برخی قضایای عام یا مطلق اخلاقی در منابع دین، علی‌رغم ظاهر کلی، ازحیث سور اجمال دارند؛ حتی در مواردی یقین داریم گزاره‌ای کلی نیست؛ درحالی‌که ظاهراً به‌صورت مطلق یا کلی آمده است. این موضوع ما را به سایر گزاره‌ها هم مشکوک می‌کند. در این پژوهش برای کشف سور حقیقی این گزاره‌ها علاوه‌بر مراجعه به تفاسیر قرآن کریم و شروح روایی، از تحلیل عقلی و منطقی و کشف دلالت‌های عرفی بهره گرفته و چند احتمال را کشف کر...

زاویه منقسم می‌شود و برابری و نابرابری را می‌پذیرد. بنا بر این باید آن را کمیت دانست. از طرفی از تعریف اقلیدس از زاویه، چنین برمی‌آید که باید آن را ذیل مقولۀ مضاف طبقه‌بندی کرد. هم‌چنین زاویه، قابل اطلاق بر خمیدگی عارض بر سطح است. از این جهت، باید آن را کیفیت دانست. اشکال ناشی از قضیۀ شانزدهم مقالۀ سوم اصول اقلیدس نیز مانع دیگری در راه ارائه تعریف برای زاویه است. در این مقاله ضمن ارائۀ انواع دی...

کتاب فی الکرة المتحرکة یکی از قدیمی‌ترین آثار موجود ریاضیات یونان باستان است. این اثر که یکی از کتاب‌های متوسطات بود و در فاصلۀ میان اصول اقلیدس و مجسطی بطلمیوس خوانده می‌شد، در قرن سوم هجری به عربی ترجمه شد. علاوه بر این چندین بازنویسی و تحریر از این اثر در دورۀ اسلامی فراهم آمد. ما با بررسی نسخه‌های موجود این اثر پنج روایت مختلف از آن را شناسایی کردیم. در این مقاله، با تمرکز بر قضیۀ هفتم این ...

به لحاظ سنتی و تاریخی، اقدامات بازیگران غیردولتی تنها در صورتی به دولت منتسب می شود که به طور رسمی یا عملی ارگان آن دولت محسوب شوند، یا نمایندۀ آن دولت باشند و تحت کنترل و هدایت دولت عمل کنند یا اینکه دولت اقدامات آنان را به صراحت تأیید کند و به عنوان عمل خود بپذیرد. بعد از واقعۀ 11 سپتامبر 2001، قاعدۀ سنتی مزبور تا حدوی تغییر یافت، به گونه ای که منطقۀ خاکستری به وجود آمد مبنی بر اینکه آیا دولت...

غیاث الدین جمشید کاشانی آخرین ریاضیدان دورۀ باشکوه تمدن اسلامی است که تأثیر زیادی بر‏ آموزش ریاضیات‏، ریاضیات محاسباتی و به خصوص ریاضیات معماری گذاشته است. در این مقاله، روش کاشانی در محاسبۀ سینوس °1، محاسبۀ عدد π، استخراج ریشۀ nام و مقایسۀ آن با روش استوین، مسائل مرتبط با ارث مطابق شرع مقدس اسلام و قضیۀ اعداد متحابه در نوشته های او مورد بررسی قرار گرفته است. مهم ترین نکتۀ مقاله، تأکید بر نقش پ...

کادی یکی از اتباع و ساکنان کشور عربستان سعودی است که برای سهولت در انجام کارهای تجاری خود، موسسه ای بین المللی در سوئد به نام البرکات ثبت نمود. در 19 اکتبر 476 اتحادیه اروپا در فهرست اشخاص / 2001 ، این شخص بر اساس مقرره شماره 2001 مظنون به حمایت مالی از تروریسم قرار گرفت؛ به استناد این مقرره، تمام اموال وی به نفع جامعه اروپایی توقیف شد. در 27 مه 2002 این مقرره بوسیله مقررة شورای اتحادیه ارو...

در این مقاله، ضمن مروری بر روش های به کار رفته در اثبات وجود تعادل نش طی ٧٠ سال اخیر، نشان می دهیم که محور این روش ها، قضیۀ نقطۀ ثابت براوئر و تعمیم های آن بوده است و سپس به تبیین روشی جدید می پردازیم که مبتنی بر استفاده از روش های جبری در اثبات وجود تعادل است. گرچه این روش هنوز دوران طفولیت خود را می گذراند، پیشینۀ استفاده از روش های جبری در حل مسائل ریاضی نشان می دهد که این روش، نویدبخش یک رو...

قضیۀ اول مقالۀ دهم اصول اقلیدس، اساس «روش افنا» است. اقلیدس این قضیه را برای نسبت متغیر ثابت می‌کند. ابن هیثم (سدۀ 4 هجری) بنا بر ادعای خود در فی حل شکوک، پی برده بود که حکمی که اقلیدس مطرح می‌کند جزئی است و حکم کلی را برای نسبت ثابت برای اولین بار در این کتاب مطرح و اثبات کرده است. خواجه نصیر الدین طوسی (597-672ق) در تحریر اصول اقلیدس، همان نظر ابن هیثم را تکرار می‌کند. ابن صلاح همدانی (درگذشت...

این مقاله تاریخچه پژوهش های فوریه و ریاضیدانان پس از او دربارۀ پیدایش سریهای فوریه، قضیه های همگرایی این سریها و گرایش های جدید در این حوزه از ریاضیات است. در اینجا به بخشی  مهم از میراث علمی او خواهیم پرداخت که همان موضوع بسط یک تابع برحسب سری مثلثاتی و دستور محاسبۀ ضرایب مربوط به آن است. این موضوع یکی از راه هایی است که می توان تأمل دربارۀ فوریه و ارتباط او با فیزیک و فلسفۀ طبیعی را از آن آغا...

گودل طی مقالۀ مفصلی در 1931 برهان پیچیده و نبوغ آمیزی بر ناتمامیت ریاضیات مطرح ساخت. در آن قضیه گودل نشان داده بود که در هر سیستم اکسیوماتیک شامل حساب (تحت شرایط خاصی)، گزاره هایی تصمیم ناپذیر وجود دارند. ایدۀ به کار رفته در برهان گودل شبیه پارادوکس ریچارد است، و همین باعث شده است که عده ای در پذیرش آن تردید کنند. در این مقاله نخست نگاهی اجمالی به برهان گودل می اندازیم، تا مشخص شود که این برهان...