سعید نقشبندی‌ یزدی‌، متخلّص‌ به‌ «سعیدا»، از شاعران‌ غزلسرای‌ سبک هندی یا اصفهانی قرن‌ یازدهم‌ هجری‌ است‌ ‌.او خود را ریزه خوار خوان جامی، نظامی، سنایی و عطّار دانسته، ارادتی خاص به خواجة شیراز می ورزید وبا صائب تبریزی، مراوده و دوستی داشت. دیوان سعیدا حاوی 4815 بیت‌ در 5 قالب : غزل، قصیده، مثنوی، قطعه و رباعی است؛اما غزل‌سرایی عرصة هنری مسلّم اوست؛ به طوریکه حجم زیادی از دیوانش را به این ق...

چکیده کنایه­ها، به سبب کوتاه بودن، در میان عامۀ مردم کاربرد بسیار دارند و از آنجا که دارای معنای مجازی هستند، اغلب شعرا و نویسندگان برای جلوگیری از بیان صریح و مستقیم از کنایه استفاده می­کنند. کنایه، چون تصویر ساز است و ذهن شنونده را در تعلیق می­گذارد، زیبایی هنری می­آفریند؛ به همین دلیل کنایه در ادبیات، جایگاه خاصی را به خود اختصاص داده است و شاعران از آن بهره­های فراوانی برده­اند. عبدالرحمان ...

تأویل از جمله علوم مهم در فهم معنای باطنی آیات قرآن و احادیث است. ازجمله عارفانی که به این موضوع توجه ویژه نشان داده، جامی است. تأویلات جامی از آیات قرآن و احادث نبوی، بسیار قابل توجه است. وی در توضیحِ معانی باطنی آیات و روایات از ژرف­ترین اندیشه­­های عرفان نظری، سود برده است. نمود این مسئله در تأویلات قرآنی او شامل: تأویل جنت به ذات، ارض به حقایق اعیان، سماوات به اسما و صفات و نجم به انوار منعک...

پژوهش حاضر به خوانشی سبک‌­شناختی از ترجمه‌­ای منظوم از تائیۀ کبری، اثر مشهور ابن‌فارض، اختصاص دارد که به نورالدین عبدالرحمن جامی منتسب شده است. مبنای این انتساب نسخه‌ای خطی محفوظ در کتابخانۀ دانشکدۀ ادبیات دانشگاه قاهره است که توسط دکتر صادق خورشا در کتاب تائیۀ عبدالرحمن جامی، ترجمۀ تائیۀ ابن‌­فارض، به همراه مقدمه و تعلیقاتی تصحیح شده است. مقالۀ حاضر، با اقامۀ دلائل سبک‌شناختی...

بهارستان جامی از آثار ارزشمند ادب فارسی و در برگیرندۀ داستان‌ها و سخنان حکیمانۀ بسیاری است، که منشأ و منبع بسیاری از آنها عربی است. هر چند از سخنان جامی بر می آید که از آثار پیشینیان بهره نبرده است، اما با جستجوی منابع عربی، پیشینۀ بسیاری از داستان‌های این کتاب را می توان یافت. در این مقاله پیشینۀ عربی بیست و سه حکایت و منبع فارسی، سی و سه حکایت از سی و شش حکایات روضۀ نخست بهارستان را شناسایی ک...

جامی شاعر، نویسنده، عارف و دانشمند نامدار سده ی نهم هجری دارای آثار متعدّد در نظم و نثر فارسی است. یکی از کتاب های ارزشمند او به نثر، بهارستان است که نویسنده، آن را به شیوه ی گلستان سعدی نگاشته است. هرچند جامی مدّعی شده که حکایات بهارستان یا دستِ کم حکایات منظوم آن را از کسی نگرفته است و همگی آن ها ساخته و پرداخته ی قریحه ی اوست1، امّا تتبّع در آثار پیشینیان، به ویژه منابع عربی، سرچشمه های حکایات به...

نورالدّین عبدالرّحمن بن احمد بن محمّد، متخلّص به جامی، ملقّب به خاتم الشعرا در سال 817 ه.ق در خرجرد جام به دنیا آمد. وی در ابتدا «دشتی» تخلّص می کرد و سپس آن را به «جامی» تغییر داد. جامی از پیروان طریقت نقشبندی بوده و پس از مرگ مرشدش، خلیفه طریقت نقشبندی شد. از جامی آثار زیادی به نظم و نثر در زبان های فارسی و عربی به جا مانده است. جامی مثنوی خردنامه اسکندری را که در برگیرنده نصایح حکیمان یونانی و م...

جامی شاعر، نویسنده، عارف و دانشمند نامدار سده‌ی نهم هجری دارای آثار متعدّد در نظم و نثر فارسی است. یکی از کتاب‌های ارزشمند او به نثر، بهارستان است که نویسنده، آن را به شیوه‌ی گلستان سعدی نگاشته است. هرچند جامی مدّعی شده که حکایات بهارستان یا دستِ کم حکایات منظوم آن را از کسی نگرفته است و همگی آن‌ها ساخته و پرداخته‌ی قریحه‌ی اوست1، امّا تتبّع در آثار پیشینیان، به ویژه منابع عربی، سرچشمه‌های حکایات به...

مأخذشناسانِ مهم‌ترین کتاب عرفانی فارسی قرن نهم هجری قمری یعنی «نفحات الانس من حضرات القدس» اثر «عبدالرحمان جامی» به دلیل عدم آگاهی بر وجود نسخة خطی فارسی منتشر نشده «تحفة المرشدین من حکایات الصّالحین» و یا عدم تطبیق محتوای این نسخه با محتوای «نفحات الانس»، سهم قابل ملاحظه‌ای از این نسخة خطی را در نفحات الانس نادیده گرفته و یا سهم آن را به «روض الریاحین من حکایات الصّالحین» داده‌‌اند. در واقع تحفة ...

«هنر» واژه ای است که علاوه بر معنای تخصصی و اصطلاحی که امروزه برای آن بر می شماریم؛ در طول ادوار زبان و ادبیات فارسی، معانی مختلفی را در بر داشته است و دارای معانی و مفاهیم کلی و عامّی چون برتری، فضیلت، انواع کمالات، مزیت، حسن های دنیایی و معنوی و ... بوده است و با توجه به کاربرد آن در ادبیات حماسی، تعلیمی و عرفانی، معانی کلی و عامّ مرتبطی را به خود گرفته است و شاعران هر نوع ادبی، برای هنرمند، با...