این مقاله تفسیر تحلیلی تصویر ماهی/ دوماهی در هنر ایران است. تصویری که از کهن ترین دوران تاریخی تا دوران متأخر در سراسر جهان تکرار می شود. این نقش از سویی بازنمود صورت فلکی حوت است و در نجوم کهن کاملاً شناخته شده است و از سوی دیگر با نقشی در فرش ایران موسوم به ”ماهی درهم“ کاملاً مشابه است. برای این اصطلاح متأخر توصیف های متعددی از سوی پژوهشگران ایرانی ارائه شده است، ولی هیچ کدام آن را با صورت فلکی...

با توجه به اینکه کتاب مقدس مهم ترین منبع شمایل نگاری مسیحی به شمار می رود و شمایل نگاری نیز به نوبه خود تفسیر بصری کتاب مقدس است، لذا توجه به رابطه میان شمایل نگاری مسیحی و تفسیر کتاب مقدس ضروری به نظر می رسد. این رابطه به گونه ای است که در پاره ای موارد خود بازنمایی تصویری، در تفسیر متن کتاب مقدس نقشی فعالانه دارد و صرفاً تصویرسازی منفعلانه متن نیست. از این حیث، برای فهم ادوار مختلف شمایل نگاری...

In this article the methods of Mowlavi’s symbolization is studied by analysing one of the stories of Mathnavi. His method is shown in two ways in this story: first, a symbological analysis of the story is displayed then, there is a diagram that shows the evolution of meaning and its ascend and descend. Symbolism is one of the poetic imaginative figures for whose variety of concepts and extensi...

عطار در ابیات 616 تا 680 منطق الطیر شیوة خاصی را در استفاده از سمبل ابداع کرده است. او در این بخش، که 65 بیت دارد، با سیزده پرنده گفت وگو می کند.گفت وگو با هر پرنده در پنج بیت ارائه شده است و در هر پنج بیت، ساختاری سه جزئی وجود دارد که در آن، یک پرنده، یک پیامبر و یک شخصیت منفی (ضد قهرمان) دیده می شود.پرنده در سه مفهوم طیر، سالک و روح؛ پیامبر در مفهوم نبی، ولی خدا، و پیر؛ و شخصیت منفی در معنای ...

در دورة معاصر، مکتب‌های ادبی گوناگونی در کشورهای عربی پدید آمدند که ادیبان آنها برای بیان تجربیات خویش به مخاطبان، هر‌کدام مسلکی متفاوت در‌پیش‌گرفتند. یکی از چالش-برانگیزترین این مکتب‌ها، نمادگرایی است که از نظر منتقدان، خفقان حاکم بر فضای جامعه، عواقب سوء‌ زبان صریح و آشنایی شاعران عرب با مکاتب غربی از عوامل گرایش به این مکتب بوده‌است. یکی از این شاعران حلمی سالم، شاعر مصری، است که این رویکرد ...

یکی از جلوه‌های بارز قصاید جاهلی، تصویر و توصیف مَرکب مرد جاهلی به شکل عام و شتر بشکل خاص است که یار ،همراه و همدم شاعر است و ظاهراً شاعر با عاریت گرفتن اعضای حیوانات نمادینی چون گورخر، گاووحشی، شترمرغ و... به توصیف پراکندة آن پرداخته است. این مقاله بر خلاف شیوة‌‌ ناقدان پیشین و برخی از سخن سنجان معاصر بگونه‌ای متفاوت به تفسیر توصیفات بظاهر متفرق شاعر جاهلی از مرکب خود پرداخته تا با تحلیل مبتنی ب...

غزل نئوکلاسیک ـ که با ظهور شعر نو، در شعر کلاسیک ایران ایجاد شد ـ یکی از جریان­های شعری معاصر محسوب می­شود که تا امروز همچنان پویا و مورد توجّه است. هدف سرایندگان پیشگام آن، همگام ساختن قالب سنّتی غزل با اقتضائات روز بود. این جریان شعری از امکاناتی که شعر نو به شعر فارسی، در سطوح بیان، زبان و عناصر ادبی افزوده، بهره برده و خود نیز ابعادی نوین در غزل ایجاد کرده است؛ از آن جمله می­توان به تلفیق ادب...

نیما یوشیج و خلیل مطران، از پیشگامان شعر نو، در ادبیات فارسی وعربی به شمار می­روند. روحیه متفاوت آن دو، سبب شده تا پدیده­های طبیعی، در شعر هر یک از این دو، رنگی ویژه به خود بگیرد. هر کدام، در عالم خیال شاعرانه، از «شیر»، نمادی متناسب با احساسات درونی خود خلق نموده­اند که یکی ناتوان و گریان، و دیگری، شجاع و غرّان است. شیر در قصیده­ی نیما، نمادی از آزادی­خواهان در بند است و رنگی به شدت واقعگرایانه...

ملاصدرا به‌عنوان فیلسوفی جامع­الاطراف، در تدوین نظام فلسفی خویش از نگرش نمادپردازنه غفلت نکرده است. در این مقاله ابتدا به تبیین مفهوم نماد و نیز ریشه‌­شناسی آن پرداخته­ایم، سپس جایگاه نماد در نظام فکری ملاصدرا، تأثیرپذیری وی از ابن عربی، نگاه نمادپردازانة او به دین و تأکید وی بر زبان نمادین دین مورد بررسی قرار گرفته است و نهایتاً نشان داده شده که اساساً پیوند چنین نظام فکری بهره­مند از منابع فکری...

حیوانات با توجه به این­که در زندگی سنّتی و روستایی نقش بسیار پررنگی دارند، به همان­گ ونه در زبان و ادبیات آن­ ها نیز حضور دارند. از میان انواع ادب عامیانه، جانوران بیشتر در ضرب­ المثل­ها بازتاب دارند، بسیاری از رفتارها و خصوصیات این حیوانات جنبۀ نمادین پیدا کرده است. نمادها از جمله عناصر مهم در روابط اجتماعی و انتقال مفاهیم هستند. در این مقاله به بررسی ویژگی­های نمادین 55 جانور در اصطلاحات و مثَل...