چکیده اسطوره و حماسه با یکدیگر سنخیت و رابطه ی تنگاتنگی دارند و به همین علت در شاهنامه که مهمترین حماسه ی ملی ما است بخش اعظم اساطیر ایرانی جای دارد. یکی از نقاط اشتراک مهم در اسطوره و حماسه ساختار روایی و اسلوب روایتگری آن است. یکی از اساطیر مهم شاهنامه، اسطوره ی کودک رها شده است که نمونه ی بارز و شاخص آن، اسطوره ی زال است. ساختار روایی اسطوره ی کودک رها شده در شاهنامه مبنی بر طرد و رانده شد...

داستان کوتاه خانه آستریون، یکی از داستان های زیبای معاصر است که خورخه لوئیس بورخس، نویسنده و شاعر آرژانتینی، آن را نوشته است. بورخس در این داستان عملی فرااسطوره ای انجام داده، بدین معنا که اسطوره ای جدید برمبنای اسطوره ای قدیم ساخته است. داستان، اسطورة مینوتور(گاومرد) ـ فرزند یکی از پادشاهان یونان ـ است. این هیولا مجازات پوزئیدون خدای دریاهاست که شاه مینوس به دلیل نافرمانی بدان مبتلا شده است. ش...

اسطوره ها چارچوبی برای بینش انسان ابتدایی و روایت هایی هستند که مضامین و بن مایه های مهمی در باره ی زندگی فردی و اجتماعی انسان، جهان پیرامون او و آغاز و انجام آن بیان می-کنند. در پس سادگی ظاهری آن ها ساختاری های پیچیده ای نهفته است که نشان دهنده ی کنش ذهن آفریننده ی آن ها است. یکی از بن مایه هایی که در اسطوره ها انعکاس یافته "گذرِ انسان از طبیعت به فرهنگ" است. در پژوهش حاضر، این موضوع در اساطی...

یکی از موضوعات اساسی و مهم در ادبیات داستانی معاصر، رابطه و پیوندی است که بین اسطوره و انعکاس آن در رمان وجود دارد. اهمیت این مقوله زمانی آشکارتر می­گردد که توجه داشته باشیم، گرایش به اسطوره­ها در مقاطع زمانی گوناگون، دلایل خاص خود را داشته و به  آن دلایل؛ با شدت و ضعف همراه بوده است. در گرایش به نگارش رمان­های اسطوره­ای همانند رمان­های تاریخی باید به دلایلی مانند ضرورت زمانه، تمایل نوستالژیک و...

قصة دختر نارنج و ترنج، یکی از قصه¬های مشهور ایرانی است که ده¬ها روایت از آن در دست است.این قصه با کد جهانی 408 ثبت و شناخته شده است. قصة دختر نارنج و ترنج قصه ای با بن مایه های اسطوره ای است. بن مایه ی مرگ و باززایی معشوق یا همسر شاهزاده که در دل میوه ها جای دارد، یادآور اسطوره ی ایزد گیاهی یا شهید شونده است. نشانه هایی چون حضور اسب، موهای بلند دختر و پیوندش با آب، گواهی دیگر بر ارتباط این قصه ...

اسطوره ها از دیرباز با هنر و ادبیات پیوند نزدیکی داشته است و تجلی گاه اسطوره ها را می توان در ادبیات داستانی ملت ها یافت. برای شناخت بهتر این آثار به ناچار باید با اسطوره آشنا بود. هر کسی که به زبان اسطوره آشنا نباشد هرگز قادر نخواهد بود ادبیات داستانی را آن چنان که شایسته است دریابد. در ادبیات داستانی انقلاب اسلامی ایران با توجه به تغییراتی که در اوضاع فکری و عاطفی جامعه ایرانی بعد از جنگ تح...

شاهنامه ی فردوسی اثری گران مایه است که فردوسی بسیار هنرمندانه با استفاده از اسطوره، توانسته خردورزی و نقش اراده ی انسانی را به نظم بیان کند. پیوند خرد و اسطوره در تمام داستان ها و شخصیت های شاهنامه آشکارا و صریح و نیز در ژرفای اثر مشاهده می شود. قصه ها در شاهنامه؛ علاوه بر پیگیری هدف های عام داستان نویسی، اهداف متعالی دیگری را نیز دنبال می کنند. داستان نگاره ی«رستم خفته و نبرد رخش و شیر» که در ...

مینوی خرد و روایت پهلوی، دو اثر به زبان پهلوی هستند که بن مایه شان مباحث دینی آیین زرتشتی است. از نویسندگان این آثار و نیز تاریخ نگارششان، اطّلاعی در دست نیست امّا، با توجّه به محتوای آثار، می توان به آگاهی دقیق نویسندگان و تسلّطشان بر مسایل دینی زرتشتی و مباحث مربوط به آن، پی برد. با توجّه به محتویات و مضامین مینوی خرد، این کتاب را می توان، نوعی اندرزنامه به شمار آورد. آفرینش آسمان، گیاه، زمین و بش...

کیومرث در تمامی متون پهلوی و روایت های بازمانده از سیرالملوک ها، نخستین انسان معرفی شده است. بر اساس این متون، نسل بشر پس از کشته شدن کیومرث در مواجهه با اهریمن و با همخوابگی مشی و مشیانه ادامه می یابد اما شاهنامه فردوسی تنها متنی است که بر اساس آن، کیومرث نخستین پادشاه است. در شاهنامه فردوسی نبرد کیومرث با اهریمن نیز به گونه ای دیگر روایت شده است. مقایسه داستان کیومرث در شاهنامه و متون متأثر ا...

فراز و فرود اسطوره در ادب فارسی پس از عصر حافظ* سید علی دسپ1 استادیار دانشگاه پیام نوریاسوج دکتر حسینعلی قبادی دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه تربیت مدرس چکیده مهمترین ویژگی اسطوره­ها، قداست و جستجوی ازلیت در قالب روایت است، که طیّ آن، ضمیر ناخودآگاه و رؤیای جمعی بشر با زبانی زیبا و برپایۀ ادبیت (literariness)بازنمایی می­شود. اصولاً اسطوره­ها بر پایۀ فطرت آدمیان شکل می­گیرند و در ه...