ادبیات به دلیل ماهیت و حوزه گسترده اش، با سایر رشته های علوم انسانی اشتراک و تناسب موضوعی دارد. از این رو، قابلیت انجام پژوهش های بین رشته­ای در آن امکان پذیر است. در این میان رابطه ادبیات و علم روان شناسی از اهمیت و عمق زیادی برخوردار است؛ بگونه­ای که نقد و تحلیل اثر ادبی از منظر روانشناسی برای شناخت شخصیت صاحب اثر، یکی از برجسته­ترین روش­های نقدی است. اشعار شاعران یکی از آثار ادبی است که بازت...

هنردرمانی به‌منزلة روشی برای گشودن ناخودآگاه و بازسازی، بازآفرینی یا فرافکنی مسائل و مصائب درون بعد از دستاوردهای فروید، یونگ، آدلر و ... به صورتی مدون و مشخص درآمد. در شاهنامه سام به سبب داشتن فرزندی عیبناک دچار احساس حقارتی دیرسال می‌شود که تا زادن رستم به درازا می‌کشد. سام، بعد از دیدن عروسکی پارچه‌ای شبیه رستم نوزاد، دگرگون می‌شود. این کار به شکل مراسمی آیینی و باشکوه اجرا می‌شود که با تعار...

داستان سیاوش یکی از مهم ترین داستان های شاهنامه است که می توان آن را از جنبه های مختلف داستانی، اخلاقی، عاشقانه، روان شناختی و سیاسی بررسی کرد. هدف از نگارش این مقاله، بررسی نقش سیاست و قدرت خواهی در این داستان، با تکیه بر روان شناسی شخصیّت است و روش تحقیق نیز تحلیلی و توصیفی است. این پژوهش شامل دو بخش است: در بخش نخست، از نظر روان شناختی ، شخصیّت سودابه و سیاوش به عنوان دو شخصیّت اصلی داستان بررس...

ادبیّات به دلیل ماهیّت و حوزه گسترده اش با سایر رشته های علوم انسانی ـ از جمله روان شناسی ـ تناسب موضوعی دارد و قابلیّت انجام پژوهشهای مشترک با این گونه رشته ها را داراست. تاریخ بیهقی از آثار مهمّ ادبیّات فارسی است که به دلیل دقّت و صداقت بیهقی در توصیف شخصیّتهای دربار غزنوی قابل اعتماد است. در میان شخصیّتهای این دربار بوسهل زوزنی به عنوان منفی ترین شخصیّت مطرح می باشد که در این مقاله علّت روان شناختی آن...

رمان «امرأة عند نقطة الصفر» نوشته نوال السعداوی، روان‌پزشک و نویسنده پرکار ادبی و سیاسی مصر، روایتگر ناکامی، شکست و حقارت‌هایی است که «شخصیت» قهرمان داستان، در سطح خرد روایت و جامعه معاصر مصر، در سطح کلان روایی بدان مبتلا گشته است. بر این اساس در این نوشتار تلاش شده است تا با تکیه‌بر رویکرد «روان‌شناختی فرد نگرِ آلفرد آدلر»، یکی از مهم‌ترین موتیف‌ها و درون‌مایه‌های این نظریه بنام « عقدۀ حقارت» د...

با تحقیق روان شناختی شخصیت های یک اثر و بررسی ویژگی‌های رفتاری آنها می‌توان بسیاری از حوادث و وقایع داستان را ریشه‌یابی کرد. در این مقاله با تحلیل روان ‌شناسانة اعمال و رفتار شخصیت پارانویی و پسیکوپاتی کاوس و گرسیوز و بررسی عقدة حقارت در سیاوش، سعی شده است روابط علت و معلولی بسیاری از حوادث بزرگ زندگی آن ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. شخصیت کاوس دارای ویژگی‌های رفتاری "پارانویایی" چون غرور، د...

واژۀ احساس حقارت از ریشۀ (ح ق ر) در قرآن به کار برده نشده است ولی واژگانی هم چون خزی، ذلّل، خفّ، هون، صغر از معادل های قرآنی آن می باشد که که در برخی مؤلفه ها با آن شباهت دارند و در روان شناسی نیز، نگرش منفی و انتقاد آمیز نسبت به خود می باشد که در اثر عوامل گوناگونی می تواند ایجاد گردد. عوامل جسمی، خانوادگی، اقتصادی - اجتماعی و روانی - عاطفی از موجبات ایجاد احساس حقارت می باشند؛ وجود نقص و یا ن...

یکی از رویکردهایی که امروزه در نقد ادبی به دلیل پیوند ادبیات با روان شناسی مورد توجه فراوانی قرار می گیرد نقد روان شناختی است. بر مبنای این نوع از نقد قادر خواهیم بود نحوه تکوین ادبیات و مراحل ایجاد آن را تبیین کرده و نیز بر پایه آثار ادبی در مورد حالت روانی و شخصیت خالق آن، به کنکاش پرداخته و به درکی درست نسبت به رازهای درونی اثر ادبی برسیم. این پایان نامه که در مورد تحلیل شخصیت و ادب ابن رو...

شخصیت از عناصر اساسی داستان است. هر داستان با توصیف رفتار و گفتار شخصیت‌ها شکل می‌گیرد. کتاب «کلیله و دمنه» از جمله آثاری است که شخصیت‌های فراوانی در آن حضور دارند. اگر چه اغلب شخصیت‌ها در داستان‌های این اثر، انواع حیوانات هستند؛ اما در واقع هر کدام از شخصیّت‌ها نماد یکی از تیپ‌های شخصیتی موجود در جامعه است و می‌توان هر کدام از این شخصیت‌ها را براساس انواع نظریات علمی شخصیت مورد بررسی قرار داد. ...