سخن از امکان راه‌یابی به باطن قرآن، از مباحث بنیادی حوزه علوم قرآن، تفسیر و به ویژه عرفان است. روایاتی از معصومین (ع) در تأویل و تفسیر باطنی پاره‌ای از آیات وجود دارد اما آیاتی که بیان تأویلی و تفسیر باطنی درباره آنها از سوی معصوم (ع) رسیده است، اندک است. اینک پرسش این است که با توجه به روایات محدود، آن هم تنها درباره پاره‌ای آیات، آیا می‌توان در مواردی که نقل معتبر در کشف مدلول باطنی آیات ق...

شناخت واژه ها و فهم دقیق مفردات قرآن ازجمله مقدمات مهم، در فهم قرآن و تفسیر به شمار می آید و بدون اگاهی برآن، دسترسی بر محتوا و معانی آن ممکن نخواهد بود. نکته مهم در پی بردن به مفهوم واژه های قرآن لزوم بهره گیری از کلام ائمه ? در کنار نظرات لغویون است با ارزیابی نظرات لغویان با کلام ائمه ? چنین به دست می آید ؛لغویان در تبیین مفردات بیشتر به توضیح معنای لغوی و اصطلاحی واژه ، مصادیق معنایی متعدد ...

یکی از زیر مجموعه های علوم قرآن آشنایی با تک واژه ها یا مفردات قرآنی است که در غالب کتب تفسیری ، بخش اللغه به این مهم پرداخته شده است . همچنین کتب مستقلی نیز در این زمینه به رشته تحریر درآمده که شاخص ترین آنها کتاب مفردات راغب اصفهانی است . شایان ذکر است که مفردات در این گونه کتابها از جنبه لغوی مورد بحث و بررسی قرار گرفته و به جنبه باطنی و تأویلی آنها اشاره ای نشده است.از آنجا که در لسان روایا...

موضوع این پژوهش بن مایه های قرآنی در جزء دوم و سوم بصائرالدرجات می باشد. هدف از ارائه این تحقیق، میزان حضور آیات قرآنی در کتاب بصائرالدرجات، آموزه های نهفته در آن و آسیب شناسی سندی این مجموعه است. تحقیق مزبور دارای دو دامنه ی روایی و رجالی است که دامنه روایی آن، روایات تفسیری در جزءهای دوم و سوم کتاب بصائرالدرجات به تحقیق سید محمد سید حسین معلم و دامنه رجالی آن، راویان بصائرالدرجات است که بر م...

1. از بین 441 روایت و قول تفسیری که در این پایان نامه برای سوره مبارکه حجر مورد بررسی قرار گرفته نورالثقلین 125 روایت و پنج قول تفسیری دارد و الدرالمنثور 88 روایت و 223 قول تفسیری دارد . در تفسیر نورالثقلین 21 روایت صحیح و در تفسیر الدر المنثور 22 روایت صحیح یافت شد که با این آمار در نورالثقلین حدود 16 درصد مجموع روایات و اقوال و در الدرالمنثور 7 درصد مجموع روایات و اقوال صحیح می باشد . و باید ...

ذیل آیۀ هفتم سورۀ حجرات: «... وَاعْلَمُواْ أَنَّ فِیکمْ رَسُولَ اللَّهِ لَوْ یطِیعُکمُ‏ْ فیِ کثِیرٍ مِّنَ الْأَمْرِ لَعَنِتُّمْ وَ لَکنَّ اللَّهَ حَبَّبَ إِلَیکمُ الْایمَانَ وَ زَینَهُ فیِ قُلُوبکمُ‏ْ وَ کرَّهَ إِلَیکمُ الْکفْرَ وَ الْفُسُوقَ وَ الْعِصْیانَ أُوْلَئک هُمُ الرَّاشدُون‏» روایتی به دو طریق وجود دارد که یکی را کلینی در کتاب «کافی» آورده و دیگری در تفسیر منسوب به علی بن ابراهیم قمی ذکر شده است و در آن مقصود از کلمۀ «ایمان» در آیۀ مزبور، حضرت علی (ع) و مقصود از «کفر»، «فسوق»...

مطالعۀ روایات تأویلی نشان می‌دهد، بخشی از این روایات با عبور از «سیاق» و «بافت» به ارائۀ مفاهیم و مصادیقی می‌پردازند که تحلیل دلالی‌ این روایات را با دشواری خاصی مواجه می‌سازد؛ چراکه نادیده‌گرفتن سیاق، امری نامتعارف است. با وجود این سیرۀ تفسیری معصومان در تبیین آیات، نشان می‌دهد، قرینه‌ای عام از سوی ماتن در تعامل با نص قرآن وجود دارد که مجوز الغای سیاق به شکل جزئی...

تأویل و معنا و قلمروهای مرتبط با آن در مقالات شمس تبریزی از جمله موضوع هایی است که با همة اهمیّت و کارکردی که در حیطة پژوهش های عرفانی و به ویژه مولوی شناسی و نیز شناخت احوال ‎ و افعال شمس تبریزی دارد، هنوز چنان که باید مورد تدفیق و تحقیق قرار نگرفته است. شمس از آنجا که ذاتاً شخص و شخصیّتی درون بین و رمزگرا دارد، به مسألة تأویل توجّه بسیار نشان داده است و تقریباً در سراسر مقالات، تأویل را در تمام سا...

از ویژگی های مطالعات و پژوهش های دوران معاصر در حوزه علوم اسلامی، بازنگری مواریث کهن، از سده های نخستین است. از نتایج این نوع نگاه، زدن مهر تأیید بر ریشه دار بودن هویت فکری و اعتقادی شیعه، بازشناسی خلأها و کاستی ها برای جبران و تدارک آنها و سرانجام برداشتن گامی بلند در جهت گسترش، عمق بخشیدن و غنی سازی این مطالعات در سطوح و لایه های مختلف است. از جملهٴ این آثار در گسترهٴ علوم قرآنی و حدیثی، تفس...