حکمت خسروانی منشوری بی بدیل و میراثی عظیم از آموزه‌های ایران باستان است که گستره‌ای فراگیر از حکمت و فلسفه، شعر و ادبیات و حتی عرفان و تصوف را در یک قاب به نمایش می‌گذارد. این پژوهش بر آن است تا با مقایسه آرای سه اندیشمند بزرگ ایرانی فردوسی حکیم، شیخ اشراق و نجم الدین رازی به این پرسش بنیادین پاسخ دهد که اسطوره‌های جاودان حکمت خسروانی در اندیشه‌های شیخ اشراق،...

اسطوره فره­ایزدی از مهمترین ارکان اندیشه سیاسی ایران باستان و جزو مولفه­های اصلی مفهوم شاهی­آرمانی بود. این اسطوره کارویژه­های سیاسی مشروعیت­آفرین داشت، رفته­رفته دستخوش تحول معنایی شد. پرسش اصلی پژوهش حاضر آن است که سازوکار این تحول معنایی و تطور محتوایی چه بود؟ در این جستار با روش تحلیلی- تفهمی مبتنی بر معناکاوی و فهم همدلانه شواهد تاریخی ذیل رهیافت جامعه­شناسی تفهمی، این موضوع بررسی می شود. ...

با وجود آنکه شیخ اشراق به معنای رایج کلمه، فیلسوف سیاسی نیست؛ در عین حال به دلیل اهتمام جدی‌اش نسبت به تعریف و تبیین جایگاه حکیم متأله در رأس هرم ریاست تامه دینی و دنیایی و نیز بواسطه ماجرای تراژیک تکفیر و قتلش (که شائبه سیاسی بودن فعالیت‌های وی را تقویت نموده است) مورد توجه پژوهندگان حوزۀ اندیشه‌های سیاسی واقع شده است. شیخ اشراق از اندیشه‌های حکمی فهلویون و حکمای پارس و نیز حکمت اشراقی افلاطون...

پادشاهان صفوی، از موقعیتی قدسی‌گونه برخوردار بودند. گفته می‌شد آن‌ها معصوم هستند و علم لدنی، اقبال خاص شاهی، توانایی انجام دادن معجزه و پیش‌گویی آینده را دارند. خانه شاه مقدس و محل بست بود. اشیایی که با شاه تماس داشتند، مقدس می‌شدند و قدرت شفابخشی داشتند. شاه به سبب برخورداری از چنین موقعیتی، به خودش اجازه می‌داد تا احکام شریعت را نادیده بگیرد و مرتکب منکرات شود. مردم از نفرین شاه می‌ترسی...

نظام سیاسی ایران در شاهنامه، پادشاهی است که در آن جنبه ی یکتا سالاری مثبت (مونارشی) و منفی (تیرانی) منعکس شده است. این نظام از نظر شکل، بین نظام تکبافت پیچیده و فدرالیسم در نوسان است. فره ی ایزدی، دادگری، خسرو نژاد بودن، به سیره ی پادشاهان گذشته رفتن، دین و اقدامات رفاهی از عوامل مشروعیت پادشاه هستند که نبود آنها، حکومت پادشاه را غیر مشروع می کند. قدرت به صورت یک جانبه و عمودی اعمال می شود. وجو...

هدف این پژوهش، شناخت و واکاوی نسبت یا رابطه ی میان اندیشه ی سیاسی با اندیشه ی دینی در ادیان ایران باستان، و به ویژه ادیان رایج در دوره های تاریخی هخامنشی و ساسانی بوده است. اهمیت این پژوهش در آن جاست که بدون شناختِ نوع رابطه و نسبت اندیشه ی سیاسی با اندیشه ی دینی و هم چنین میزان تأثیرات متقابل این دو مقوله بر هم در طول تاریخ ایران، نمی توان عناصر فکری، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی جامعه ی امروز را ...

هویت از زمانی شکل می گیرد که فرد ازخود می پرسد "کیستم ؟". در حقیقت با پرسش از"کیستی" امور به دنبال پی بردن به معنای آن هستیم. فارغ از جامعه ای خاص چون ایران، "حماسه ها واسطوره های ملی" یکی از عناصر مهم هویتی و متمایز کننده جوامع به شمار می آیند. شاهنامه فردوسی دربردارنده بخش عمده ای از اسطوره ها، حماسه ها و تاریخ جامعه ایران است که با روایت گذشته ایرانیان و چگونگی تداوم یافتن سرزمین ایران در بر...

ولادیمیر پراپ در راستای تلاش برای طبقه‌بندی قصه‌های عامیانه رویکرد ریخت شناسی را ارائه کرد که مرزهای زمانی، مکانی و ملی را درنوردید. سال‌ها پیش از پراپ جریانی آغاز شده بود که می‌کوشید با تعریف واحدهای قابل مقایسه، قصه‌های عامیانه را طبقه‌بندی و مرزهای آن را مشخص کند؛ اما پراپ به جای درون مایه به فرم پرداخت و به رغم دیگر منتقدان این حوزه رویکرد همزمانی را به جای درزمانی به کار برد و خویشکاری را ...

دین و حکومت از دیر باز با یکدیگر تبادل و تعامل داشته اند. و این تعامل وتبادل را در ایران باستان نیز می توان مشاهده کرد و در ایران باستان طرز تفکری که می توان از آن با عنوان فلسفه ی سیاست فروغ خداوندی یاد کرد، توجیه کننده ساختار سیاسی بود. بر اساس این طرز تفکر، اطاعت از حاکم یعنی پادشاه، به این دلیل واجب و ضروری است که او صرف نظر از ویژگی های مختلف از یک خصیصه مهم برخوردار است: خداوند به او "فره...