چکیده: دوره قاجار یکی از مهمترین ادوار متاخر معماری و شهرسازی دوران اسلامی در ایران می باشد. اگر چه معماری و شهرسازی ایران در عصر صفوی به اوج خود رسید، اما تحولات مختلف فرهنگی و دوام و پایداری نسبی حکومت قاجار موجب شکوفایی کم نظیر کمی و کیفی در معماری و شهرسازی شد. این دوره، به سبب نزدیکی زمانی و برجای ماندن بسیاری اسناد و منابع گوناگون نوشتاری و تصویری و آثار معماری، واسطه ی ما برای شناخت و فه...

چکیده در این پژوهش، با نگاهی جامع به هنر آهک بری در سه دوره صفویه، زندیه و قاجار به شناخت این هنر و بررسی سیر تحول آن در این سه دوره و میزان تأثیرپذیری و تأثیرگذاری آن پرداختیم. پرسش های مطرح شده در این پژوهش عبارت اند از: - نقوش آهک بری در کدام قسمت از حمام اجرا شده اند؟ - چه نقوشی در هر دوره بیشتر مورد توجه بوده اند و چه شباهت ها و تفاوت هایی میان نقوش اجراشده در هر دوره وجود دارد؟ مباحث مندر...

نشانه شناسی از مباحثی است که در قرن بیستم در حوزه ی زبان شناسی مطرح شد. این بحث پس از مدتی وارد حوزه های دیگری نظیر ادبیات و هنر های تصویری نیز شد که به عنوان روشی برای خوانش و نقد تصویر بسیار کارآمد می باشد. از سوی دیگر یکی از بسترهای تصویری بسیار مهم و فراگیر ، عکس است. عکاسی در دوره ی قاجار وارد ایران شد. با توجه به اوضاع خاص سیاسی-اجتماعی- فرهنگی ایران در این عهد و تلفیق اجباری سنت و مدرنیت...

در این تحقیق با فرض اینکه خانه بیانی از فرهنگ است، سعی در شناخت خانه ای قاجاری در تبریز و چگونگی ارتباط آن‏ با بستر فرهنگی شده است. بدین منظور، از دیدگاه ایمس رپوپورت در تدوین چارچوب نظری این تحقیق بهره گرفته شده است. استفاده از دیدگاه وی علاوه بر این که به شناخت خانۀ سلماسی و مختصات آن کمک می‏کند، به ارائۀ روشی می‏انجامد که می توان از آن برای فهم و خوانش مصادیق معماری ایران، از جمله خانه ها سو...

مسأله جانشینی به عنوان یکی از مسائل پایدار تاریخ ایران، بازتاب‌ها و پیامدهای فروانی در عرصه های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشور داشته است. این مقاله می‌کوشد تا با رویکردی نو یکی از پیامدهای مسأله جانشینی یعنی حذف و قتل وزیران قاجاری را در بستر فرهنگ سیاسی ایران و در پیوند با مسأله جانشینی مورد ارزیابی و تحلیل قرار دهد. هدف این پژوهش پاسخ به این پرسش است که چرا مسأله جانشینی در دوره‌ قاجار سبب حذف...

در ایران قاجاری پناه بردن به امام‌زادگان برای دادخواهی و حل اختلاف امری معمول بود تحقیقات مختلف علت رواج بست‌نشینی در این دوره را درضعف حکومت قاجاری و نبود دستگاه قضایی کارآمد منحصر کرده‌اند. این مقاله رخداد بست‌نشینی را در کنار رخدادی دیگر، قسم خوردن در بقعۀ امام‌زاده، در قالب کارکردی واحد با عنوان رفع تعارضات اجتماعی تعریف می‌کند وبا رویکردی میان‌رشته‌ای و بر اساس تفسیر شواهد تاریخی و کالبدی ...

اُرُسی‌ها ازجمله عناصری هستند که از جنبه‌های تزئینی بالایی در خانه‌های سنتی ایران برخوردار می‌باشند. هدف تحقیق، رمز‌‌گشایی از دانش و مهارت رنگ‌شناسی استادکاران آرایه‌های معماری (اُرُسی) از طریق پایش فراوانی و پراکنش رنگ قرمز در 22 تاج اُرُسی خانه‌های قاجاری تبریز است. سؤال اصلی این است که فراوانی و پراکنش رنگ قرمز در اُرُسی خانه‌های قاجاری تبریز چگونه است؟ برای رسیدن به پاسخ این سؤال عکس‌هایی به‌صورت م...

در میان آموزه های معماری ایرانی دو نظریه ی «مستطیل طلایی ایرانی» و «گز و پیمون» از شهرت بسیاری برخوردارند. بسیاری از بزرگان اظهار داشته اند که معماران ایرانی از این نسبت ها برای خلق فضاهای معماری در طرح حیاط مرکزی و اتاق های خانه ها استفاده کرده اند. در مقاله ی حاضر، صحت این فرضیه با مطالعه فضاهای پنج دری، سه دری و حیاط در ده خانه ی تاریخی شهر شیراز مربوط به دوره ی قاجار مورد بررسی قرار گرفته ا...

فرهنگ غذایی مردم ایران از جمله مقولاتی از زندگی روزانه ایرانیان است که با وجود رسمی شدنمذهب تشیع در ایران صفوی، با تحولی چشمگیر مواجه نشده و در واقع، تشیع، عامل ایجاد تغییریدین- بنیاد در خورد و خوراک روزانه مردم عادی ایران در این دوران نبوده است؛ با این حال در کنارتوصیه های عمومی اسلام درباره آداب الاکل و شایست و نشایست هایی که انتظار می رفت مؤمنان دررفتارهای تغذیه ای خود به کار بندند، برخی آمو...

ابتنای نظام آموزش های سنتی در دوران صفوی- قاجاری بر آموزش قرآن و متون دینی، علاوه بر ایجاد تاثیر اساسی در ادبیات مکتوب، اجزا و واحدهای بیانی بسیاری در زبان روزانه مردم- چه زبان طبقات باسواد و تحصیل کرده و چه زبان طبقات عوام- نیز ایجاد کرده چنان که بخش بزرگی از ادبیات گفتاری مورد استفاده در زندگی هر روزه این مردم به نوعی برگرفته از عبارات و اذکاری است که در قرآن و فرهنگ دینی و مذهبی آمده است. هم...