بسیاری از آثار نویسندگان و شعرای فارسی زبان در طول تاریخ، متأثر از زبان دین و کتاب آسمانی (قرآن کریم) بوده است. ادبای ایرانی در شعر و نثر تعلیمی از زبان و فرهنگ عربی بسیار سود جسته‌اند و به طور مثال در گفتار خود از صناعات ادبی همچون ارسال المثل (= تمثیل)، اقتباس و یا حتی تلمیح از امثال عربی در تبیین، تفهیم و آموزش پیام خویش بسیاربهره برده‌اند چنان که عبارات حکیمانه عربی در متن شاه‌کارهای زبان ف...

مدیح نبوی یکی از زمینه های شعری است که محور اصلی آن شخصیت حضرت محمد(ص) است. در این هنرِ شعری، شاعر به توصیف ابعاد مختلف شخصیت پیا مبر می پردازد، او را به لحاظ شکل ظاهری و منش اخلاقی می ستاید و زبان به ذکر معجزات آن حضرت و هر  آن چه که در ارتباط با رسالت اوست می گشاید. سخن شاعران در این باب از قلبی برآمده که سرشار از اخلاص و صداقت است و بر عاطفه ای متکی است که  ایمان به رسالت پیا مبر و عشق به اخل...

رابطة زبان فارسی و عربی را در سه سطح باید بررسی کرد: تأثیر عربی در فارسی، فارسی در عربی، ادبیات تطبیقی. در این مقاله که به مرحلة نخست می پردازد، نشان داده شده که از دوران ساسانی (= جاهلی عرب)، زبان عربی تعدادی واژة فارسی (105 واژه شناسائی شده) با مفاهیم آنها وام گرفته است. طی چهار قرن نخستین اسلامی، وام واژه های فارسی در عربی سخت کثرت یافت، چندان که تعداد آنها را می توان بین 2000 تا 2500 کلمه ب...

تمام طول تاریخ مردم در حال تعامل با هم بودند، در حوزه ادبیات نیز همینگونه بوده، هر گاه ادیبان قومی دربرابر فرهنگ دیگر قرار می گرفتند نکاتی را از آن فرهنگ وام می گرفتند و آن را در آثارشان منعکس می کردند. ادبیات فارسی و عربی قرن هاست که در تعامل با یکدیگرند اما در ادبیات معاصر بین دو ادبیات فارسی و عربی فاصله بسیاری به وجود آمده است و هر دو ادبیات روی آورده اند به تاثر از ادبیات غرب ادبیاتی که بع...

مقاله حاضر چنانکه از عنوان آن برمی آید، تطبیقی است بین طنز و طنزپردازی در ادبیات ایران و عرب. در این تطبیق، طنز عبیدزاکانی به عنوان نمونه ای از طنز ادبیات ایران و طنز شاعران عصر انحطاط به عنوان نمونه ای از طنز ادبیات عرب با هم مقایسه شده است. در این مقاله کوشیده ام تصویر کاملی از عبید ارائه دهم، اما به منظور پرهیز از برخی سوءتفاهمات اجتماعی لازم دیدم از ذکر پاره ای از طنزهای درخشان او صرف نظر ک...

مثنوی یکی از قالب‌های پرکاربرد در ادبیات فارسی است و غالباً در داستان‌سرایی و شرح و بیان داستان‌های طولانی به کار می‌رود. از دیگر سو، مزدوج نیز در ادبیات عربی پیشینه‌ای کهن دارد. آیا قالب مثنوی توسط ایرانیان ابداع شده یا همان است که عرب‌ها به جای آن از واژۀ مزدوج استفاده می‌کنند؟ در این مقاله سعی شده است با توجه به کهن‌ترین مزدوج‌های ادبیات عربی و قدیم‌ترین مثنوی‌های شعر فارسی، به این پرسش پاسخ ...

حبسیه(زندان­نامه)، شاخه ای مهم از ادبیات غنایی به شمار می­رود. حبسیه، بیان حال و شکوه و فغان شاعر در سوگ آزادی خویش و به عبارتی دیگر آیینه ی تمام نمای روزگار اختناق و افشاگر روزهای تلخ اسیری شاعر است. در طول تاریخ ادبیات فارسی و عربی، شاعران بسیاری (به دلایل مختلفی از قبیل سیاسی، اعتقادی، دینی و...) به زندان رفته اند و طعم حبس و اسارت را چشیده اند و با قدرت بیان، به ثبت لحظه های سخت و اندوهبار ...

چکیده: یکی از مهم‌ترین ساز و کارهایی که ادبیات کودک از آن بهره می‌گیرد تا بامخاطبِ خویش ارتباطی خلاقانه برقرار کرده و زمینه‌سازِ تفکر خلاق در وی شود، ویژگیِ تمرکززدایی است. هدف پژوهش حاضر، بررسی تطبیقی کتاب‌های داستانی-تصویری عربی، فارسی و انگلیسی بر مبنای شگردهای تمرکززدایی است. برای نیل به این مقصود یک کتاب داستانی-تصویری فارسی، یک کتاب داستانی-تصویری عربی و یک کتاب داستانی-تصویری انگلیسی از میا...

مصطفی وهبی التل ملقب به عرار (899 ا- 1949 م) بزرگترین شاعر و پرآوزه ترین ادیب، روشنفکر و فرهیختة اردن است. او از دیر باز به ادبیات فارسی و به ویژه رباعیات خیام روی آورد و از این رهگذر بودکه با زبان شیرین فارسی آشنا شد و حتی توانست گزیده ای از رباعیات خیام را به گونه ای مطلوب به زبان عربی برگرداند. این ترجمه، نخستین برگردان از زبان فارسی به عربی است. تلاش های شاعر بزرگ اردن در گسترش ادبیات فارسی...