در اواخر ده ۀ دوم هجر ی، مسلمانان که بر سواحل شرقی و جنوبی دریای مدیترانهدست یافتند، برای گسترش فتوحات و مقابله با ناوگان بیزانس ، در صدد استفاده ازناوگان دریایی برآمدند . اما خلیفه دوم عمر، علاقه ای به عملیات دریایی نداشت، لذا اینکار در ایام خلافت عثمان صورت پذیرفت . عملیات دریایی در دوره امویان گسترشیافت. امویان به ایجاد پایگاه های دریایی حفاظت از سواحل، بنادر، ناوگان جنگی ،کارگاه های کشتی سا...

هدف از تحقیق حاضر بررسی چگونگی نوع پوشاک متداول زنان ایران در سده ششم هجری و تأثیر آن بر جایگاه اجتماعی زنان آن دوره بر اساس نگاره‌های سفال مینایی می‌باشد. جامعه تحقیق حاضر نقوش زنان بر سفالینه‌های مینایی است که با تکیه بر مستندات عینی از پوشش زنان مورد بررسی قرار گرفت. روش تحقیق این پژوهش توصیفی- تحلیلی است. شیوه گردآوری اطلاعات با کمک منابع کتابخانه‌ای و مطالعه میدانی به‌صورت بازدید از نقوش س...

این مقاله بر پایه گزارش هایی که ابن جوزی, مورخ, فقیه و واعظ بزرگ حنبلی در آثار متعدد خود آورده است ـ و از این حیث در میان دانشمندان اسلامی بی نظیر می باشد ـ تصویری نسبتا روشن از اوضاع دینی, فرهنگی و اجتماعی خلافت عباسیان در سده ششم قمری در بغداد به دست می دهد. ابن جوزی که تقریبا سراسر سده ششم را در بغداد سپری کرده, گزارش های باارزشی را ارائه می کند, زیرا وی از نزدیک یا شاهد رویدادهای گوناگون رو...

کشف المحجوب هجویری نخستین کتاب مستقلّ زبان فارسی در زمینه ی تصوّف و یکی از مهم ترین کتب صوفیّه است نویسنده ی آن علیّ بن عثمان هجویری است که آن را در اواسط سده ی پنجم هجری نوشته است.. شیخ احمد جامی نیز یکی از بزرگ ترین صوفیان سده ی ششم هجری است، که آثار متعدّدی در موضوع تصوّف دارد. به طور قطع جامی، کشف المحجوب را ندیده است، امّا در آثار خویش از کتبی استفاده کرده، که از منابع هجویری در نگارش کشف المحجوب...

نظریه تاریخ ادبی هرمنوتیکی به جای سرگذشت مؤلف و متن، «تاریخ خوانندگان متن» یا «تاریخ ادبیات مخاطبان» را پیشنهاد می¬دهد. از این دیدگاه، عیار ادبیت یک متن مثلاً دیوان حافظ بر اساس میزان سرزندگی، پویایی و قابلیت مکالمه اش با نسل های روزگاران مختلف سنجیده می شود. پس مورخ ادبی، باید «تاریخ تأثیر» حافظ در مخاطبان پس از خود را به نگارش درآورد. او با این کار در حقیقت تاریخ «حیات دیوان حافظ» و «تاریخ معا...

ابو القاسم رامِشت (د 534)، تاجر خیّر ایرانی، در مکه و اماکن دیگر آثار ممتاز و ماندگاری از خود به جای گذاشت. خدمات وی در شهر مکه، مانند ساختن رباطی که کارکرد پژوهشی و آموزشی داشت، تهیه جامه کعبه و ساختن ناودان طلا برای آن، در منابع کهن عربی، برخلاف منابع فارسی زبان، بازتاب به نسبت گسترده‌ای یافته است. این نوشتار با گردآوری اطلاعات پراکنده مرتبط با رامشت، در صدد است این ایرانی گمنام در عصر حاضر و م...

شهر حلّه در سده پنجم به دست خاندان شیعی بنی مزید بنا شد و خیلی زود به یکی از پایگاه های رسمی شیعیان امامی و محل برگزاری محافل و حلقه های درسی آنان تبدیل شد. حضور بزرگانی همچون ؛ ابن ادریس حلّی ،علامه حلّی ، محقق حلّی و فخرالمحققین نام حلّه را پر آوازه ساخت و بسیاری از دانشیان نامدار شیعه را از سایر مناطق جهان اسلام راهی شهر حلّه نمود و زمینه رونق شگفت علمی این منطقه شیعه نشین را تا بالاترین مرتبه حوز...

ظهور اسلام و اهمیتی که مسلمانان و به ویژه ایرانیان برای زیباسازی قرآن قایل بودند سبب افزایش فعالیت هنرمندان در جهت زیباساختن نگارش آیات قرآنی شد. قاریان به منظور مکث و یا پایان تلاوت روزانه از علامت هایی بهره گرفتند و مذهبین به منظور زیباسازی آیات قرآنی این نشانه ها را تزیین نمودند. یکی از این نشانه ها نشان پنج آیه است. از آنجا که شیوه های گوناگون به کاررفته در تذهیب قرآن بخشی بزرگی از هنر این ...

اقتصاد و تجارت خلیج فارس، ارتباط محکمی با راهها و مسیرهای پس‏کرانه‏ای دارد، ایران از طریق این خلیج فارس با 5 قاره جهان ارتباط پیدا می کند،پس منطقه از موقعیت استراتژیک ویژه ای بر خوردار است در قرن چهار تاشش ﻫ..ق راههای مواصلاتی نقش های گوناگونی ایفا می کردندعلاوه بر اینکه وسایل ارتباطی ملل مختلف بودند موجب تبادل فرهنگ وزبان هم می شدند ویا بهتر است بگوییم راهها از آنجاآغاز می شد،این منطقه علاوه ب...

هدف کلان از نگارش تاریخ، هدایت بشر به سوی سعادت، بهویژه سعادت دنیوی، است، یعنی برخورداری از امنیت و رفاه اجتماعی. این مقاله درصدد تبیین نقش مورخان در قرون سوم تا ششم در رسیدن جامعه به سعادت دنیوی، و راهکارهای آنان در این مسیر است. امتیاز کتابهای تاریخی این دوره، انتقال میراث فرهنگ سیاسی گذشتگان و ارائه تجربیات تاریخی، بخصوص در زمینه آداب صحیح ملکداری بود. آنان با اقتباس از متون اندرزنامهای با ر...