هر جامعه ای از مجموعه آداب و رسوم و فرهنگ خاص خود تشکیل شده است. در اقوام و ملل گوناگون برخی سنت ها وجود دارد که در مراسم خاصی همچون جشن های عروسی برگزار می شود. از آن جمله می توان به جشن عروسی در بخارا اشاره کرد که در آن، هنگام رفتن عروس به خانۀ داماد مراسم ویژ ه ای برگزار می شده است. این مراسم عبارت بودند از: حمّام بران، حنابندان، پدرآشی یا آش پدران، جامه پوشانی، دامادبران، تعامل های تگِ چیمیلی...

انقلاب بخارا قهرمانانی داشت؛ اما هدف این قهرمانان نه اجرای برنامه‌های انقلابی، بلکه برعکس پیشگیری از عملی شدن برخی از ماده‌های مرام‌نامۀ انقلابیون بود. این هدف قهرمانان انقلاب بخارا را برآن داشت تا با پیشوایان آن انقلاب و استعمار بلشویکات روسیه به مبارزه برخیزند. تلاش درمقابل اشغال‌گران روسیۀ شوروی و پیشوایان انقلاب بخارا دقیقاً مثل شنا کردن مخالف جریان نیرومند آب بود. باوجود این، کسانی پیدا شدن...

سلسله منغیتیه از بازماندگان مغول بعد از عقب نشینی از مناطق اروپایی روسیه بودند که به نواحیجنوبی تر آمدند و در ماوراءالنهر خان نشینی را تشکیل دادند که 188 سال دارای قدرت بودند. اینسلسله، سرانجام، با تأسیس جمهوری سوسیالیستی در بخارا و گریختن عالم خان،آخرین امیر آنان، بهافغانستان سقوط کرد. امیر شاه مراد، مشهور، به امیر معصوم از حاکمان این سلسله بود که با جلوس برتخت سلطنت، به سرکوبی مخالفان داخلی پ...

افضل‏مخدوم پیرمستی، ادیب، شاعر و تذکره‏نویس هراتی‏تبار بخارایی (ف1334ق/1916م) است. افضل‏ بنابر اشارۀ خود‏ در مقدمه، تذکرۀ افضل‏التذکار فی ذکرالشعراء و الاشعار مشهور به تذکرۀ افضل را به سفارش امیر وقت بخارا، عبدالاحدخان (حک.1303-1328ق/ 1886-1910م)، در سال 1322 ق/1904م در شرح حال صد‏وسی‌وهفت (137) شاعر معاصر خود در محیط ادبی بخارا و مناطق فارسی‏زبان مرتبط با این امارت را که در بخارا اقامت داشتند،...

خانیگری بخارا در عصر هفدهم و نیمۀ اول عصر هجدهم میلادی یکی از دوره های مشکل تقدیرساز را پشت سر می گذاشت. استثمار سنگین فئودالی، ظلم طاقت فرسا و جنگ های داخلی نارضایتی خلق را تقویت می کرد. بنابراین، در مناطق مختلف خانیگری بخارا آشوب و شورش های مردمی آغاز شد. شورش بسیار برجسته در این زمان قیام مردمی در سال ۱۷۰۳م در حصار بود که به سبب مخالفت های داخلی فئودال ها و تشدید ظلم آن ها نسبت به خلق به وقو...

یکی از شخصیت‌های مبارز روشنفکر که در پیشرفت حرکت معارف‌پروری اسلامی و خودشناسی ملی تاجیکستان نقشی بارز دارد، میرزا سراج متخلص به دکتر صابر است. در این مقاله که به‌قصد معرفی این شخصیت برجسته و آثار وی به‌نگارش درآمده، نخست شرح مختصری از زندگی او بیان شده است. میرزا سراج در سال ۱۸۷۷م در شهر بخارا به‌دنیا آمد. وی ضمن تحصیل علم و دانش، پیشۀ اجدادی خود را ادامه داد و به تجارت و صرافی مشغول شد. میرزا...

در اواسط قرن سوم، امرای سامانی توانستند حکومتی را پایه گذاری کنند که به عصر طلایی بعد از اسلام شهرت یافته است. آنان با بهره گیری از مشروعیت دینی ، ملی و تساهل و تسامح مذهبی، بخارا پایتخت خویش را پایگاه فرهنگی و کعبه آمال دانش دوستان و دانشمندان زمان خویش ساختند . آنان با تثبیت حاکمیت مرکزی و تقویت نظام های کشوری و همچنین دیوان سالاری نوین توانستند زمینه های لازم جهت گسترش فعالیتهای علمی و فرهنگ...

عوامل شکل گیری جنبش معارف پروری در آغاز سدۀ بیستم و وقایع مرتبط با آن، با مباحثه ها و مناظره های متعددی در میان محققان، مورخان و تئوریسین های انقلابی همراه است. استاد عینی و ف. خواجه اف ازجمله محققان تجددخواهی هستند که دربارۀ نحوۀ شکل گیری این جنبش و مسائل مرتبط با آن اظهارنظر کرده اند. بررسی محققان در این زمینه نشان دهنده تأثیر احمد کلّه (پدر ادبیات نوی تاجیک)، احمد دانش و دیگر معارف پروران تاج...

قصیده مشهور رودکی (بوی جوی مولیان آید همی) با داستانی که نظامی عروضی سمرقندی در چهار مقاله درباره علّت ایجاد آن ذکر کرده است، در نزد تذکره نویسان و مورّخان قدیم و جدید بحث های بسیاری برانگیخت. عده ای هرات و برخی مرو را محل سرایش این قصیده ذکر کرده اند. برخی از قدما نیز اساساً در اصالت و تأثیر گذاری این قصیده بر امیر نصر تردید کردند و حتی بعضی از بزرگ ترین محقّقان معاصر نیز بدرستی نتوانستند برای منش...

بررسی اوضاع مرو در دوره قاجار بدون توجه به اقدامات و روابط متقابل حکومت های اطراف آن ممکن نیست، بنابر این در این مقاله نخست به مناسبات و روابط آقامحمد خان با حکام مناطق مذکور پرداخته می شود که عبارت است از اقدامات و لشکرکشی های حاکم بخارا در مرو و خراسان وتصرف مرو، و واکنش دولت ایران به آن اقدامات، که از حد اعزام سفیر و نوشتن نامة تهدیدآمیز فراتر نرفت و امکان اقدام بر ضد امیر بخارا برای بنیان گ...