متکلمان اسلامی در اثبات عقاید دینی و پاسخ به شبهات بر منهج واحد و روش خاصی سیر ننموده اند. از این رو، در این مقاله سعی شده است روش کلامی صدوق و مفید و مبانی روش کلامی این دو متکلم نامدار شیعی که یکی نماینده مکتب قم و دیگری نماینده مکتب بغداد بوده اند، بررسی و تطبیق گردد و بدین ترتیب، جایگاه عقل و نقل نزد این دو اندیشمند کلامی روشن شود. سپس، میزان بهره گیری این دو متکلم از عقل و نقل در تبیین مسا...

رساله حاضر ترجمه و تحقیق کتاب آیا ایمان جایی دارد؟ تالیف فیل زاکرمن، جامعه شناس آمریکایی، است. کتاب درباره ی رویکرد جامعه شناختی به دین است. پیشینه ی مطالعات جامعه شناختی دین نشان می دهد در روزگاران آغازین مباحث جامعه شناختی به بحث پیدایش عقاید دینی بذل و توجه می شد، اما امروزه توجه به آثار و نتایج دین به ویژه پژوهش های میدانی افزایش یافته است. این رساله پژوهشی مبتنی بر مطالعات میدانی، در قالب ...

عقلانیت باور دینی یکی از مهم‌ترین مباحث فلسفۀ دین است که پنج رویکرد معرفت‌شناسانۀ متفاوت را در بر می‌گیرد. تا همین اواخر، دلیل‌گرایی رویکرد غالب در حوزۀ عقلانیت باورهای دینی بود و نماد عقل‌گرایی حداکثری به‌شمار می‌رفت. اما معرفت‌شناسی اصلاح‌شده مکتب نوظهوری است که در مقابل دلیل‌گرایی قرار گرفته، عقلانیت را بی‌جا و بی‌مورد دانسته و معتقد است که اعتقادات دینی شاید کاملاً موجه و معقول باشند، حتی اگ...

در این پژوهش سعی شده است عقاید، نگرش‌‌ها، و ایدئولوژی‌‌هایی بررسی شود که نویسندگان از ‌‌‌‌‌طریق کتاب‌‌های خود به کودکان و نوجوانان منتقل می‌‌کنند. از این‌رو، تلاش شده است مشخص شود مفاهیم، عقاید، نگرش‌‌ها و ایدئولوژی‌‌های موجود در کتاب‌های دینی کودکان و نوجوانان کدامند؟ و این ایدئولوژی‌‌ها و مفاهیم از طریق چه ساختارهای زبانی در کتاب‌‌های کودکان بیان و به آن‌ها منتقل می‌‌شوند؟ در این پژوهش از روی...

  متکلمان اسلامی در اثبات عقاید دینی و پاسخ به شبهات بر منهج واحد و روش خاصی سیر ننموده‌اند. از این‌رو، در این مقاله سعی شده است روش کلامی صدوق و مفید و مبانی روش کلامی این دو متکلم نامدار شیعی که یکی نماینده مکتب قم و دیگری نماینده مکتب بغداد بوده‌اند، بررسی و تطبیق گردد و بدین ترتیب، جایگاه عقل و نقل نزد این دو اندیشمند کلامی روشن شود. سپس، میزان بهره‌گیری این دو متکلم از عقل و نقل در تبیین م...

نقش عقل و کارکرد آن در مدعیات دینی بسیار حائز اهمیت است. رویکرد عقل‌گرایی در جهان اسلام بسیار متفاوت است. مشرب‌های مختلف فلسفی و کلامی و نزاع‌های نظری در جهان همه ناشی از نقش عقل و فرایند عقلانیت‌اند. کندی، فارابی، بوعلی‌سینا، سهروردی، و ملاصدرا از بزرگ‌ترین فلاسفة مشرق‌زمین‌اند که رویکردهای مختلفی در ارتباط عقل و دین دارند. یکی از فیلسوفان مشهوری که در این زمینه درخشید فارابی است. فارابی در زم...

مطابق معرفت­شناسی اصلاح شده آلوین پلانتینگا، باورهای دینی همچون باورهای ادراکی، پایه هستند و از این رو نیازی به توجیه بیشتر ندارند. اما همانگونه که بارها گفته شده است این عقیده به نسبی­گرایی منتهی می­شود. ما در این مقاله ابتدا استدلال می­کنیم که نه فقط بعد نسبی­گرایانه آن نظریه به افراط­گرایی دینی منجر می­شود، بلکه می­توان از آن برای توجیه افراط­گرایی نیز استفاده کرد. سپس با ذکر چند گواهی تاریخ...

محمد بن هانی، شاعر شیعه مذهب اندلس، زبان شعر را ابزاری برای بیان عقاید دینی خود به کار برده و در بخش مدحی قصائد، فاطمیان را ادامه دهنده راه ائمه(ع) می­داند و در ضمن بیان حقانیت آنها و بطلان دعاوی عباسیان و امویان، حقانیت اهل بیت(ع) و مظلومیت آنها را بیان می­کند؛ نکته اصلی و مهم در این اشعار این است که ابن هانی عقایدی چون امامت، شفاعت، قاطعیت، گذشت و بخشش را - که از عقاید اصلی تشیع می­باشد- در ب...

سیّد حِمیَری، یکی از شاعران برجستۀ شیعی است که شعر خود را در خدمت نشر مفاهیم دینی و تبیین فضایل اهل بیت(ع) و دفاع از ایشان قرار داده است. سیّد حِمیَری، از آن دسته شاعران نیست که گوهر شاعری خود را یکسره در دامان تشبیه پردازی ها و تصویر سازی های دورودراز بریزد و تصاویر غیرمعمول و رنگارنگ دور از ذهن خلق کند، بی آنکه این تصاویر، محتوای چشمگیری داشته باشند. به نظم کشیدن عقاید ناب و ریشه دار شیعی، چنان بر ...

نگرش کارکردگرایانه به دین که بسط و تطور خود را مرهونِ جامعه شناسان دین بوده، رهیافتی است که کشف فواید عملیِ باورهای دینی را هدف خویش قرار می دهد. اقبالِ پژوهشگرانِ دینی و نهادهای فرهنگی به اخذ این رهیافت در مقامِ مطالعۀ دین عللی دارد که از آن جمله اند: آسان یاب سازیِ تعالیم دینی، جذابیتِ استناد به شواهد علمی و یافته های تجربی، غلبۀ نگرش تجربی در محافلِ علمی و ادارۀ نهادهای دینی توسط دانش آموختگان علوم ...