مقالۀ حاضر معنای علم و ادراک و انواع و مراتب آن را از دیدگاه سه حکیم بزرگ ابن سینا، سهروردی و ملاصدرا تبیین کرده و ادراک حسی را از منظر این سه حکیم توضیح داده است. ابن سینا و سهروردی هر کدام علم و ادراک را به گونه ای تعریف کرده اند. ملاصدرا این تعریف ها را نقد کرده و خود تعریفی نو آورده است. وی علم و ادراک را از سنخ وجود می داند نه از سنخ ماهیت. به نظر او علم و ادراک چهار نوع است: حسی، خیالی، و...

ملاصدرا هم به وجود عقل فعال معتقد است و هم به وجود مُثُل افلاطونی. وی در آثار خود به طور مفصل به هر کدام از این دو پرداخته است. پرسشی که مطرح می­شود این است که این دو در هستی­شناسی ملاصدرا چه نسبتی با هم دارند. به نظر نگارنده با سه دلیل می­توان ثابت کرد که با توجه به فلسفۀ ملاصدرا هر دو یک حقیقت وجودی می­باشند. دلیل اول تشابه خصوصیات هستی­شناسانه­ آنها است. دلیل دوم نسبت مشابهی است که ملاصدرا بین...

بنا به ادعای نویسندۀ کتاب رابطۀ نفس و بدن از نظر ملاصدرا - که از اندک نوشته های جدید دربارۀ رابطۀ نفس و بدن است - تبیین فلسفی ملاصدرا از رابطۀ نفس و بدن، بدیع ترین نظریه در میان نظریه های فیلسوفان مسلمان و غربی است. اما در مراجعه به کتاب شاهد هیچ گونه بدیع بودن و تازگی در این نظریه نیستیم؛ و در تحلیل و تبیین نظریه ملاصدرا تناقضات و ابهاماتی به چشم می خورد که در خور تأمل اند. این تناقضات و ابهام...

نفس شناسی ملاصدرا تحت تأثیر مبانی وجود شناختی اوست. در وجود شناسی ملاصدرا، اصول مهمی چون اصالت وجود، بساطت وجود، وحدت وجود، اشتداد وجود، صورت به عنوان ملاک شیئیت یک شیء، تساوق وجود و وحدت، و نیز تساوق وجود و صفات کمالی دیده می شود. توجّه به این مبانی سبب گردید که ملاصدرا نظریّات بدیعی را در نفس شناسی ارائه کند؛ از جمله می­توان به این نظریات اشاره کرد: نفس در عین وحدت، جامع تمام قواست؛ میان نفس و ...

بنا به ادعای نویسندۀ کتاب رابطۀ نفس و بدن از نظر ملاصدرا - که از اندک نوشته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های جدید دربارۀ رابطۀ‌‌‌ نفس و بدن است - تبیین فلسفی ملاصدرا از رابطۀ نفس و بدن، بدیع‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترین نظریه در میان نظریه‌‌‌های فیلسوفان مسلمان و غربی است. اما در مراجعه به کتاب شاهد هیچ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گونه بدیع‌‌‌ بودن و تازگی در این نظریه نیستیم؛ و در تحلیل و تبیین ن...

نظریه نجات صدرالدین شیرازی را می توان بدیلی در کنار نظریات سه گانه نجات، یعنی انحصارگرایی، شمول گرایی و کثرت گرایی به شمار آورد. ملاصدرا به نجات همه افراد بشر حتی کسانی که به تعبیر قرآن در دوزخ جاودانه خواهند بود معتقد است. او این نظریه را با تکیه بر اصول حکمت متعالیه، مانند اصالت وجود و تشکیک آن و مساوقت وجود و خیر، ارائه کرده است. این نظریه با شباهت زیاد در آثار ابن عربی مشاهده می شود و خود م...

رسالۀ «شرح الحکمة العرشیة» اثر حکیم ملا اسماعیل اصفهانی (واحدالعین) شرحی توضیحی بر کتاب عرشیۀ ملاصدرا است. هدف اصلی شارح از تألیف رساله، پاسخ به اشکالات احسائی بر عرشیۀ ملاصدرا است. شیخ احمد احسائی از منتقدان آرا و مبانی حکما به ویژه ملاصدرا است و در کتاب شرح مشاعر و شرح عرشیه که شرحی انتقادی است، اشکالات متعددی را بر مبانی ملاصدرا وارد کرده...

در فلسفة ملاصدرا نه مفهوم وجودِ مشایی و نه نور ماهویِ اشراقی، بلکه حقیقت وجود، مبنای تمام مسائل فلسفی است. لذا با این نگاه، ملاصدرا با تفکیک بین مبدأئیت مفهومی و مبدأئیت مصداقی وجود، بر جایگاه هستی بخشی و معرفت بخشی حقیقت وجود تأکید می کند. بنابراین این سؤال مطرح می­شود که حقیقت وجود به عنوان مبدأ التحقق و مبدأ المعرفه، چگونه شناخته می­شود؟ با کاوش در آثار ملاصدرا به این نتیجه رسیدیم که ملاصدرا ب...

 مقالۀ حاضر معنای علم و ادراک و انواع و مراتب آن را از دیدگاه سه حکیم بزرگ ابن‌سینا، سهروردی و ملاصدرا تبیین کرده و ادراک حسی را از منظر این سه حکیم توضیح داده است. ابن‌سینا و سهروردی هر کدام علم و ادراک را به گونه‌ای تعریف کرده‌اند. ملاصدرا این تعریف‌ها را نقد کرده و خود تعریفی نو آورده است. وی علم و ادراک را از سنخ وجود می‌داند نه از سنخ ماهیت. به نظر او علم و ادراک چهار نوع است: حسی، خیالی، ...

نظریة نجات صدرالدین شیرازی را می‌توان بدیلی در کنار نظریات سه‌گانة نجات، یعنی انحصارگرایی، شمول‌گرایی و کثرت‌گرایی به شمار آورد. ملاصدرا به نجات همة افراد بشر حتی کسانی که به تعبیر قرآن در دوزخ جاودانه خواهند بود معتقد است. او این نظریه را با تکیه بر اصول حکمت متعالیه، مانند اصالت وجود و تشکیک آن و مساوقت وجود و خیر، ارائه کرده است. این نظریه با شباهت زیاد در آثار ابن‌عربی مشاهده می‌شود و خود م...