیت و فضای فکری زمانه، به روش‌های تصویری متعدد، از واقع‌گرایانه تا نمادین مصور شده‌اند و مهم‌تر اینکه بیانگر روایت یکسانی نیستند. در این میان، نسخه فالنامه تهماسبی که مجموعه‌ای از مضامین اسلامی و شیعی را در خود جای‌داده و در دوران اقتدار سیاسی و فکریِ تشیع ...

پژوهش حاضر به مطالعه تطبیقی زیباشناسی تصویر رستم در شاهنامه های فردوسی مصور عهد صفوی خاصه شاهنامه های شاه تهماسبی، قوام بن محمد شیرازی و رشیدا می پردازد. ایرانیان در طول تاریخ نگارگری بیش از هر نسخه ای شاهنامه را به زیور نگاره ها آراسته اند و در شاهنامه نیز رستم شخصیتی بی بدیل است نه تنها در شاهنامه، که اساسا در فرهنگ ایران رستم قهرمانی بلا منازع است. به همین دلیل تصویر رستم در شاهنامه های مصور...

چکیده شاهنامه ی حکیم ابوالقاسم فردوسی، از مشهورترین میراث گران بهای ادب فارسی است. این اثر ارزشمند که روح جوان مردی و غیرت ملّی و دینی ایرانیان را مورد ستایش قرار می دهد، همواره مورد توجّه حکام ایرانی و بالتبع هنرمندان نگارگر درباری بوده است و داستان های آن، بیش از هر اثر ادبی دیگر در ایران به تصویر درآمده است. در میان داستان ها و روایات بسیارِ شاهنامه، داستان سیاوش، به دلیل دارا بودن ارزش های ...

درهنر مصورسازی نسخه‌ها که همواره تحت تأثیر تفکر مذهبی هنرمندان وحامیان آنها قرارداشتهاست، بخش عمده‌ای از آنها روایت‌های مربوط به پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) ایشان را متجلی ساخته‌اند. رویکرد هنرمندان به این مضامین موجب بروزجلوه‌های خاصی از پردازش تمثیلی، نشانه‌ای وانتزاعی درجهت روایتگری نسبت به سایر موضوع‌ها در نگارگری شده است تا مضامین شیعی را به زبان تصویری انعکاس دهند. مه...

توجه به اصالت وهویت هنری در هر فرهنگ بخصوص فرهنگ ایرانی اسلامی، از نکات قابل توجه و تامل است که امروزه ، رو به افول و انزوا کشیده شده و عدم شناخت هنر اصیل ایرانی و زیر ساخت های غنی آن از سوی هنرمندان بومی ، باعث تمایل و راغب شدن آنان به هنرغرب و پدیده های ناشی از آن فرهنگ شده که هیچ سنخیتی با فرهنگ و هویت اصیل و ناب ایرانی ندارد. یکی از راه های موثر در توجه هنرمندان به هویت هنری، شناسایی و معر...

از آنجا که هنر هر ملتی ریشه در باورها و اعتقادات و اساطیر مردمان آن دارد و رمزگشایی آن نیازمند شناخت اسطوره های آنان است. در این پایان نامه سعی شده است تا با تعمق در مظاهر خیر و شرّ در اساطیر ایرانی، تجلیات آن را در تصویرگری ایرانی مورد بررسی قرار داد. ثنویت به مفهوم قبول دو مبدأ خیر و شرّ، از مشخصه ی آیین زرتشتی است. اصل تضاد در اندیشه ایرانی، بر مبنای طبیعی استوار بوده است. مهر طبیعت، باعث آسای...