هدف: مسئلۀ این مقاله، استخراج رهنمودها و دلالتهای نظریۀ جهان اجتماعی منبعث از حکمت صدرایی در نقد و بازسازی نظریۀ گفتمان لاکلا و موفه بود. بدین منظور، به بازخوانی و بازسازی تحلیل گفتمان در افق تفکر صدرایی و مبتنی بر نظریۀ جهان‌های اجتماعی پارسانیا پرداخته شد؛ به نحوی که ویژگی‌های کاربردی آن حفظ شود. ابتدا به تبیین تحلیل گ...

این نوشتار جهت مطالعات سیاسی ،در بین روش های تحلیل گفتمانی استفاده از روش ارنستو لاکلا و شنتال موفه را مناسبتر ارزیابی نموده و این رویکرد پسامدرنیستی را - با نیم نگاهی به پژوهش های ایرانی و اسلامی-  نقد و تبیین کرده و معتقد است تحلیل مزبور، به صورت مشروط دارای ظرفیت نسبی برای تبیین گفتمان های انقلاب اسلامی است؛ و با توجه به نقدهای وارده بر این روش فرامدرنیستی و سکولار، باید از این سطح تحلیل، به...

ناسیونالیسم از مفاهیمی است که بر تحولات سیاسی و اجتماعی ایران اثر گذاشته‌است. در تاریخ معاصر ایران، از مشروطه به بعد، شاهد ظهور آن در قالب‌های اندیشه و عمل هستیم. یکی از روش‌های بررسی و مطالعة رخدادهای سیاسی‌ـ اجتماعی، روش «تحلیل گفتمان» است. این پژوهش بر مبنای نظریة تحلیل گفتمانی لاکلا و موفه به دنبال یافتن پاسخ این پرسش است: مفصل‌بندی، مفاهیم، فرایند هویت‌یابی و سوژة «گفتمان ناسیونالیسم» از پ...

عرفی شدن دین در دو گفتمان اسلام سیاسی وتجدد، دارای معانی متفاوتی است. تجدد در پی عرفی شدن دین است تا مفاهیم اساسی خود را در خارج از حوزه دین معنا دهی کند؛ اما اسلام گرایی در پی عرفی شدن است تا بر اساس تحولات وتغییرات ومقتضیات زمان ودر چارچوب اجتهاد، به مسائل ونیازها در دایره شریعت پاسخ دهد. در تاریخ معاصر ایران این دو گفتمان مبنای بسیاری از تحولات سیاسی ـ اجتماعی است وبرای تحلیل آنها باید با عص...

موضوع هسته­ای به عنوان مهم­ترین مسئله سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در یک دهه گذشته، عرصه رقابت گفتمان­های مختلف در این حوزه بوده است. انتخابات ریاست جمهوری خردادماه 1392 منجر به تحول گفتمانی در موضوع هسته­ای گردید. در این انتخابات حسن روحانی به عنوان حامل گفتمان اعتدال یا اعتدال گرایی توانست نظام معنای حاکم بر این گفتمان را عمومیت بخشیده و آن را هژمونیک نماید. از این رو، مقاله حاضر با استفاد...

پژوهش حاضر با عنوان تحلیل گفتمان خطبه های امام حسین(ع) از مدینه تا کربلا به بررسی اندیشه امام حسین(ع) و ایدئولوژی غالب و مسلط درکلام ایشان، تبیین قطب های حق و باطل و ویژگی ها و خصوصیات هر یک از این قطب ها، تعیین دال های مرکزی سخنان حضرت، تأثیر بافت موقعیت و اقتضای حال مخاطب در نوع کلام ایشان و بررسی واژگان و دستور سخنان امام از مدینه تا کربلا پرداخته است. مبانی نظری مربوط به این پژوهش، در چار...

در این تحقیق که بر پایه تحلیل گفتمان انتقادی انجام می گیرد، به بررسی چگونگی استفاده ابزاری از زبان برای بیان گفتمان ها ، همسو با ایدئولوژی مورد نظر نهادها و ایدئولوژی حاکم، توسط مطبوعات پرداخته می شود. رسانه ها، شیوه های کلامی مشخصی را در جهت اهداف و آرمان های حاکم برآن نهاد یا جامعه، برای بازنمایی گفتمان ها انتخاب می کنند که هر چند با ظاهری طبیعی و مبتنی بر باورهای عام و یا به عنوان "عقل سلیم"...

ما در مقالۀ حاضر در صدد پاسخ گفتن به این پرسش هستیم که چگونه حقوق بشر جهانی به مثابۀ انگاره ای مطابق با عقل سلیم شکل گرفت. چارچوب مفهومی، نظری و روش تحقیق این کاوش، تحلیل گفتمانی و همگام با دستورکار لاکلا و موف است. پدیدۀ حقوق بشر در تحلیل حاضر به صورت گفتمانی تصور می شود. این گفتمان، نشانه های محوری چون کرامت انسانی، آزادی، برابری، مدارا را که معنایشان در زمان جنگ جهانی دوم در حال شناورشدن بود...

یکی از سوژه های فعال در جریان نهضت امام خمینی (ره) و پیشبرد اهداف آن، دانشجویان مسلمان پیرو خط امام (ره) بودند. از این رو بررسی سیر مواضع و تحولات فکری و سیاسی این دانشجویان در انجمن های اسلامی به عنوان شریان اصلی جنبش دانشجویی در آن سال ها، می تواند روشنگر بخشی از تاریخ انقلاب اسلامی باشد. به جهت مناسبت موضوع و نیز قابلیت فوق العادة گفتمان لاکلا و موفه در تبیین پدیده های سیاسی - اجتماعی، این ن...

سینما به بازنمایی واقعیت­های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی می­پردازد.  تحلیل گفتمان انتقادی نیز واقعیت­های متن زبانی را با توجه به مؤلفه‌هایی همچون ایدئولوژی، اجتماع، فرهنگ و سیاست بازنمایی می­کند.  هدف پژوهش حاضر بررسی انتقادی مؤلفه‌های گفتمان اجتماعی– فرهنگی فیلم «فروشنده» براساس ابزارهای گفتمانی لاکلا و موف (2001) است.  در این راستا، متن کامل مکالمه ­ی فیلم «فروشنده» گردآوری شد.  سپس، داده ­های کا...