نگارش فرهنگ نامه های تاریخی را که ابن خلِّکان با تألیف وفیات الاعیان در قرن هفتم ابداع کرد، صفدی در قرن هشتم با نگارش دو فرهنگ نامه الوافی بالوفیات و اعیان العصر دنبال و تکمیل نمود. مؤلف در ثبت تاریخ وفات تراجم دقت کرده و در بیشتر تراجم، تاریخ وفات را که به همراه تدوین الفبایی ویژگی مشترک فرهنگ نامه ها است، ذکر می کند. در تراجم بسیاری دیدگاه خود را درباره صاحب ترجمه بیان کرده، حتی در مواردی خصوصی...

کلیم همدانی یا کاشانی (ولادت حدود 990 وفات 1061) از شاعران برجسته سبک موسوم به اصفهانی یا هندی است، او در آفرینش تصاویر جدید و خلق معنی و مضمون تازه یکی از توانمندترین شاعران این سبک است. تصویرهایی که ساخته ذهن و ذوق این شاعر خلاق است فراهم آمده از موضوعاتی است که یا از قبل در ادبیات ایران سابقه دارد و شاعر در ترکیب خود نگرشی تازه بدو دارد و یا موضوع جدیدی است که در سبک این دوره رایج شده است بر...

در آستانه غیبت کبری، فقهای امامی در حوزة نیابت عام، سُکان‌دار هدایت جامعه شیعیان گردیدند. شیخ مفید در مقام رئیس مکتب بغداد و زعیم عام شیعه، در مواجهه با رخدادها و تنش‌های مذهبی ـ اجتماعی، با هدف طرح، تبیین و تبلیغ مذهب امامی، در عصری که هر مذهب فاقد توان علمی در دفاع از عقاید خویش، لاجرم به حاشیه تاریخ فرق رانده می‌شد و نیز حفظ حداکثری نیروی انسانی شیعه، هوش‌مندانه با سیره وفاق‌گرایانه، پای به ع...

بسیاری از محققان از جمله مشایخ صوفیه در طول تاریخ، تعاریف متعددی از عرفان و تصوف ارائه کرده‌اند. نخستین تعریف از آنِ معروف کرخی (وفات: 200 هـ. ق) می‌باشد. نیکلسون در پیدایش و سیر تصوف 78 تعریف از تصوف، ذکر کرده است که البته این تعاریف تنها از سه کتابِ (تذکره الاولیاء، رساله قشیریه و نفحات الانس) برگرفته شده‌اند و هیچ کدام آن طور که باید جامع و مانع نیستند. به نظر می‌رسد در این میان، دکتر شفیعی کد...

نام میرفندرسکی بی‌درنگ یادآور قصیدة معروف اوست. بر این قصیده شرح‌هایی نگاشته شده و همان‌گونه که خود میرفندرسکی این قصیده را به تبع شاعرانی چون ناصرِ خسرو سروده است، شاعرانی نیز آن را تقلید کرده و بر همان قالب قصاید مشابه‌ای سروده‌اند. این قصیده به توسط عده‌ای دیگر از شعرا تضمین و تخمیس هم شده است. قصیده یائیه علی‌رغم شهرتی که دارد، تاکنون مورد تحقیق و تصحیح قرار نگرفته است. بدبختانه نسخه‌ای به خ...

حضرت رقیه(سلام الله علیها) فرزند امام حسین(علیه السلام) امام سوم شیعیان است. این اثر در پی احوالات این دختر خردسال در منابع تاریخی است و هدف از آن رسیدن به نتیجه­ای روشن در مورد زندگی و ذکر نام حضرت در منابع تاریخی می­باشد. سرگذشت حضرت رقیه در منابع تاریخی چگونه آمده و به دنبال آن در مورد نام، نام مادر، تاریخ ولادت و وفات حضرت، سن و محل دفن ایشان تحقیق شده، است. این تحقیق به دنبال کشف سرگذشتی ر...

حضرت رقیه(س) فرزند امام حسین(ع) امام سوم شیعیان است. این اثر در پی سرگذشت این دختر خردسال در منابع تاریخی و رسیدن به نتیجه‌ای روشن درباره زندگی و ذکر نام حضرت است. این‌که سرگذشت حضرت رقیه(س) در منابع تاریخی چگونه آمده و به دنبال آن درباره نام، نام مادر، تاریخ ولادت و وفات حضرت، سن و محل دفن ایشان تحقیق شده است. این پژوهش به دنبال کشف سرگذشتی روشن درباره ایشان است. نگارنده در این تحقیق که با شیو...

کلیم همدانی یا کاشانی (ولادت حدود 990 وفات 1061) از شاعران برجسته سبک موسوم به اصفهانی یا هندی است، او در آفرینش تصاویر جدید و خلق معنی و مضمون تازه یکی از توانمندترین شاعران این سبک است. تصویرهایی که ساخته ذهن و ذوق این شاعر خلاق است فراهم آمده از موضوعاتی است که یا از قبل در ادبیات ایران سابقه دارد و شاعر در ترکیب خود نگرشی تازه بدو دارد و یا موضوع جدیدی است که در سبک این دوره رایج شده است بر...

محمّد باقر شریف اردکانی از دانشمندان و محقّقین قرن سیزده هجری است که مهارت بیشتر ایشان در زمینه¬ی ادبیات بوده و با علوم مختلفی چون فقه و اصول آشنایی داشته¬است. شریف اردکانی تا حدودی مورد غفلت معاصرین قرار گرفته تا آن¬جا که در مورد وفات وی نیز، تاریخ دقیقی ذکر نکرده¬اند و برخی وفات او را به سال 1275ق دانسته و برخی دیگر به سال¬های قبل از 1266ق. از آن¬جا که مهارت بیشتر ایشان در زمینه¬ی ادبیات بوده،...

بنابر مشهور امام حسن† در اواخر صفر سال 49 یا 50 هجری قمری، توسط جعده بنت اشعث و به تحریک معاویه به شهادت رسیدند. بیشتر اسلام شناسان غربی، حکم به ساختگی بودن این روایت داده و ادعا کرده اند که تنها شیعیان کیفیت وفات امام را در منابع خود بدین صورت ضبط کرده اند. در این مقاله تلاش شده است تا با رویکردی توصیفی، دیدگاه ها و دلایل آنان استقصا و با منابع اسلامی مقایسه شود؛ تا از این رهگذر، دقت ادعاهای م...