مقاله حاضر، در صدد بررسی میراث مکتوب شیعیان فاطمیِ مصر در باب علوم نقلی است. «نقل»، یکی از مهم ترین پایگاه های ترویج علوم دینی و وحیانی است؛ زیرا به مدد آن می­توان آموزه­های الهی را به بندگان خدا منتقل ساخت. شاید راز توجه ادیان، فِرَق و مذاهب آسمانی به دانش های نقلی در فعالیت های تبلیغی و آموزشی خود، همین نکته باشد. فاطمیان اسماعیلی مذهب، از این قاعده مستثنا نبودند و در شاخه های متنوعی همچون: فقه،...

بحران های سیاسی و فرهنگی پیش آمده در قاهره هم زمان با دورة پرتحول خلافت الحاکم بامرالله فاطمی (د 386 - 411 ق) زمینه های فراخوان پایور ایرانی حمیدالدین کرمانی (411 ق) حجت جزیرة عراق و ایران1 را به مصر فراهم آورد. حضور فعال او که نمایندة مکتب ایرانی در دربار فاطمیان بود، موجب شد تا از لطمات فکری ناشی از بروز جریان های غالی گرایانه و افراطی چون دروزیان و یا تبلیغات مستمر عباسیان برضد ایشان به شدت ...

گرچه نسب شناسان قبل از شکل گیری فاطمیان درباره نسل محمد بن اسماعیل به دلیل فعالیت زیرزمینی اسماعیلیان اطلاعات اندکی به دست می دهند، اما با برپایی حکومت فاطمیان در شمال آفریقا، نسب شناسان به نسب خلفای فاطمی توجه کردند و با اینکه خلفای عباسی نسب آنان مخدوش می دانستند، اما همه نسب شناسان نسب خلفای فاطمی را پذیرفته اند و آنها را فرزندان محمد بن اسماعیل دانسته اند، ولی عمدتاً از اینکه نسب نخستین خلیف...

در تاریخ سده های میانه، سرزمین­های خلافت عباسی با جنبشی دینی، اجتماعی، فلسفی و سیاسی روبه رو شدند که از نظر قدرت سیاسی رقیب دستگاه خلافت بغداد گردید. اسماعیلیان؛ یعنی معتقدان به امامت اسماعیل بن جعفرu، پس از مبارزه ای طولانی در نقاط مختلف جهان اسلام، با تشکیل حکومت فاطمیان در شمال آفریقا به سلطه سیاسی دست یافتند و در سال 297 هجری به طور رسمی خلافت خود را آغاز کردند. این مقاله با تکیه بر درکی از...

حکومت فاطمیان یکی از مهم ترین و قدرت مند ترین حکومت های قرن 4 و 5 است .که خود را محق بر خلافت می دانست . مهم ترین رقیب عباسیان به شمار می آمدند. از آنجایی که مسکوکات یکی از بهترین ابزار تبلیغات هستند .این حکومت نیز به ضرب مسکوکات ، با عیار بالا پرداختند. از سوی دیگر تحولات سیاسی و فکری بر نقوش و خطوط تایر بسزایی دارد که این پایان نامه در نظر دارد آن را بررسی کند .

بدون تردید، از عوامل مؤثّر در بقای دولت‏ها (اعم از دینی و غیر دینی)، برخورداری از اقتصاد سالم است. دولت فاطمیان با استقرار در مصر و شام برای هزینه‏های تبلیغاتی داعیان اسماعیلی، مخارج گزاف دربار و رقابت با دولت عباسی و امویان اندلس، افزون بر بهره‏گیری از منابع مرسوم و مشروع گذشته، هم‏چون خُمس، زکات، جزیه، موقوفات و...، با ابتکار عمل، از منابع جدیدی نظیر احتکار، نجوا، رباع و... نیز بهره گرفت و توان...

اسماعیلیان نخستین پس از مرگ اسماعیل بن جعفر، نص امامت را بر فرزندش محمد نهادند و از امامیه جدا شدند؛این جماعت پس از چند قرن موفق شدند؛خلافتی شیعی را در سال 297ه از مغرب به بار نشاندند و در سال 358ه فاتحانه مصر را تصرف کرده و دامنه نفوذ دولت شیعی اسماعیلی مذهب را تا مغرب،یمن،شام،ایران،عراق و حتی هند بگسترانند، رسمی شدن کیش اسماعیلیه نخستین، نتیجه عزیمت فرهنگی فاطمیان به مصر بود. در طی تاریخ فره...

بدون تردید، از عوامل مؤثّر در بقای دولت‏ها (اعم از دینی و غیر دینی)، برخورداری از اقتصاد سالم است. دولت فاطمیان با استقرار در مصر و شام برای هزینه‏های تبلیغاتی داعیان اسماعیلی، مخارج گزاف دربار و رقابت با دولت عباسی و امویان اندلس، افزون بر بهره‏گیری از منابع مرسوم و مشروع گذشته، هم‏چون خُمس، زکات، جزیه، موقوفات و...، با ابتکار عمل، از منابع جدیدی نظیر احتکار، نجوا، رباع و... نیز بهره گرفت و توان...

با سقوط فاطمیان و به قدرت رسیدن ایوبیان، تحولی مهم مذهب در مصر رخ داد، بدین سان که خلافتاسماعیلی جای خود را به سلطنتی داد که جزئی از خلافت سنی عباسیان و مدافع آن بود . این تغییر،تحولات اجتماعی و سیاسی مختلفی به همراه داشت که بیشتر در جهت اقتدار یافتن جامعه تسنن و بههمین جهت، مورد حمایت ایوبیان بود. یکی از مهم ترین جنبه های این تحولات، در نظام آموزش رسمیمصر آشکار گشت. در تحول نظام آموزشی مصر ک ه...

تأسیس دولت فاطمیان در مصر در فاصله سالهای 358 تا 363 هجری همراه با درانداختن ساختارهای اداری و بنیان گذاردن نهادهای اجتماعی بود در میان نهادهای اداری که می توانست نظم و امنیت اجتماعی را به ارمغان آورد دستگاه قضاوت از همه موثرتر بود . زیرا نهاد قضاوت ربط مستقیمی با اجرای عدالت داشت این نهاد کارآمد به راهبری قاضی نعمان ، داعی الدعا? برجسته اسماعیلی و همکاری یعقوب بن کلس در همان بدو امر ، تأسیس شد...