هدف: توصیف چهار موضع معرفت شناختی تجربه گرایی، عقل گرایی، تاریخ گرایی، و عمل گرایی از جنبه سازماندهی دانش و همچنین تبیین، بررسی، و تحلیل شش رویکرد ارائه شده در سازماندهی دانش (رده بندی انسانی در برابر رده بندی خودکار، کاربرمحور و شناختی، چهریزه ای، علم سنجی، و تحلیل حوزه) از دیدگاه یورلند. روش شناسی: از روش مطالعات کتابخانه ای برای بسط دیدگاه یورلند در مباحث پیشگفته استفاده شد. یافته ها: موضع ت...

خود مقدمتاً رویکرد رئالیسم انتقادی را رویکرد هماهنگ تری می یابد و متعاقباً می کوشد با ترکیب حکمت صدرایی با رئالیسم انتقادی و اتخاذ رویکرد معرفت طولی و هماهنگ و افزودن منابع معرفت وحی و شهود به منابع رئالیسم انتقادی، راهی به سوی علم دینی بیابد. کاری که خود وی هم اقرار دارد که هم چنان پروژه ای ناتمام است. وی با تأیید رویکرد جامعه شناختی درون گرایانه و پذیرش تأثیر جامعه در محتوای علم، در عین اصرار ...

امام خمینی (ره) معمار کبیر انقلاب اسلامی ایران، احیاگر هویت جدیدی از فرد و اجتماع بوده که منشأ تحولات در عرصه داخلی، منطقه ای و بین المللی است . درک اندیشه سیاسی ایشان اقتضا می کند که به مقولات معرفت شناسی و هویت سیاسی که در کانون نظام اندیشی وی قرار دارد بپردازیم: مقوله اول: معرفت ، حضور شیء یا صورت آن با واسطه یابی واسطه نزد عالم است که دارای ویژگی «باور صادق موجه» می باشد. خطاپذیری معرفت...

جنبه های هستی شناسانه، معرفت شناسانه، روش شناسانه و روشی چهار جنبه از پژوهش و فهم هستند که از اهمیت خاصی برخوردارند و همگی به هم وابسته اند. در ادبیات پژوهش جداسازی هستی شناسی و معرفت شناسی، از لحاظ مفهومی، با مسئله خاصی روبه رو است. اصطلاح روش شناسی نیز با بی دقتی مورد استفاده قرار می گیرد و پژوهشگران روش های پژوهش را به کار می گیرند بی آنکه اطلاعی از مفروضات هستی شناختی و معرفت شناختی مورد قب...

بنابر سنت رایج ناب‌گرایی معرفتی صرفاً عوامل مودی به صدق در حصول معرفت دخیل‌اند. نظریۀ «تعدی عملی» در مخالفت با این سنت استدلال می‌کند که اگر قائل به خطاپذیری در معرفت باشیم، باید به تأثیر عوامل غیرمعرفتی نظیر شرایط عملی فاعلین در تحقق معرفت نیز اذعان کنیم. در این مقاله نشان خواهیم داد که تقابل تعدی عملی با ناب گرایی نه تنها غیر شهودی نیست که حاوی بینش‌ها و شهودهایی است که به راحتی نمی‌توان آن‌ها...

معرفت نقلی اعتقادی دارای سه رکن است: باور، صدق و توجیه. در تبیین مولفه توجیه معرفت اعتقادی نیز دیدگاهها و رویکردهای متفاوتی ارائه شده است. گاه از رویکرد درون گرایانه استفاده می شود که از دو نظریه مبناگروی و انسجام گرایی شکل گرفته است و گاه نیز از رویکرد برون گرایانه بهره برده می شود که خود متشکل از سه نظریه وثاقت گرایی، نظریه واقع گرایی مستقیم و نظریه علی است. در این نوشتار به تبیین مولفه توجیه...

گرچه دیوید هیوم یک فیلسوف سیاسی مصطلح نیست ، برخی دیدگاه های او در تفکر سیاسی اثرگذار بوده است ، از آن جمله بینش خاص او درباره فضیلت عدالت . وی با اتکا به رویکرد تجربه گرایانه خویش تلقی ِ نفع انگارانه ای از عدالت عرضه می دارد و برخلاف تصور مرسوم و رایج ، عدالت را یک فضیلت و ارزش ذاتی نمی داند و فضیلت بودن آن را به وجود شرایطی خاص مشروط می کند. مقاله حاضر ضمن تبیین تفصیلی دیدگاه های وی درباره عدا...

این مقاله با هدف ارائه مدلی نظری تنظیم شده است که مبنای معرفت شناسی آن نقد تاریخ نگاری مارکس گرایانه است در سنت جامعه شناسی تاریخی دو رویکرد مارکس گرایانه ( ماتریالیسم تاریخی و شیوه تولید آسیابی) به تاریخ نکاری ایران پرداخته اند در این مقاله نشان می دهیم که به کارگیری این رویکردها به دلیل نقائص نظر ی از جمله همسان پنداری ساختارهای اقتصادی اجتماعی تاریخ ایران با تجربه اروپائی مانع فهم دقیق دوره ...

از جمله تلاش های ابن سینا در خصوص امکان حصول معرفت برای آدمی، ترسیم فرایند شناخت و مراحل آن است. امکان معرفت از منظر ابن سینا بر مبنای ارتباط واقع گرایانه میان معلوم بالذات و معلوم بالعرض با برقراری رابطه ماهوی میان آنها تصویر می گردد. وی با دو وجهی دانستن معنای حقیقت، حقیقت به معنای مطابقت صورت ذهنی با متعلق شناسایی را می پذیرد، اما با این فرض که در مطالعه متعلق شناخت، تمام وجوه معرفتی آن به ذ...

در تاریخ اندیشۀ مدرن، دو نقطۀ عطف وجود دارد. اولی، انقلاب فلسفی- معرفتی دکارت است. ظهور و بسط فلسفۀ دکارت، به معنای زوال جهان بینی قرون وسطی، تولد سوژۀ انسانی و تغییرات اساسی در مباحث و موضوعات شاخه های گوناگون علمی بود. فلسفۀ او بر اندیشه های عصر جدید، مانند لیبرالیسم، دموکراسی، حقوق بشر، عقلانیت علمی و قانون گرایی روابط و نهادهای اجتماعی جدید مبتنی بود. برهمین اساس، هنجارها و داوری های اخلاقی...