خویشاپیوندی یا ازدواج با محارم، ترجمة مصطلح واژة پهلوی خودوده (xw?d?dah) است؛ موضوعی که اغلب آن را به ایرانیان باستان منسوب می‌دارند. اما این موضوع هرگز خاص ایرانیان نبوده‌ است و نمونه-هایی از آن را در فرهنگ‌های دیگر نیز می‌توان یافت. این مقاله پس از بیان نمونه‌هایی از فرهنگ‌های دیگر و ایرانیان باستان، به شاهنامه و نمونه‌های موجود در آن می‌پردازد. در این نامة کهن در مقام بازگویی داستان‌های ایرا...

فرهنگ سیاسی ایرانیان ماقبل مشروطه فرهنگ سیاسی محدود بود و مردم هیچ گونه آگاهی از نظام سیاسی نداشتند و نظام سیاسی دارای ماهیت استبدادی که فرهنگ سیاسی عشیره ای و بسته در آن حاکم بوده ولی در اثر پیروزی نهضت مشروطه فرهنگ سیاسی ایرانیان در برخی از شاخص های آن ازجمله نوع نگاه مردم به حکومت و پایه های مشروعیت آن و حق مشارکت مردم در نظام سیاسی و نظارت مردم بر عملکرد مسئولان و پاسخگویی آنان در برابر مرد...

دین به عنوان یکی از مهم ترین عناصر تأثیرگذار بر فرهنگ و تمدّن، پابه­پای بشر از دیرترین دوران تا به امروز در همۀ جوامع حضور داشته است. این پژوهش تلاش کرده است تا از دریچه منابع عربی، نگاهی به اعتقادات دینی ایرانیان بیفکند. نتایج نشان از آن دارد که در ایران باستان باورهای دینی، به ویژه در حوزۀ سیاست اهمیّت فراوانی داشته است؛ به گونه­ای که دین و سیاست، دو برادر همزاد و یکی از مهم ترین ابزارهای برقرا...

زعفران گیاه بومی ایران است که از دوران باستان ایرانیان نحوه کشت و کار، کاربرد های تغذیه ای و مصارف دارویی می شناختند. دانش بومی ایرانیان در ارتباط با زعفران بسیار غنی بوده و امروزه کاربردی است که ریشه علمی در متون کهن کشاورزی دارد. این گیاه در فرهنگ و ادبیات فارسی جایگاه ویژه ای پیدا کرده است که نشانه پر ارزش بودن و عاشقی که دور از معشوق به حال ناخوش گرفتار گردیده، می باشد. در متون کهن کشاورزی،...

شاهنامه، آیینة تمام‌نمای فرهنگ، حکمت و اندیشة ایرانیان و تجلی‌گاه باورها، آداب و رسوم اجتماعی آنان است که آن را می‌توان با رویکردهای گوناگون واکاوید.این اثر سترگ مهمترین سند به جای مانده از فرهنگ منظوم ایران باستان است. فردوسی که ستایشگر باورهای فرهنگی از جمله آزرم و ادب است، آن را زیبندة زنان می‌شمارد و در موارد بسیار مردان را نیز بدان می‌ستاید. بی‌گمان استاد توس در پرداختن به فرهنگ ایران که...

علامه دهخدا، در جلد سوم امثال و حکم، پس از آوردن ابیاتی از اسدی طوسی با این سرآغاز: مزن رای با تنگدست از نیاز................. که جز راه بد ناردت پیش باز به ناگهان افسار خامه از کفش برون می شود و به گزارش صد و هفتاد و شش صفحه ای از این ابیات می پردازد. این ابیات اسدی طوسی، بیانگر برتری ایرانیان بر دیگر ملل می باشد و آن صد و هفتاد و شش صفحه که از پس این ابیات می آید در واقع گزارش و تاییدیه ی ...

شاهنامه، آیینة تمام‌نمای فرهنگ، حکمت و اندیشة ایرانیان و تجلی‌گاه باورها، آداب و رسوم اجتماعی آنان است که آن را می‌توان با رویکردهای گوناگون واکاوید.این اثر سترگ مهمترین سند به جای مانده از فرهنگ منظوم ایران باستان است. فردوسی که ستایشگر باورهای فرهنگی از جمله آزرم و ادب است، آن را زیبندة زنان می‌شمارد و در موارد بسیار مردان را نیز بدان می‌ستاید. بی‌گمان استاد توس در پرداختن به فرهنگ ایران که...

دین به عنوان یکی از مهم‌ترین عناصر تأثیرگذار بر فرهنگ و تمدّن، پابه­پای بشر از دیرترین دوران تا به امروز در همۀ جوامع حضور داشته است. این پژوهش تلاش کرده است تا از دریچه منابع عربی، نگاهی به اعتقادات دینی ایرانیان بیفکند. نتایج نشان از آن دارد که در ایران باستان ‌باورهای دینی، به ویژه در حوزۀ سیاست اهمیّت فراوانی داشته است؛ به گونه­ای که دین و سیاست، دو برادر همزاد و یکی از مهم‌ترین ابزارهای برقر...

این نوشتار، به بررسی و تطبیق مفهوم عرفانی «عالم صغیر» یعنی پنداشتن انسان به منزله جهانی کوچک که در بردارنده تمام عناصر «عالم کبیر» یعنی جهان هستی است در عرفان ایرانیان باستان و مشترکات آن با عرفان اسلامی (= مولوی) می پردازد. با نگرشی اجمالی و کوتاه درباره تاریخچه اندیشه عالم صغیر و کبیر در فرهنگ یونان، هند قدیم، ایران باستان، به تبیین کلّی دیدگاه اسلام بخصوص مولوی در این زمینه می پردازیم. انسانی...

موضوع این پژوهش، بازنمایی فرهنگ و مردم ایران در آثار سفرنامه نویسان اروپایی(فرانسه،انگلیس،آلمان)از اوایل دوره قاجار تا انقلاب مشروطه، می باشد. سرزمین ایران به لحاظ موقعیت جغرافیایی و استراتژیکی و منابع معدنی از یک سو و مردم آن به جهت سابق? تاریخی دیرینه و فرهنگ و تمدن درخشان از سوی دیگر، همواره مورد توجه جدی اقوام و ملل دیگر بویژه اروپاییان بوده است. سیاحان اروپایی در مقایسه با گروه های دیگر جا...