چکیده قاعده قرعه از قواعد کاربردی در زندگی اجتماعی بشر و از قواعد پذیرفته شده در اصول فقه به شمار می‌رود. این تحقیق در پی آن است که ضمن بررسی ابعاد مختلف قاعده قرعه از جمله دلایل پذیرش این قاعده، پیشینه بحث قرعه، چگونگی تسری آن از شرایع پیشین به شریعت اسلام، کاربرد و کارکرد قرعه، به ارایه تفسیری فقهی از آیات چهارگانه‌ای که موضوع قرعه در آنها مطرح شده، بپردازد. در این مسیر از شیوه کتابخانه‌ای و ...

چکیده: دروزه از مفسران معاصری است که تفسیر خود را براساس ترتیب نزول قرآن سامان داده است. از جمله دلایل او در تنظیم چنین تفسیری، فهم بهتر تفسیر قرآن براساس فرآیند نزول تاریخی قرآن است. دروزه شیوه ی امام علی- علیه السلام- را در جمع آیات قرآن پس از رحلت پیامبر گرامی اسلام- صلی الله علیه وآله- به عنوان پشتوانه چنین نگاهی در تفسیر قرآن به شمار آورده است. اهتمام به سیاق آیات و تقسیم سوره های قرآن به ...

در قرآن کریم آیاتی با ساختار مشابه وجود دارد که در این آیات، گاهی اسلوب تقدیم و تأخیر به کار رفته است و بی شک این اسلوب ها، حامل غرض خاصّی می باشند. با دقّت و بررسی تفاسیر مجمع البیان، المیزان و نمونه، متوجّه این مهم می شویم که عملکرد آنها در برخورد با این دسته از آیات، متفاوت بوده است. بازتاب تفسیر المیزان در پاسخگویی به تقدیم و تأخیر آیات متشابه لفظی، از تفاسیر دیگر بهتر است و پس از آن، عملکرد ت...

نگاهی تطبیقی به تفسیر طبرسی و هرمنوتیک با نحله های متفاوت آن و ذکر همانندی ها و ناهمانندی های تفسیر طبرسی و هرمنوتیک است. مرحوم طبرسی دو تعریف از تفسیر عرضه می دارد. یک تعریف، ایشان را مؤلف گرا نشان می دهد که برای خواسته های مخاطب ارزشی قائل نیست، براین اساس ایشان با هرمنوتیک شلایر ماخر، دیلتای و هرش همراه است. از جهت موضوع نیز میان تفسیر مورد نظر طبرسی با هرمنوتیک ناسازگاری وجود دارد. موضوع تف...

چکیده: یکی از کهن ترین روش های تفسیر قرآن روش تفسیر به لغت و صرف و نحو و بلاغت (تفسیر ادبی) است. در روایات تفسیری بجای مانده از معصومان (ع)، موارد فراوانی وجود دارد که آن بزرگواران ضمن بازگو کردن معنای لغوی یا نکات ادبی موجود در آیات و با تکیه بر قواعد صرف، نحو، معانی، بیان و یا ارجاع به کاربردهای عرفی و ذکر واژه های مترادف به تفسیر و تبیین آیات پرداخته اند. در این مقاله موارد و نمونه هایی قا...

تبیین نقش اسباب نزول در تفسیر قرآن و تعیین حوزه های کاربرد آن در فهم معانی آیات است. یکی از دانشهای مورد نیاز مفسّر، علم اسباب نزول است. آشنایی با موقعیّت زمانی، مکانی، فردی و اجتماعی نزول آیه ای یا بخشی از آیات، این امکان را به مفسّر می دهد تا حقایق و معارف وحی را در زمینه های پیشینی و مقارن با آن مورد بررسی، تحلیل و نتیجه گیری قرار دهد. از سوی دیگر، اسباب نزول در فهم مقاصد و اسلوب تعابیر قرآن کر...

از آنجایی که در قرآن کریم آیات فراوانی درباره هستی شناسی، طبیعت شناسی، زیست شناسی، پزشکی و خلقت انسان ها و موجودات وجود دارد، از همان آغاز نزول، قرآن محل گفتگوی دانشمندان و مفسران بوده است و هر یک تلاش نموده مقصود خداوند را در این آیات مشخص نمایند. بیشترین تلاش های تفسیری از قرن چهاردهم به بعد ـ و پس از پیشرفت علوم در همه عرصه ها و مخصوصاً پس از مجادلات دامنه دار درباره تعارض علم و دین ـ در میان...

چکیده قاعده ی سیاق نقش اساسی و انکارناپذیری در فهم کلام و مراد خداوند متعال دارد که از سده ی اول هجری مورد توجه قرار گرفته است . با سیری در اخبار و روایات، این نکته به دست می آید که اهل بیت (ع) و همچنین صحابه ی گرامی به قاعده ی سیاق به عنوان یک قرینه ی اصیل موجود در کلام،مخصوصا‍‍‍ در کلام خداوند متعال توجه داشته اند.و در طی قرون گذشته تاکنون اندیشمندان و مفسرانی نیز به این قاعده توجه داشته اند...

علم اصول و علم تفسیر از دانش های با سابقه در علوم اسلامی محسوب می شوند، با دقت و بررسی در این دو دانش که مستقل از یکدیگر شناخته می شوند می توان دریافت که بخش هایی از علم اصول در تفسیر قران کارایی دارد و مفسر زمانی می تواند در زمینه تفسیر موفق باشد که اشراف کامل به مباحث اصولی داشته باشد؛ نویسنده با این نگاه به مطالعه این دو علم پرداخته و در صدد آن است تا کارایی مباحث الفاظ را در ضمن آیات الاحکا...