نشانه شناسی یک روش تحلیلی است که تلاش می کند با کمک متن و عناصر تشکیل دهنده ی آن به معناهای ضمنی دست پیدا کند. سوسور زبان بنیان گذار نشانه شناسی از طریق ارتباط میان واژگان در درون متن و واژگان غائب از متن که دو مبحث مهم جانشینی و هم نشینی را مطرح می کند به تحلیل متن می پردازد. این نظریه به همراه نظرات عبدالقاهر جرجانی در خصوص دلالت واژگانی، صرفی و نحوی که یکی از راه های مهم فهم معانی ضمنی متن ا...

ساختارگرایی یک مکتب فکری و شیوه‌ای برای اندیشیدن و کاویدن امور است که ریشه در چهار حوزه فکری نزدیک به هم دارد: جامعه شناسی فرانسه و اندیشه های دورکیم، زبان شناسی سوسور، ریشه های فلسفی کانت و مردم شناسی انگلیسی و فرانسه. ساختارگرایان همیشه در پی آن هستند که پرده‌هایی که در ظواهر امور قرار گرفته را کنار زده و به اصول ثابت و تغییر نیافتنی برسند؛ بدین صورت مرزهای فلسفه را درنوردیدند و به ریاضیات ، ...

نظریة گفتمان تلخیص سایر رویکرد های تحلیل گفتمان و یکی از روش های کیفی در حوزة مباحث سیاسی و اجتماعی است. در قلب نظریة گفتمان لاکلاو و موفه این اصل محوری وجود دارد که یک امر اجتماعی یا یک هویت اجتماعی هیچ گاه پایان یافته و تمام شده نیست. لاکلاو و موفه بستر اندیشه ورزی خود را بر قلمروهای نظری گوناگون از سوسور تا دریدا، از آلتوسر و فوکو تا لکان قرار داده اند. در این راستا آن ها با تمرکز ویژه بر وا...

بحث ساختارگرایی یکی از مباحث مهمّ علوم انسانی است که توسط سوسور مطرح شد و بعد از جنگ دوّم جهانی رواج پیدا کرد. از دیدگاه سوسور «زبان، مجموعه ی پراکنده ای از عناصر متجانس نیست، بلکه دستگاه منسجمی است که در آن هر جزء به جزء دیگر وابستگی دارد و ارزش هر واحد، تابع وضع ترکیبی آن است» (علوی مقدّم،1377: 185). برخی ها از ساختارگرایی به عنوان یک رویکرد اندیشمندانه یاد کرده اند و درباره ی کاربرد آن، چنین گف...

منطقه خاورمیانه بیش از هر چیز بیانگر «بحران» و «منازعه» است. نگاه به گذشته این منطقه حاکی از وضعیت امنیتی اسفبار می باشد. وقوع دو جنگ جهانی، جنگ های گسترده میان اعراب و اسرائیل، سه جنگ عظیم در خلیج فارس، جنگ های داخلی متعدد، شکل گیری جنبش های اجتماعی – اسلامی و در نهایت رشد بنیادگرایی اسلامی باعث شده است تا منطقه خاورمیانه نمادی از جنگ و خون ریزی باشد. از این رو، دال مرکزی گفتمان خاورمیانه را ا...

سنت فکری ـ فلسفی غرب از روزگار افلاطون و ارسطو، و حتی پیش‌تر از آن، تا قرن بیستم و در اندیشه و آرای فردینان دو سوسور، زبان‌شناس سوئیسی، تحت تأثیر رویکردی دوقطبی، گفتار را بر نوشتار ترجیح می‌داده است. در این نگره، انتقال کامل معنا از طریق «گفتار» امکان‌پذیر می‌نمود. حال آنکه نوشتار تنها فرع و جانشین گفتار قلمداد می‌شد و این انمکان دست‌نایافتنی به نظر می‌رسید. با نگاهی گذرا به تاریخ و فرهنگ ایران...

در بوطیقای ارسطو، هنر و ادبیّات، محاکات و تقلیدی از واقعیّت تلقّی می‌شد و تمام اجزای اثر ادبی، بازنمودی عینی در عالم واقع داشت و عناصر شکل‌دهندة داستان، ‌همان‌هایی بود که هر روزه با آنها در تعامل هستیم. با تئوری‌‌‌‌پردازی‌های فردینان و سوسور و رومن یاکوبسن و شکل‌گیری رهیافت‌های جدید ـ مانند ساختارگرایی ـ‌ بوطیقایی پدید آمد که ادبیّات را نه تقلید از واقعیّت، بلکه برساختن دنیایی متفاوت با عالم واقع مع...

از نیمه قرن بیستم به بعد، زبان و معنا (meaning) سهم قابل توجهی از تأملات نظری را به خود اختصاص داده اند که هستی شناسی معنا، بخشی از این تأملات مربوط به معناست. نگارنده در این مقاله نشان خواهد داد هستی شناسی معنا به عنوان بخشی از مباحث سمانتیک، نشانه شناسی و نظریه پردازی تفسیری، دغدغه ای صرفاً نظری و فلسفی نیست؛ بلکه در نحوه مواجهة ما با زبان و متن تأثیر عملی دارد و مستبطن توصیه ها و راهبردهای تف...

نظریه گفتمان تلخیص سایر رویکرد های تحلیل گفتمان و یکی از روش های کیفی در حوزه مباحث سیاسی و اجتماعی است. در قلب نظریه گفتمان لاکلاو و موفه این اصل محوری وجود دارد که یک امر اجتماعی یا یک هویت اجتماعی هیچ گاه پایان یافته و تمام شده نیست. لاکلاو و موفه بستر اندیشه ورزی خود را بر قلمروهای نظری گوناگون از سوسور تا دریدا، از آلتوسر و فوکو تا لکان قرار داده اند. در این راستا آن ها با تمرکز ویژه بر وا...