این رساله به این مسائل می پردازد: حقیقت علم لدنی چیست و متعلق آن کدام است؟ راه وصول به آن چیست؟ چه کسانی از آن بهره مند شده یا می شوند؟ آیا بهره مندی از این علم، درانحصار طبقه ، گروه یا افراد خاصی است؟ یا برای نیل به آن ، مقدمات و شرایطی وجود دارد که همگان با تحصیل مقدمات و احراز شرایط ، می توانند از آن بهره مند شوند؟ اگر چنین است، آن مقدمات و شرایط چیست؟ و بالاخره اینکه در مرحله وقوع ، این موه...

در این مقاله سعی شده است تا اطلاعات پراکنده­ای که در متون مهمّ تاریخی و رجالی دربارۀ ابوعلی سیرجانی یافت می­شود، طبقه­بندی تنقیح و تحلیل شود و یک تک نگاری  از زندگی و فعالیّت­های فرهنگی و معنوی او به دست داده­شود. ابوعلی، حسن بن محمد بن احمد سیرجانی کرمانی از محدّثین و صوفیان و زاهدان قرن پنجم هجری است. سیرجانی در سال 408 هـ. ق متولّد شده و در 495 هـ.ق وفات یافته­است. وی ساکن بغداد بوده و سفرهای بس...

حدیث رفع جنبه امتنانی داشته و بنابر آن نُه چیز از امت اسلام در دایره تشریع برداشته شده است و انجام آن مستوجب عقوبت نمی‌باشد. مسائل مختلف اصولی از جمله معنی اصلی «رفع» در حدیث، و شمول آن نسبت به «شبهات حکمیه و شبهات موضوعیه» و نحوه دلالت آن بر اصل برائت، چگونگی اسناد رفع به فقرات نُه گانه حدیث و توابع آن، و همچنین متفرعاتی که در ادامه طرح این مباحث همچون استدلال به حدیث در امور عدمیه و نحوه حک...

حدیث فرقه ناجیه یکی از بحث برانگیزترین احادیث در طول تاریخ حیات دین مبین اسلام، با موضوعیت کلام و فرق است؛ زیرا موضع­ گیریهای متفاوت و بعضاً متضادی در قبال آن صورت گرفته است. در این تحقیق، به این حدیث، مصداقها، نقاط ضعف، و موضع­ گیریهایی که ارباب علم کلام در خصوص آن داشته­ اند، پرداخته می ­شود. در ادامه ضمن نقد عقلانی محتوای حدیث، بیان می­ شود که نمی ­توان بر پایه چنین حدیثی، شروع به شمارش فرق ا...

حدیث پژوهی عالمان شیعی، چون دیگر گستره های مطالعات دینی ایشان، از مبانی و پیش فرض های مختلفی اثر می پذیرد. در این میان، مبانی کلامی، به خصوص در موضوع امامت، اهمیّتی ویژه می یابند؛ چه از بنیادی ترین مسائل عقیدتی در میان شیعه است. شیخ مفید به عنوان متکلّمی در مرحله گذار از نصّ گرایی به عقل گرایی، اثر گذار در شکل گیری نظام کنونی کلام شیعه و پر کار و پر تألیف، نمونه ای دقیق برای بر نمودن آثار مبانی ام...

قرآن و سنت در مباحث اسلامی محور اساسی اندیشه و علم را تشکیل می دهد. همگام سازی اندیشه های دین مداران در این دو حوزه از اهمیت و تأثیر بالایی برخوردار است. در حوزه قرآن کریم و جایگاه متمایز آن در اندیشه تقریب میان اندیشمندان اسلامی بحث های بسیار ارائه شده است، اما به حوزه حدیث شاید کمتر توجه شده است. حال آن که حدیث به عنوان دومین رکن اساسی اندیشه اسلامی جدای از اهمیت ویژه از قابلیت های بالایی در ...

این تحقیق با هدف گسترش کارکرد قواعد علم اصول استنباط به حوزه های عرفان و اخلاق اسلامی، به تجزیه و تحلیل روش استنباطی کتاب سر الاسراء، نوشته آیة الله علی سعادت پرور; پرداخته است. روش این تحقیق، تحلیلِ مستندشناختی کتاب «سر الاسراء» است. ارائه الگویی عملی از تفقّه روش مند در استنباط آموزه های عرفانی و اخلاقی از منابع مأثور، بر اساس قواعد دانش اصول، اولین دستاورد این تحقیق است. کشف شیوه ها ی خاص مؤلف...

حدیث پژوهان برای شناخت روایات سره از ناسره که در گذر زمان به مجموعه های حدیثی راه یافته اند. معیارهایی عنوان کرده اند. این معیارها از یک سو ناظر به سند حدیث و از سوی دیگر ناظر به متن احادیث هستند. از آنجا که بررسی سند حدیث با محدودیتهایی مواجه است، بررسی متن مهمترین راه ارزیابی حدیث است که حتی در صورت صحت سند آن، حکم بطلان حدیث را امضا میکند. قرآن، سنت، شأن معصوم، علم، واقع، عقل و تاریخ اموری ه...

هدف این مطالعه بررسی وضعیت علم حدیث در ربع نیشابور طی چهار سدۀ نخست اسلامی است؛ گوشه‌ای از قلمرو اسلامی که با برخورداری از موقعیت خاص جغرافیایی و شرایط ایده‌آل زیست محیطی، محل گرد آمدن تعداد زیادی از فقها، عالمان و بزرگان حدیث و حوزۀ شکل‌گیری بخشی از فعالیت‌های بزرگ حدیثی در سده‌های نخستین اسلامی بود. می‌خواهیم نشان دهیم اعتبار و رونق علم حدیث در نیشابور مرهون عنایت بزرگان دین، نظیر علی بن موسی...