دوره صفویه از درخشان ترین دوره تاریخ معماری ایران است. مدت یک قرن و نیم اصفهان پایتخت شاه عباس و جانشینان او بود. در این دوره طولانی نکته ای که جلب توجه می کند، علاقه عموم پادشاهان این سلسله اعم از قوی و ضعیف و لایق یا بی کفایت به امر عمران و آبادی و ایجاد بناهای جدید و افزودن آن بر ساختمان های پیشین است و در این کار نوعی رقابت و اهتمام و کوشش بیشتر در به وجودآوردن آثاری باشکوه تر مشاهده می شود...

خیابان چهارباغ در طی گسترش شهر اصفهان در زمان شاه عباس اول در خارج از باروی قدیم شهر احداث گردید. در ابتدای شمالی خیابان، که محل ورود از دولت­خانه به خیابان بود، کاخی به نام جهان‌نما، آن نیز به امر شاه عباس، ساخته شد. با سقوط سلسلة صفوی و حملة افغان­ها و در دورة قاجار، به طور خاص با حکومت ظل­السلطان، بسیاری از آثار ارزشمند دوران صفوی، از جمله آثار مذکور، به بهانه­های مختلف تخریب شد. همچنین تغیی...

شهر گور در فیروزآباد فارس نخستین پایتخت ساسانیان به شمار می رود. دو ویرانه در این شهر وجود دارد که یکی از آن ها بنایی است برج مانند و دیگری ویرانه ای ساخته شده از سنگ های پاک تراش. شماری از مورخان به این آثار اشاراتی کوتاه داشته و برخی پژوهشگران کارکرد آن ها به شکل گذرا بررسی کرده اند. با این همه، چیستی و کارکرد این بناها هنوز مبهم است. بنابراین، هدف اصلی این مقاله دستیابی به روایتی منطقی دربار...

یکی از میراث های ماندگار هر ملتی آثار نقاشی دیواری می باشد که در کشور ما نیز تعدادی از این آثار وجود دارد. عهده دار حفاظت از این آثار مردمان و دولت ها می باشد. در بعضی از دوره ها این وظیفه مورد غفلت قرار گرفته و باعث آسیب و از بین رفتن اصالت آن ها و در مواقعی سبب نابودی این آثار شده است. این مقاله که هدف آن بررسی آسیب ها به نقاشی های دیواری دوره صفوی در شهر اصفهان، از دیدگاه نقاشی و هنرهای تجسم...

استفاده از عناصر تزئینی در هنرهای اسلامی از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و جزء لاینفک هنرهای اسلامی محسوب می شود. به کارگیری این عناصر در هنرهای اسلامی، از آن جمله معماری از جایگاه ویژه ای برخوردار است؛ بطوریکه کمتر اثر معماری را می توان یافت که در آن عناصر تزئینی به کار نرفته باشد. کاخ عالی قاپو نیز از این امر مستثنی نبوده و عناصر تزئینی بکار رفته در آن سرمنشأ الهام بسیاری از نقوش تزئینی دوره ه...

دورۀ غزنوی یکی از دوران درخشان معماری تشریفاتی ایرانی است. یکی از آثار این دوره «کاخ مسعود سوم» است که در «ربض» شهر غزنه قرار دارد. به‌رغم انجام پژوهش‌هایی در ارتباط با این بنا، از جزئیات معماری، عناصر فضایی و خاستگاهِ الگوی ساخت‌شان شناخت فراگیری وجود ندارد. پژوهش پیش‌ِرو با طرح این مسأله می‌کوشد با مطالعات اسنادی که داده‌های آن با «رهیافت تاریخی» مورد تفسیر قرار گرفته‌اند، ساختار این کاخ را برر...

دغدغه طراحی فضا یکی از مسائل مهمی است که انسان از ابتدای موجودیت خود به آن پرداخته است. ولی امروزه با رشد سریع جوامع این فرایند طراحی فضا دچار اغتشاش گردیده است. روند طراحی فضا و مکان باید بر مبنای هویت گذشته آن، برآورده نمودن نیاز امروز و آفرینش فضا برای آینده صورت پذیرد تا بنا عنصری قابل درک برای  استفاده کنندگان باشد و از سوی دیگر ماندگاری در ساختار کلان شهر را ایجاد نماید، این مقاله سعی دار...

بی شک ارتباط ادبیات غنی ایران با نگارگری ریشه هایی عمیق داشته است چنانچه تزئین کتب و مصور ساختن آن قرن ها در حال تحول و توسعه بود. هر دوی این جلوه های درخشان فرهنگ ما (ادبیات و نگارگری) فضولی جداگانه از تاریخ هنر جهان می باشند که به خاطر پیوند درونی و همخوانی ذاتی دو هنرمند (شاعر و نگارگر)ظهور یافتند. همچنین این پیوند و وابستگی هر دو به یکدیگر به جهت بینش یگانه و ذهنیتی مشابه است که از رهگذر حک...

یکی از کاربری‌های پیشنهاد شده برای بناهای تخت ­جمشید، کاربری تقویمی و نجومی است. با اینکه شواهد زیادی از این کاربری در تخت­ جمشید وجود ندارد، اما در این نظریه به سنگ چهارگوشی در کف کاخ مرکزی تخت­ جمشید استناد می‌شود که روی آن نشانه‌هایی ساده کنده­کاری شده است. از این سنگ به عنوان یک شاخص نجومی یاد می‌شود و کنده­کاری‌های روی آن، نشانه‌هایی برای تعیین زمان دقیق تابش آفتاب در روز یکم فروردین و اعت...

تاریخ احداث اکثر بناهای دوره قاجار به دلیل ذکر آن در کتب مرجع آن زمان یا کتیبه ها مشخّص است. لیکن تاریخ عمارت بادگیر کاخ گلستان به علت تغییرات بی شمار کالبدی در پرده ای از ابهام قرار گرفته است. در این پژوهش ابتدا با استفاده از منابع مستدل تاریخی که به روش اسنادی )کتابخانه ای( و تحلیلی صورت گرفته تعلّق بنا به زمان فتحعلی شاه و حتی قبل آن محرز م یگردد. بنای مذکور ابتدا در اختیار محمدعلی میرزا )دولت...