نقش‌آفرینی نفت در روند دولت-ملت‌سازی ایران در ابعاد مختلف اقتصادی، سیاسی و اجتماعی دیده می‌شود. در بعد اقتصادی، نفت باعث شکل‌گیری اقتصادی تک‌محصولی، حاکم شدن اقتصاد دولتی و غیررقابتی ، عدم رشد بورژوازی و عدم ایجاد نیروهای اقتصادی مولد ،گسترش فساد شده است. نقش ضعیف و حاشیه‌‌ای نیروهای اجتماعی در تولید ثروت ملی، سطح پایین و غیراستاندارد شاخص‌های اجتماعی، جامعه مصرفی و کم‌بازده، طبقه وسیع حقوق‌ب...

نظریة انتخاب عمومی با تمرکز بر دولت جهت تحلیل و درک پیامدهای حاصل از تعامل عناصر موجود در آن، موضعی روشنگرانه نسبت به این نهاد مهمِ تخصیص‏دهنده اتخاذ کرده است. این نظریه با وارد‌کردن ابزارهای علم اقتصاد در علوم سیاسی و تکیه بر برخی مشخصات نهادگرایانه بر بسیاری از مطالعات اقتصادی تأثیر به‌سزایی داشته است. مقالة حاضر در پی درک خاستگاه، نظام تحلیلی و مؤلفه‏های بنیانی نظریة انتخاب عمومی است. به‌منظو...

بر دیدگاه‏های توسعه ی تاریخی ایران، رویکرد اقتصاد سیاسی غالب بوده است. این رویکرد عامدانه از حضور فرهنگ و رفتارهای اجتماعی مردمی در فهم تحولات توسعه ممانعت کرده است. اقتصاد سیاسی تقریبا برای کلیه ی اشکال تکثر یا تمرکز ثروت، طبقات اجتماعی و مطالبات فرهنگی- سیاسی، تعینی سیاسی (بامحوریت مفهوم قدرت) و تاحدی محیطی قائل است. در میان نظریه های زیرمجموعه ی اقتصاد سیاسی، نظریه ی استبداد ایرانی از وجاهت ...

این مقاله بر مبنای ادبیات گسترده تجربی در زمینه رفتار سیاسی افراد در کشورهای کم‌درآمد به‌دنبال شناخت فساد از زاویه اقتصاد سیاسی- به‌ویژه بر اساس تفاوت‌های سیاسی و اقتصادی موجود میان کشورهای ثروتمند و فقیر- است. تمرکز ما بر رفتار سیاسی افرادی است که در مواجهه با نهادهای سیاسی دموکراتیک هستند. ما ادبیات موجود در رابطه با عوامل تعیین‌کننده رفتار سیاسی افراد را مرور می‌کنیم تا سؤال نماییم که آیا ...

تحولات سیاسی ایران، پس از جنگ جهانی اول شرایطی را رقم زد که ایجاد تمرکز سیاسی را به مهم ترین ضرورت جامعۀ ایران تبدیل کرد. تحقق این امر نیازمند ایجاد نهادها و فراهم کردن ابزارهایی چون ارتش، نظام های اداری و آموزشی جدید و شبکۀ حمل و نقل بود. انجام چنین کارهایی نیاز به صرف هزینه های زیاد داشت. به همین دلیل حکومت ناچار بود برای تأمین هزینه ها، منابع اقتصادی کشور را در اختیار بگیرد و به سیاست گذاری ...

در چند دهه اخیر، تحقق نظام حکومتی لیبرال سرمایه داری در منطقه خاورمیانه، با فراز و نشیب های بسیاری همراه بود. از طرفی همواره درمورد امکان تحقق دموکراسی غربی در خاورمیانه، بحث های زیادی مطرح شده است. در سال های اخیر نیز چالش های مربوط به ظهور مفهوم دموکراسی در بسیاری از کشورها و حکومت های خاورمیانه مشاهده می­شود. در این راستا، بعضی از اندیشمندان معتقدند ظهور دموکراسی از نوع حاکم در جهان غرب، در ...

قدرت متمرکز نظریه ی مسلط سیاسی برای دورانی طولانی از تاریخ بشر بوده است. بی تردید قدرت منشأ حرکت های اقتصادی و نظامی و پیش برد تمدن بشری است. اما نگاهی به نقشه ی توزیع درآمد (به غیر از کشورهای نفتی) نشان می دهد که در حال حاضر کشورهایی با تمرکز سیاسی کمتر ثروتمندتراند. تمرکز کمتر به هیچ روی به معنای ضعف دولت مرکزی نیست بلکه نشان مشارکت بخش وسیع تری از نخبگان در تصمیم گیری، تخصصی شدن تصمیم های مح...

طی دو دهه اخیر، مطالعات حوزه اقتصاد سیاسی بر تبیین چگونگی اثرگذاری ساختار سیاسی بر بروندادهای اقتصادی تمرکز بیشتری داشته‌اند. استدلال می‌شود هرچه درجه رقابت سیاسی بالا باشد، احتمال اتخاذ سیاست‌های کارشناسی شده و پخته افزایش می‌یابد و مجلس نقش اصلی خود که کنترل و نظارت بر عملکرد دولت است را به نحو بهتری بازی می‌کند و این تأثیر مثبتی بر رشد اقتصادی دارد. اما با کاهش درجه رقابت یا مجلس همسو با دول...

ورود به جهان جدید چالش­ها و فرصت­های جدیدی را فرا روی زندگی بشر قرار داده است. جهانی شدن به عنوان پدیده­ای اقتصادی، سیاسی و فرهنگی فرآیندی چند وجهی و متضمن پیامدهایی است که پیامدهای سیاسی از آن جمله­اند. این نوشتار اساساً بر یکی از این پیامدها یعنی تأثیر جهانی­شدن بر توسعه سیاسی در شکل فرصت و تهدید تمرکز می­نماید. جستار پیش رو در بررسی این تأثیر­گذاری از چارچوب تحلیل گفتمان بهره می­گیرد تا این ا...