کتاب بیان منازل سفر عراقین سلطان سلیمان خان نسخه خطی مصوری است که توسط نصوح مطراقچی در قرن10ق/16م به جهت اهداف سیاسی- نظامی تألیف شده و به روایت مسیر لشکرکشی دولت عثمانی از استانبول به شهرهای غربی ایران و بالعکس می‌پردازد. این ترسیمات توجه محققان زیادی را از حیطه‌های مختلف هنر، معماری و شهرسازی به خود جلب نموده و اعتقاد برآن است که نگاره‌های این کتاب را می‌توان به عنوان مرجعی تصویری جهت شناخت س...

سفینة تبریز (723-721ق)، نوشتة ابوالمجد محمد بن مسعود تبریزی، آینه­ای است که اوضاع فرهنگی و علمی و ادبی تبریز را در فاصله قرن ششم تا اواسط قرن هشتم نشان می­دهد. این اثر، تنها منبع شناخته شده­ای است که به نقل از «امالی» امین­الدین حاجی بُله تبریزی (م.720ق) به محل زندگی خاقانی شروانی در تبریز اشاره دارد. چنانکه بر اساس حکایت آمده در سفینه، خانة خاقانی در میدان کهن تبریز واقع بوده است. هدف این جستار...

هم­زمان با گسترش دامنة نفوذ فکری و روحانی مشایخ خراسان، شاهد گسترش نحله­های صوفیه در آذربایجان و ظهور چهره‌های اصیل تصوّف در این منطقه هستیم. نخستین صوفیان تبریز از سده‌های سوّم تا پنجم، در مبانی و اصول عمدتاً به مکتب خراسان توجه داشتند و با آنچه در مکتب بغداد می­گذشت، ناآشنا بودند. شیخ ابواسحاق ابراهیم بن یحیی جوینانی، نخستین چهرة مکتب عرفان آذربایجان، از شاگردان بایزید بسطامی بود که تصوّف خراسان ...

چکیده: از حکایات و داستان‌ها غالباً به عنوان منبعی تاریخی یاد نمی‌شود و کمتر جایگاهی در مطالعات تاریخی دارند. یکی از معدود حکایت‌نامه‌های باقیمانده از عصر صفوی، کتاب «سفینه فطرت» است. این اثر منحصر بفرد که بخشی داستان، بخشی مطایبه و لطیفه و بخشی هزل است، نه تنها به بازگویی برخی داستان‌ها و حکایات پیشین پرداخته است، بلکه حکایت‌هایی را از عصر خود و منسوب به شخصیت‌های آن دوره روایت کرده است. در این...

تذکره‌نویسی یکی از شاخه­های رایج در تاریخ ادب فارسی و تذکره، عنوان عمومی کتاب‌هایی است که شرح‌ احوال شاعران، عارفان یا جماعتی دیگر به همراه نمونه‌ای از آثار و سخنان هر کدام، به طور سنتی و بدون رعایت اصول تاریخ‌نویسی و نقد جدید در آنها درج می‌شود. یکی از دوره­های درخشان و پررونق تذکره‌نگاری، عصر قاجاریّه است. در این دوره، تدوین شرح حال شاعران، معیاری برای سنجش مایه­­های ذوق و سخن­شناسی به شمار م...

بازنگری و بررسی دقیق جنگ­‌ها و سفینه‌های شعری هم تصحیح کامل­‌تری از بعض ابیات شاعران شناخته شده و اشعار تازه‌­یاب آن­‌ها به دست می‌دهد و هم دستیابی به آثار شعرای گمنام فارسی را ممکن می‌کند. نویسندۀ این مقاله، ضمن معرفی دستنویسی موسوم به «سفینۀ سعد الهی» و تدوین­‌کنندۀ آن، اشعار چند شاعر قدیم کرمان را از نسخۀ خطی آن سفینه _ که در کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی نگهداری می‌شود _ تصحیح کرده است و...

هرکس که  عکس هایی از فضانوردان را در حالت معلق در سفینه ­شان مشاهده نکرده باشد می­ داند که بسیاری از آزمایش های بیولوژی، شیمیایی و یا پزشکی (مثلاً در سفینه Spacelabs) در حالت بی وزنی انجام گرفته است. به طور دقیق یعنی در محل نقطه ثقل این بی وزنی وجود دارد (یعنی فقط یک نقطه داخل سفینه) در نقاط دیگر به مقدار جزئی و قابل اندازه­ گیری شتاب وجود دارد که به طور نسبی نسبت به مرکز ثقل می­ باشد، این امر ب...