«بی خودی» از واژگانی است که در کنار مفاهیم دیگری همچون «مستی، بی قراری و بی مرادی» در اشعار مولانا بسیار به کار رفته است، باخودی، قرار و هوشیاری، بامرادی و ... نیز در برابرشان آورده شده اند. نکتۀ قابل توجه این است که معنای مورد نظر مولانا در به کارگیری این کلمات متفاوت از کاربرد امروزی است. آنچه ما از آنها دریافت می کنیم مفهوم تجربه شدۀ حسی و عقلی است که مطابق علم جدید به روان، نظریه های روان ش...

چکیده از قرن هجدهم میلادی تاکنون مثنوی شریف مولانا جلال الدین بلخی بارها به زبان­های مختلف اروپایی به­ویژه زبان انگلیسی، ترجمه شده است. روند ترجمۀ مثنوی در کنار سایر سروده­های مولانا در دو دهۀ اخیر شتاب بیشتری به خود گرفته، چنان­که هم از لحاظ کمیت و کیفیت و هم از جهت طیف وسیع علاقه‌مندان و شیفتگان مولانا در اقصی نقاط جهان، جایگاهی منحصر به ­فرد یافته است. این ترجمه‌ها البته در یک سطح نیستند. ن...

قصّه­ها و تمثیلات مثنوی مولانا جلال­الدّین محمد بلخی، مقدّمة واقعی شناخت مثنوی و راه ورود به اقلیم ناشناختة آن است. چون در تعلیم مولانا، حقیقت از شریعت جدایی ندارد و طریقت هم سِرّ حال انبیا را نشان می­دهد، از جست و جو در آن چه به حالات و مقامات انبیا و اولیا در مثنوی آمده است، سِرّ طریقت و حقیقت را بهتر می­توان درک کرد. بدین گونه با تأمّل در سِرّ این گونه قصّه­هاست که می­توان به لطایف اسرار مثنوی راه یافت.

پایان بندی داستان، یکی از عناصری است که جهت گیری نوینی به نقد ادبی داده است. هنر داستان پردازی مولانا در میان شاعران و نوابغ ایرانی تقریباً بی نظیر است. شگردهای روایی در مثنوی، ساختار و محتوای این اثر سترگ را در هم تنیده است. یکی از شاخصه های زیبایی شناختی که در داستان های مثنوی چشمگیر است، همین شیوة پایان بندی است. در پژوهش حاضر، شیوه های پایان بندی در شش دفتر مثنوی بررسی شده و مواردی که برجستگ...

مقاله حاضر، خوانشی متفاوت از داستان نخست مثنوی به منظور بازجست انعکاس سایه وار زندگی خصوصی مولانا و ارتباطات اجتماعی وی با افراد مهم و تأثیرگذار در زندگی اوست. لذا ضمن تأیید و صحه گذاشتن بر قرائت ها و تأویلات متعدّدی که تا کنون محقّقان برجسته ی ایرانی و غیرایرانی از این داستان به عمل آورده اند، داستان را در «بستر تاریخیِ» زندگی مولانا تحلیل خواهیم کرد. می دانیم مولوی خاطرات آشنایی و زندگی با شمس و...

نفوذ قرآن و تفسیر قرآن در مثنوی بسیار زیاد است؛ به­گونه‌ای­که مثنوی را به گنجینة تفسیر قرآن بدل ساخته است، امّا در میان تفسیرهای مختلفی که مورد استفادة مولانا بوده تاکنون به تفسیرهای عرفانی چهار قرن اوّل کم‌توجّهی شده است. در این مقاله با تکیه بر تفسیر سهل بن عبدالله تستری (وفات: 283ق) و ابوعبدالرّحمن سُلَمی (وفات: 412ق) نشان می‌دهیم که رویکرد باطنی مولانا به قرآن و شیوۀ تأویل آیات قرآنی در مثنوی، مت...

رباعی از قالب های شناخته شده شعر فارسی است که بسیاری از سخن سرایان ایرانی و از آن جمله جلال الدین مولانا سرودن در این قالب را صدها بار تجربه کرده اند. مولانا از دیرباز با دو اثر برجسته خود، یعنی مثنوی و غزلیات شمس، در کانون توجه بسیاری از پژوهش گران ادبی بوده است و حال آن که جهان رباعیات او نیز مانند غزلیات و مثنوی، پر از تجربه های شاعرانه و هنرورزی هایی درنگ آمیز است. اما ارزش ادبی و هنری رباع...

  بررسی و تحقیق در بسیاری از غزل های مولانا نشان می‌دهد که چشمگیرترین جنبه این غزل ها بعد از موسیقی، کثرت و پویایی تصاویر است. تصاویری که محصول لحظات مکاشفه و از خود بیخود شدن شاعر است. ‌در این لحظات عنصر زبان برجستگی خاصی می یابد تا بتواند معنا را به خواننده القا کند و بسیاری از تصاویر و واژه‌ها برای بیان دریافت های مکاشفه آمیز مولانا به یاری او آمده و اشعار او حالتی الهام گونه و رؤیا وار می ی...

«بی خودی» از واژگانی است که در کنار مفاهیم دیگری همچون «مستی، بی قراری و بی مرادی» در اشعار مولانا بسیار به کار رفته است، باخودی، قرار و هوشیاری، بامرادی و ... نیز در برابرشان آورده شده اند. نکتۀ قابل توجه این است که معنای مورد نظر مولانا در به کارگیری این کلمات متفاوت از کاربرد امروزی است. آنچه ما از آنها دریافت می کنیم مفهوم تجربه شدۀ حسی و عقلی است که مطابق علم جدید به روان، نظریه های روان ش...

عشق مولانا محمّد اقبال لاهوری به حضرت مولانا جلال الدّین محمّد بلخی معروف به مولانا روم، بسیار و الهانه و عاشقانه و آشکار است. او مولانا را با نام ها و صفات مختلف که از آنها احترام و ارادت خاص وی نسبت به مولانای روم ظاهر می شود، صدا می کند، مانند: مولانا، مولوی، مولانا روم، مولوی رومی، جلال، ملّا، جلال، رومی، پیر رومی، پیر حق سرشت، پیر یزدانی، پیر عجم، مرشد روم، سالار روم و آخوند روم، حکیم پاک زاد ...