از دیرباز دانشهایی چون بدیع، معانی و بیان، عروض و قافیه و... به عنوان معیارهایی برای زیبایی شناسی عناصر ادبی و ارزشیابی شعر و نثر فارسی و عربی به کار می رفته و زمینه ساز نوعی نقد روشمند بوده است. از این رو، امروزه ما نیز ناگزیریم که این گونه آثار علمی را به سبب اشتمال بر ابزارهای نقد ادبی با دقّت تمام بررسی کنیم. نفوذ عمیق و حضور بلامنازع زبان و ادب فارسی در شبه قاره هند منجر به پیدایش آثار گران...

مقاله‏اى که در پى مى‏آید بخشى از پژوهش همه‏جانبه‏اى است که در شناخت عناصر سبکى (صور خیال، زبان، موسیقى، عناصر اجتماعى و بیانى) شعر سده دوازدهم و سیزدهم به انجام رسیده است. شعر دوره‏اى که به دوره بازگشت ادبى مشهور گشته، بیش‏ترین ظهور خود را در غزل نشان داده است. غزل این دوره بهتر از دیگر قالب‏هاى شعرى از محیط اقلیمى و فرهنگى سده‏هاى دوازدهم و سیزدهم تأثیر پذیرفته و از اصالت بیش‏ترى برخوردار است،...

قافیه، در شعر مانند قلب در تن آدمى است. اگر قافیه شعرى درست و سالم باشد، آن شعر زنده مى‏ماند. شعراى قصیده‏پرداز ما در دوره خراسانى توانسته‏اند با نوآورى و ابتکار در قافیه، ارزش هنرى و ادبى قصاید را آشکار کنند. در این مقاله پس از بررسى سیزده‏هزاروهفتصدوچهل‏وسه قافیه در قصاید شعراى بزرگى چون: رودکى، عنصرى، فرّخى و منوچهرى به بررسى جنبه‏هاى موسیقایى، صنعت‏گرى و نوآورى‏هاى قافیه پرداخته شده و جلوه‏...

روش کار در این مقاله، بررسى سبکى بر اساس "دوره" است. در این تحقیق ویژگى‏هاى سبکى "طوطى‏نامه" تحت سه عنوان مختصات جمله‏ها، مختصات لفظى و مختصات ادبى - هنرى بررسى شده و مشخص شده است که سبک آن، که از لحاظ سادگى قسمت‏هاى نقلى و خبرى، یادآور نثرهاى مرسل است، از لحاظ ویژگى‏هاى دیگر مانند استشهاد به آیات و احادیث و اشعار و امثله فارسى و عربى، آوردن اغراض شعرى، معانى و اصطلاحات علمى و محسنات بدیعى شبیه...

طغرای مشهدی یکی از شاعران و نویسندگان قرن یازدهم هجری است. در این مقاله، زندگانی و احوال طغرای مشهدی شرح ، افکار او بررسی شده، از نظریه و نقد ادبی در آثارش سخن رفته و بحثهایی درباره نظر وی در باب سرقات ادبی انجام شده است. سپس به گونه ای مختصر دربارۀ اشعار طغرا و نوع و سبک آنها مطالبی مطرح گردیده و به طور گسترده تر، از کمّیت و کیفیت رسائل او سخن به میان آمده است. سبک رسائل در دو سطح زبانی و ادبی ...

قصیده عینیّه، منظومه علمى سرشار از عناصر شعرى و ظرایف ذوقى در بیان احوال نفس است که نمودى برجسته از فلسفه باطنى ابن‏سینا به‌شمار مى‏رود. وى با دستمایه‏اى از معرفت شهودى و اشراقى و حکمت ذوقى، به آفرینش این چکامۀ شگرف همّت گمارد تا مگر نفس را پس از هبوط، از وضع رقّت‏بار زمینى رهایى بخشد و به جایگاه بلند آسمانى‏اش بازگرداند، مشروط بر اینکه به زیور علم و عمل آراسته شده باشد. نویسنده در این مقاله مى‏کو...

احمد گلچین‏معانى، اشعار تعلیمى خود را به شکل‏هاى گوناگون بیان کرده است. گاهى در قالب‏هاى شعرى مختلف به طور مستقل، گاهى با تک‏بیت‏هایى در لابه‏لاى دیگر اشعارش و گاهى نیز به شیوه حکایت و تمثیل و در بعضى از موارد نیز به صورت غیرمستقیم و طنزآمیز به بیان نکته‏هاى اخلاقى، عرفانى و مذهبى پرداخته است. در این جستار کوشش مى‏شود، با تجزیه و تحلیل دیوان گلچین‏معانى، اصلى‏ترین گونه‏ها، ویژگى‏ها و مضمون‏هاى ...

‏ ‏یمکن أن ترجع النهصةالشعریة فى سوریة - لبنان ألى أیام حعرب العالمیةالأولى. ففى هذه الفترة تبلورت الخطوط الأساسیة للمسیرة الشعریة. و ظهر شعراء کثیرون أبدعوا و أعادواالشعر إلى عهد ازدهاره. و لم یتقیدالشعراءالعرب باتجاه شعرى واحد، فنراهم کلاسیکیین و رومانسیین و رمزیین فى آن واحد. ‏کما ان الشاعر منهم فى العصرالحدیث ینظم على الأبحرالخلیلیة أو التفعیلة الواحدة. أو یخرج أحیانا عن الأوران. و هو فى کل...

شاعران زبان فارسى با به کار گرفتن هنر ایهام بر وجوه هنرى سخن خود افزوده‏اند. خاقانى، یکى از شاعرانى است که به ایهام، گرایش خاصّى نشان داده و این گرایش یکى از دلایل پیچیدگى کلامش نیز شده است. وى، شاعرى است که با قدرت هنرآفرینى و خلاقیّت زبانى در خلق صنایع بدیعى به ویژه ایهام، توانست سبک و شیوه خاص خود را به وجود آورده، شعرش را از اشعار شاعران دیگر متمایز کند. هنر ایهام، یکى از گونه‏هاى مهمِّ صنایع ب...