عنایت در اندیشۀ عرفانی عطار موهبت خاصی است که در «ازلُ­الآزال» یا «پیشان» برای انسان رقم خورده است. با آنکه عطار آدمیان را برای رسیدن به کمال روحانی به جهدی مستمر دعوت می­کند؛ اما ازنظرِ وی جهدِ خالی از عنایت بی­ثمر است. مسئلۀ اصلی این مقاله آن است که رابطۀ میان عنایت و جهد در اندیشۀ عرفانی عطار چگونه ترسیم شده است؟ آیا سعادت روحانی انسان از موهبت الهی حاصل می­شود یا از تلاش بنده؟ عطار ازیک‌طرف، ر...

حج به عنوان یک فریضه مهم اسلامی و نیز از عوامل توجیه کننده قدرت و مشروعیت بخش همواره مورد توجه مسلمانان و سلاطین اسلامی بوده است. بر این اساس طی دوران اسلامی ایران، اهتمام در تدارک و اعزام کاروانهای حج، تعیین امیرالحاج و تأمین امنیت مسیر حرکت کاروانهای حج از وظایف حکام مسلمان تلقی میگردید. تهاجم مغولان به قلمرو اسلامی، از بین رفتن حکومت خوارزمشاهی و خلافت عباسی و در نهایت برپایی دولت ایلخا...

یکی از مسائل ومباحثی که همواره بشر و ارباب ادیان در طول تاریخ دینداری و اندیشه ورزی خود با آن مواجه بوده است ، مساله شر و ارتباط آن با عدل و خیرخواهی و علم عنائی و اصل وجود خدای متعال است . که این بحث گاهی از منظر صفات کمال او در عصر حاضر در فلسفه دین و بیشترین توجه به آن معطوف شده و از مسائل اصلی آن بشمار می آید. و امروز دلیل عمده برخی از فیلسوفان جدید مانند جی. ال. مکی بر نفی خدا، وجود شر در ...

توجه مسلمانان و سلاطین اسلامی بوده است. بر این اساس طی دوران اسلامی ایران، اهتمام در تدارک و اعزام کاروانهای حج، تعیین امیرالحاج و تأمین امنیت مسیر حرکت کاروانهای حج از وظایف حکام مسلمان تلقی می‌گردید. تهاجم مغولان به قلمرو اسلامی، از بین رفتن حکومت خوارزمشاهی و خلافت عباسی و در نهایت برپایی دولت ایلخانی در ایران موجب پدید آمدن وضعیت جدیدی در ارتباط با انجام مراسم حج از سوی مسلمانان قلمرو ایلخ...

یکی از دشوارترین مباحث فلسفه و کلام، مبحث عنایت الهی است. از یک طرف پیوند صفت عنایت با دیگر صفات الهی از جمله علم، اراده، علیت، حکمت، رضا و ... و از طرف دیگر ارتباط آن با مسأله احسن بودن نظام آفرینش و مسأله شرور بر پیچیدگی و دشواری درک این صفت الهی افزوده است. شاید بتوان گفت ابن سینا اولین فیلسوفی است که نظریه عنایت را یکی از ارکان خداشناسی فلسفی خود قرار داده و با طرح فاعل بالعنایه تحول شگرفی ...

پرسش اصلی این تحقیق این است: آیا می‎توان صفات الهی را با استفاده از برهان نظم اثبات کرد؟ دربارۀ میزان دلالت برهان نظم بر وجود خداوند باید گفت: این برهان از طریق وجود نظم در عالم وجود ناظم را اثبات می‎کند. افزون بر این، این برهان با تمسک به وحدت رویۀ مشهود در سراسر عالم، توحید ناظم عالم را نیز اثبات می‎کند. این برهان علم الهی را اثبات می کند، اما، از اثبات علم ذاتی عاجز است، زیرا اثبات صفت علم ب...

این نوشتار، نخست تفسیر علم ع نائی واجب الوجود را از دیدگاه شیخ الرئیسمطابق شفا و نجات مطرح می کند . آنگاه با توجه به تفسیر وی در اشارات - ک هدر حقیقت تفصیل همان اجمال است – به بیان ویژگیهای آن می پردازد.بنا بر تفسیر دوم ، علم عنائی واجب الوجود سه ویژگی دارد:-1 فراگیری آن نسبت به تمام موجودات-2 آگاهی به اینکه نظام جهان هستی نظام برتر است-3 آگاهی به اینکه نظام برتر جهان هستی برخاسته از احاطه ی عل...

مقالۀ حاضر در صدد بررسی مسألۀ نسبت اراده و فاعلیت الاهی، در آرای حکمای مسلمان است. ازاین رو، مقالۀ حاضر، پس از تبیین لغوی و مفهومی واژگان اراده و فاعلیت الاهی، نخست فاعلیت الاهی را از منظر ابونصر فارابی و ابن سینا ملاحظه کرده، استدلال های ایشان را بر ابداعی بودن فاعلیت الاهی بیان کرده است. سپس به بررسی دیدگاه شیخ اشراق و فاعلیت اشراقی از منظر او پرداخته شده است. در ادامه، با بررسی آرای صدرالمتأ...

حج به عنوان یک فریضه مهم اسلامی و نیز از عوامل توجیه کننده قدرت و مشروعیت بخش همواره مورد توجه مسلمانان و سلاطین اسلامی بوده است. بر این اساس طی دوران اسلامی ایران، اهتمام در تدارک و اعزام کاروانهای حج، تعیین امیرالحاج و تأمین امنیت مسیر حرکت کاروانهای حج از وظایف حکام مسلمان تلقی میگردید. تهاجم مغولان به قلمرو اسلامی، از بین رفتن حکومت خوارزمشاهی و خلافت عباسی و در نهایت برپایی دولت ایلخانی در...