نثر صوفیه یکی از انواع نثر است که به دلیل برخورداری از انواع جلوه های موسیقی درونی به ویژه تکرار و سجع و جناس، زبانی آهنگین دارد. افزون بر این در برخی از متون صوفیه، عبارات موزون عروضی هم به کار رفته ­که، سبب نزدیکی هر چه بیشتر آن به زبان شعر شده است. این عناصر یعنی­ پاره های موزون عروضی و موسیقی درونی، افزون بر این که سبب زیبایی ­موسیقیایی ­نثر می شوند، از عوامل تمایز زبان کلیشه ای ­است که موج...

از اواخر قرن پنجم به تدریج تحولی در نثر فارسی پدید آمد که نویسندگان بیشتر به لفظ توجه نمودند و با استفاده از سجع، موازنه، ترصیع و سایر آرایه‎های لفظی بر آهنگ کلام افزودند نویسندگان تلاش کردند سخن را به اوج هنری و ادبی برسانند. آنها با آوردن مترادفات لفظی در توصیف، سخن را به اطناب کشیده و از این طریق سعی در ابراز هنرنمایی و فضل‎فروشی ادبی خویش داشتند. این تغییر نگرش و رساندن نثر به کمال، سبب پید...

سجع به‌عنوان یک آرایۀ بدیعی مبتنی بر آرایش لفظی و ظاهری، در اکثر آثار بلاغی عربی و فارسی مطرح شده است. هدف این مقاله این است که با نگاهی انتقادی و تطبیقی، تطور و تحول این صنعت را از دوران نخستین بلاغت­نویسی تا روزگار معاصر نشان دهد. بدین منظور، سیر تاریخی این صنعت بر اساس زمان و زبان تألیف آثار بلاغی و بدیعی مطالعه شد. برای درک بهتر و سهولت کار، انواع و اقسام سجع و آرایه­های متشکل از آن نظیر تر...

یکی از ویژگی­های بارز نثر صوفیه و ادب تعلیمی استفاده از تقابل­های دوگانه است که به ساختار مسجع برخی از آثار آن نیز راه یافته است. در این پژوهش، نقش تقابل­های دوگانه و کارکردهای آن در قرینه­های نثر مسجع تعلیمی، با ذکر شواهدی از رسایل خواجه عبداله انصاری و گلستان سعدی بررسی شده است. نتایج این پژوهش نشان می­دهد گرچه سجع بنا به دلایلی از عوامل تکلف­آمیز سخن به شمار می­رود، با تأثیرپذیری از ویژگی­ها...

موسیقی یکی از عناصر تحلیل ساختاری آثار ادبی است که نقش بسزایی در بیان و انتقال مفاهیم ایفا می‌کند و به سخن تعالی می‌بخشد. ادعیه و مناجات‌های ائمه(ع) بیانگر توحید و توجه انسان‌ها به ساحت مقدس ربوبی است که لحن زیبا و موسیقی دلنشین آن‌ها، از مهم‌ترین عوامل القاء و انتقال این مفاهیم در خوانندگان آن است. یکی از این آثار پرمایه، مناجات امام علی(ع) در مسجد کوفه است که لحن عارفانه و زبان شیوای آن با مض...

چکیده تفسیر حقیقی تحوّلات بدیع در زبان فارسی تنها از راه مقایسه ی دیوان‎ شاعران و نویسندگان بزرگ هر دوره و تطبیق موضوعات بلاغی‎بدیعی آن ها نسبت به یکدیگر ممکن است. از میان این بزرگان که اندیشه را با زیبایی و لطافت و جمال لفظ همراه داشته و به اوج کمال و نمط عالی دست یافته‎اند می‎توان به نظامی اشاره کرد. سبک آثار نظامی، مبتنی بر شگردها و عوامل بدیعی و بیانی است و اگر این عناصر را از آن حذف کنیم، ...

طبیعی ترین نثر موجود در هر زبان متعلّق به قدیمی ترین دوره ای است که زبان گفتار، خود به خود و در یک روال طبیعی، از بافت شفاهی به بافت مکتوب تبدیل شده است. در فرهنگ ایرانی، نثر مرسل به عنوان قدیمی ترین گونه نوشتاری از زبان فارسی دری، طبیعی ترین نوع نثری است که بر جای مانده است. پس از آن نثر موزون پا به عرصه وجود گذاشته که ساختار آن از همه امکانات موجود در نثر مرسل تشکیل شده و تنها، عنصر موسیقی با ...

چکیده ندارد.

کتاب اعجاز القرآن باقلانی در میان مسلمانان از جایگاه والایی برخوردار شد، چنانکه در موضوع خود مدتها مرجع بلامنازع بوده است. طرح و بررسی موضوعات متنوع علوم قرآنی در این کتاب حاکی از جامعیّت علمی مؤلف آن است. او ضمن نقد اشعار شعرای بزرگ عرب به منظور اثبات اعجاز قرآن، جنبه های بلاغی و کلامی اعجاز را بیان داشته است؛ که در همین راستا به برخی از سرقات او نیز اشاره می شود.

هدف از این تحقیق ، بررسی جنبه ها و عوامل شاعرانگی در متن رمان « کلیدر» ، اثر محمود دولت آبادی است. به بیان دیگر این پژوهش عهده دار جستجو در حوزه ی کاربرد عناصر شعری در متن کلیدر به منظور اثبات ویژگی های شاعرانه ی این نثر و بیان تأثیر این ویژگی ها در القاء هر چه بهتر مفاهیم عاطفی و روحی با کاربرد زبانی نو در رمان است . بدین منظور نگارنده با بررسی و مطالعه ی دقیق متن رمان، مصادیق این کاربردهای شا...