چکیده موضوعِ این پژوهش، تحلیلِ عناصرِ ساختاری و شناختِ شاخص های زبانی در سطحِ آرایه-های ادبی و شگرد های بَلاغی در آثار سیمین دانشور و مُنیرو روانی پور است. روش تحقیق، مُطالعه و بررسیِ سیرِ تاریخیِ بَلاغت و تعریف آن، هم چنین ساختارِ داستان و مُطالعه ی آثارِ نویسندگانِ یاد شده در جهتِ تَطابقِ یافته های نظری بر اثر و تحلیلِ آن است. تَحلیل در دو بخش جدا گانه صورت می گیرد. ابتدا عناصرِ داستانیِ آثارِ دانشور و روانی پور م...

     کاربرد آیات قرآن در ادبیّات فارسی به قدری عمیق و ریشه‌دار است که قرآن را با ادبیّات فارسی عجین کرده است . شاعران پارسی‌گو در سروده‌هایشان درقالب تضمین ، اقتباس، تلمیح و ... در آیات و مضامین قرآنی بهره‌برداری کرده‌اند . ناصرخسرو شاعر حکیم و متکلّم شیعی در قصایدش که عمدتاً در مدح و منقبت خاندان رسول ، اثبات اعتقادات و حقّانیّت فضایل اهل بیت و ردّ اتّهام رفض و بی دینی از چهره‌ی تشیّع است ، بسیار به آی...

قضیه یک نوع ادبی طنزآمیز است که به ابتکار صادق هدایت در کتاب وغ وغ ساهاب پدید آمده و با وجود ظرفیت زیاد آن برای کاربرد در طنزپردازی، هنوز مورد بازشناسی دقیق و پیروی جدی قرار نگرفته است. در قضیه با نوع ادبی کلی تر نقیضه مواجه ایم؛ ضمن اینکه مختصات زبانی، شکلی و محتوایی آن، برجستگی خاصی به آن داده است. دو شگرد برخورد عامیانه با شعر و تخریب عمدی وزن و قافیه نیز هرچه بیشتر به این برجستگی دامن زده و...

آشنایی­زدایی خروج از مألوف و آشناست، خروجی که در پی آن برای خواننده یا شنوندة سخن، شگفتی حاصل شود، یعنی شاعر یا ادیب با زدودن تکرار از صورت زبان، سخنی زیبا و تأثیرگذار خلق کند، شگرد شاعر و ادیب در این است که عادت را از زبان می زداید و زبانی نو می­آفریند؛ زبانی که مهم­ترین هدفش برجسته­سازی گفتار عادی است و این همان زبان شعر است. شاعر یا ادیب برای رسیدن به این مقصود، ابزارهای زبانی می خواهد که مه...

کنایه، ساختی انعطاف پذیر در زبان فارسی و عربی است تا گوینده، دل مشغولی گوناگون خود را به یاری آن در پرده بازگو کند و شنونده نیز با توجه به زمینة فرهنگی که در زیر لایة ظاهری و لفظی کنایه ها قرار گرفته است، در برداشت معنای دلخواه خویش مردد و دو دل شود. این شگرد ادبی و هنری با انگیزه هایی همچون: شرم و آزرم، ترس از بازگفت بی پردة اندیشه ها، فرار از بازخواست، آشنایی زدایی و جلب توجه مخاطب... معنای ص...

«تمثیل» یکی از شیوه های بیانی است که از دیرباز برای تبیین و تفهیم آموزه­های دینی، اخلاقی، عرفانی و ... در جامعۀ انسانی به کار رفته است. بزرگان ادب عرفانی ما نیز، از جمله سنایی، عطّار، مولوی و ... از این شگرد برجسته در تفهیم اصول عرفانی و اندیشه­های متعالی خود بهره برده­اند و نکات ظریف و عالی غیر محسوس را به زبانی ساده و محسوس برای مخاطبان و خوانندگان آثار خود باز گفته­اند. مقالۀ حاضر ضمن تعریف و...

هنر شاعران در این است که با استفاده از شگرد هنجارگریزی که از جمله وجوه "رستاخیز واژگان" است به کلمات جان بخشیده و علاوه بر ایجاد زیبایی در کلام خود باعث لذت ادبی مخاطب ‌شوند. ماهیت فرامنطقی، عقلی و عرفی معانی و حقایق عرفانی از یک سو و محدودیت حوزه کارآیی زبان از سوی دیگر باعث شده است که عارفانی هم‌چون ابن‌فارض و مولوی از زبان و بیانی هنجارگریخته استفاده نمایند. در این جستار با استفاده از روش تو...

لطیفه روایت طیبت آمیز داستان وار کوتاهی است که بر پیوند حلقه های واقعی و تصادفی استوار است و پایان بندی آن توأم با اوج، کمال و غافل گیری است که درک آن نیاز به هوشمندی و دقت دارد. لطیفه پردازی یک نوع شیوه بیان ادبی جهت ابلاغ مطالب انتقادی همراه با خنده و شوخی است. یکی از کتاب های ارزشمندی که مشحون از لطایف و طرایف طبقات مختلف جامعه است، لطایف الطّوایف اثر گرانسنگ فخرالدّین علی صفی است که در آن، مج...