نقد کهن­الگویی که مبتنی بر نقد روان­شناختی است، یکی از رویکردهای اصلی نقد ادبی معاصر به شمار می­رود که به کشف ماهیت و ویژگی اسطوره و کهن­الگوها و نقش آن‌ها در ادبیات می­پردازد.  هدف از این پژوهش بررسی رمان­های جبرا ابراهیم جبرا براساس دیدگاه نقد کهن الگویی و ظهور بعد ناخودآگاه جمعی و اسطوره در آثار این نویسنده است. فرضیه پژوهش براین مدعا است که این نویسنده در آثار خود به سطح ناخودآگاه جمعی ذهن...

تأثیر نگاه رمانتیک بر نوع و میزان توجه شاعران معاصر به اسطوره و چگونگی بهره گیری آنها از روایت های اسطوره ای، از مسائل مهمی است که باید دربارة آن پژوهش شود. اسطوره و البته اسطوره شکنی و اسطوره سازی در شعر رمانتیک، جایگاه خاصی دارد؛ علاوه بر جنبۀ زیباشناختی اسطوره، ایجاد روحیۀ انقلابی و مبارزه گری و نیز دگرگونی خواهی و تحول طلبی در میان مردم را می توان از دلائل رویکرد شاعران رمانتیک به اسطوره دا...

«نقد کهن‌الگویی» یکی از رویکردهای اصلی نقد ادبی معاصر است که به کشف ماهیت و ویژگی اسطوره‌ها و کهن‌الگوها و نقش آنها در ادبیات می‌پردازد. در این مقاله «قصه شهر سنگستان» از دیدگاه نقد کهن‌الگویی، بررسی و براساس کهن‌الگوهای قهرمان، مرگ و تولد دوباره، پیر دانا، سایه و خویشتن، و نمادهای کهن‌الگویی درخت، کوه، درّه، غار، چشمه، چاه و عدد هفت، تحلیل شده است. اساس کهن‌الگویی این شعر بر اسطوره «قهرمان ـ من...

توجه به طبیعت و گرامیداشت مظاهر آن همچون آتش، آب، گیاه، خورشید، ماه و ستارگان از گذشته های دور مرسوم بوده است. درباورهای اسطوره ای ایرانیان باستان آب، گیاه، ماه و خورشید از نمادهای اَناهیتا و مهر بوده اند. مهر مظهر نور و فروغ خورشید که پرستش او در کنار آب انجام می شده و هم چنین نیایش اَناهیتا ایزدبانوی آبها و باروری و حاصلخیزی در ارتباط با آب و گیاه بوده است. اغلب نیایشگاههای ایزدان مهر و ماه (...

نظامی برجسته‌ترین شاعر ادبیات کلاسیک فارسی در حوزه منظومه‌های غنایی است که پنج‌گنج او از شهرت و اهمیّت خاصی برخوردار است. در میان منظومه‌های پنج‌گانۀ او، هفت‌پیکر تمایز و تشخّص ویژه‌ای دارد؛ زیرا در قالب افسانه‌های آن، مجموعه‌ای از اسطوره‌ها، رمزها، و نمادها به مخاطب ارائه شده است. در هرکدام از شخصیّت‌ها، اقلیم‌ها، سیّارات، گنبدها، و رنگ‌های توصیف‏شده در این افسانه‌ها رمز یا نشانه‌ای اسطوره‌ای نهفت...

در این مقاله به منظور نشان دادن اهمیت بازخوانی ادب عامه به‌مثابه گنجینه‌ای سرشار از باورها و نمادهای کهن و اساطیری به‌طورعام وقصه‌های عامیانه هرمزگان به‌طور خاص،انگاره اسطوره‌ای «درخت- مرد» در قصه‌های عامیانه هرمزگان بررسی و با اشاره به نمودهای متنوع این باور، صورت‌های مستقیم و غیر مستقیم آن در قصه‌ها دسته‌بندی و تحلیل شده‌ است. این پژوهش نشان می‌دهد که در قصه‌های عامیانه هرمزگان انگاره اسطوره‌...

توجه به طبیعت و گرامیداشت مظاهر آن همچون آتش، آب، گیاه، خورشید، ماه و ستارگان از گذشته های دور مرسوم بوده است. درباورهای اسطوره ای ایرانیان باستان آب، گیاه، ماه و خورشید از نمادهای اَناهیتا و مهر بوده اند. مهر مظهر نور و فروغ خورشید که پرستش او در کنار آب انجام می شده و هم چنین نیایش اَناهیتا ایزدبانوی آبها و باروری و حاصلخیزی در ارتباط با آب و گیاه بوده است. اغلب نیایشگاههای ایزدان مهر و ماه (...

اسطوره، پیوند بسیار نزدیکی با هنر، به ویژه شعر، دارد. اسطوره در فرهنگ و تمدن یک ملت ریشه دارد؛ و ادبیات، یکی از عوامل جاودانگی و حیات فرهنگ و تمدن ملّت ها است. شاعران، اسطوره ها، باورها و رؤیاهای مهم و کهن اقوام خود را می پرورانند و درنتیجۀ پیوند با اسطوره های دوران کهن تا باورهای زمان خویش، طی یک جریان درونی در ناخودآگاه جمعی، به پویایی و بازآفرینی آنها می پردازند. بازتاب اسطوره ها در شعر م. س...

از فرهنگ قرآنی و اسلامی چنین برمی آید که «اسطوره» دارای بار معنایی منفی و فاقد حقیقت خارجی یا حتی واقعیت تاریخی است و براین اساس هر گونه تطبیق روایت ها، آموزه ها، حقایق و اصول قرآنی بر اسطوره ها نادرست است. بنابراین، «اساطیر الاولین» خوانده شدن کلام الهی از سوی مشرکان و معاندان، مورد نکوهش قرار گرفته است. در این مقاله با بررسی و تحلیل مفهوم اسطوره در سنت اسلامی و ریشه یابی این واژه در زبان فارس...