قائم مقام فراهانی نویسندۀ بزرگ ادبیات کلاسیک و یکی از نقاط عطف تاریخِ نثر فارسی است که نثرش سبب تحول در ادبیات مشروطه شده است. کار عمدۀ وی رهاساختن نثر از پیچ و خم عبارت پردازی های رایج در عهد صفوی و تیموری، و پیرایش نهال انحراف از شیو ۀ متداول نثر مصنوع و کم محتوای آن زمان بوده است. نثر این اثر از نظر شاخصه ها و شگردهای ساده نویسی عناصر زبان عامیانه بسیار ارزشمند است. نوشتار حاضر سبک منشآت قائم...

تقی الدّین کاشانی(943-1022/1024ق)، ملقّب به میرتذکره نویسندۀ صاحب نظر و پرکار عهد صفوی و مؤلّف تذکرۀ نامی خلاصـهالاشعار و زبدهالافکار(975-1016ق) است. وی برخلاف دیگر تذکره نویسان، در آثارش شرحی مستقل از احوال خود بیان نکرده و جز گویه هایی پراکنده، اطّلاع چندانی از وضعیّت و احوال خود در خلاصهالاشعار و دیگر آثار به جای مانده اش به دست نداده است؛ از این رو نامه های بازیافتۀ این نویسندۀ سخت کوش و مهجور ع...

ادبیات عامیانۀ ایران، علاوه بر ابعاد ادبی و هنری، منبعی عظیم و سرشار از اطلاعات دست اول مردم شناختی است و خوانندگان و پژوهشگران را با جنبه های گوناگون زندگی زمانۀ خلق اثر، چون باورها، خرافات، ارز ش ها و ضد ارزش ها، طبقات گوناگون جامعه، مشاغل، نظام اداری و اجتماعی، اصول اخلاقی، و... آشنا می کند. اسکندرنامه های منثور نیز از این دسته آثارند. در ایران اسکندرنامه های فراوانی به نثر و نظم، از اواخر س...

علامه محمد باقر مجلسی(1110 - 1037ه ق) فرزند مولا محمد تقی مجلسی، از علمای مشهور و نامدار دوره پایانی عهد صفوی است. به اعتقاد بسیاری از دانشمندان شیعی و غیر شیعی، وی مروّج مذهب امامیه در سده یازدهم هجری در ایران بوده، و از نخستین کسانی است که به ترجمه و نشر احادیث ائمه اطهار (ع) به زبان فارسی در ایران همت گماشت. این در حالی است که در آن دوران علمای برجسته، فارسی نویسی با نثر ساده و دور از تکلّف و...

از عهد امیر اسماعیل و برادرش نصر در نتیجه غزوات سامانیان در حدود بلاد غیر مسلمان ترکستان عده کثیری از ترکان به ماوراءالنهر راه یافتند. احتمال زیادی می رود که فائق خاصه، فرد مورد نظر در این پایان نامه، نیز از این دسته بوده باشد. او توانست بتدریج نردبان ترقی را طی نموده و در سلک بزرگان و امراء دربار سامانی در آید. به طور مسلم فائق فعالیت خود در دربار سامانی را به عنوان خدمتکاری ساده شروع کرده و پ...

شبه قاره هندوستان در عهد سلطنت خاندان تیموری، مهد پرورش شاعران فارسی بوده است.گروهی از شاعران، در همان روزگار از ایران به آن دیار رفته و همان جا مانده و درگذشته اند. شهرت برخی فراگیر است امّا جمعی نیز هستند که کمتر شناخته شده اند. طغرای مشهدی یکی از این شاعرانِ سخنور است که متأسفانه تقریباً گمنام مانده است. او از شعرای توانای سبک هندی در قرن یازدهم هجری است که در عهد شاهْ جهان(جل.1037ﻫ . ق._عزل 106...

مسأله مهمی که از دیرباز درباره راحهالصدور راوندی مطرح گردیده اقتباسی بودن و اصالت مطالب تاریخی است. بنابر نظری که اسماعیل افشاری (مصحح سلجوق نامه ظهیری نیشابوری) ابراز داشته و دیگران هم گفته اند، راحهالصدور اقتباس یا انتخابی است از کل مطالب سلجوق نامه. نگارنده در این مقاله ضمن پرداختن به این مسأله و نشان دادن نمونه هایی از آن و اشاره به سخن خود راوندی در اینکه از سلجوق نامه استفاده کرده، ابراز ...

مسأله مهمی که از دیرباز درباره راحهالصدور راوندی مطرح گردیده اقتباسی بودن و اصالت مطالب تاریخی است. بنابر نظری که اسماعیل افشاری (مصحح سلجوق‌نامه ظهیری نیشابوری) ابراز داشته و دیگران هم گفته‌اند، راحهالصدور اقتباس یا انتخابی است از کل مطالب سلجوق‌نامه. نگارنده در این مقاله ضمن پرداختن به این مسأله و نشان دادن نمونه هایی از آن و اشاره به سخن خود راوندی در اینکه از سلجوق‌نامه استفاده کرده، ابراز ...

در این پایان نامه، به تعریب کتاب« مختصری در تاریخ تحول نظم و نثر پارسی به قلم دکتر ذبیح الله صفا پرداخته ام. در این کتاب ترجمه شده، مولف بصورت اجمالی و گذرا، درباره شعر و نثر و تحول آن از انقراض حکومت ساسانیان تا نیمه قرن دوازدهم و اواسط قرن چهاردهم یعنی عصر افشاریه و زندیه و قاجاریه و مشروطه، می پردازد.مسلما این کتاب بخشی از تاریخ ادبیات ایران است و شامل بحث مختصر در تحول نظم و نثر فارسی از آغ...

نسخه خطی انیس العاقلین تالیف ملامیرقاری گیلانی فقیه، نویسنده و شاعر ایرانی قرن یازدهم هجری، تحریر محمد رفیع این محمد آشتیانی و از جمله آثار خطی عهد صفوی است که به سال 1005 ه.ق است ، با محتوای اخلاقی و روایات زیبا و حکایات دلگشا به نثر و نظم به رشته تحریر در آمده است.این اثر در قطع 20/5 در 14/5 سانتی متر مشتمل بر 230 صفحه و هر صفحه 16سطر به خط نستعلیق متوسط نوشته شده است خط و کاغذ آن معمول قرن س...