در تاریخ آسیای میانه، آغاز قرن بیستم مصادف با بیداری فکری و آزادی‌خواهی خلق تاجیک است که به جنبش معارف‌پروری موسوم است. دانشمندان و ادیبان متعددی در انقلاب فکری روشنفکران تاجیک اثرگذار بوده‌اند که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به احمد مخدوم دانش مؤلف نوادرالوقایع و زین‌العابدین مراغه‌ای مؤلف سیاحتنامۀ ابراهیم‌بیک اشاره کرد. یکی از آثار مهمی که در آن دوره به روشنگران و ادی...

هدف بنیادین پژوهش حاضر بررسی نگرش دانشجویان الهیات نسبت به رشته الهیات و معارف اسلامی بوده است. بدین خاطر در آغاز نگرش سنج مربوطه تهیه شد و مسائل مربوط به جنبه های روان سنجی آن براساس مطالعه ای مقدماتی انجام گردید. سپس با ترمیم و اصلاح پرسشنامه یاد شده، نگرش سنج مورد نظر آماده گردید. پس از آن، مرحله اصلی تحقیق بر روی 374 دانشجو از گرایش های مختلف رشته الهیات و معارف اسلامی انجام شد. یافته های ت...

عوامل شکل گیری جنبش معارف پروری در آغاز سدۀ بیستم و وقایع مرتبط با آن، با مباحثه ها و مناظره های متعددی در میان محققان، مورخان و تئوریسین های انقلابی همراه است. استاد عینی و ف. خواجه اف ازجمله محققان تجددخواهی هستند که دربارۀ نحوۀ شکل گیری این جنبش و مسائل مرتبط با آن اظهارنظر کرده اند. بررسی محققان در این زمینه نشان دهنده تأثیر احمد کلّه (پدر ادبیات نوی تاجیک)، احمد دانش و دیگر معارف پروران تاج...

معارف، مجموعه مواعظ و سخنان سلطان العلما بهاءولد، ازجمله آثار برجسته و شگرف نثر عرفانی است که به شیوه نثر بینابین و ساده نوشته ­شده ­است و در روانی، به شعر می­ماند. یکی از  شیوه­های بیان کردن و انتقال دادن تجربه­ها و مفاهیم، آن است که حواس گوناگون مخاطب را  هم زمان تحت تأثیر قرار دهند که در این­صورت می­توانیم قدرت القای معانی و مفاهیم را تا چند برابر افزایش دهیم. در این مقاله، یکی از زیباترین ص...

کتاب معارف بهاء ولد دربرگیرنده آیات فراوانی است که وی در فصول گوناگون کتاب به تفسیر و تأویل آن ها پرداخته است. در این مقاله، پس از مقدّمه ای درباره تفسیر و تأویل، به رویکرد های تفسیری و تأویلی معارف به قرآن کریم می پردازیم. به این منظور، خاستگاه کلامی این رویکردها و شیوه های تفسیر و تأویل نزد بهاء ولد، همچنین شرایط آن از نگاه وی، به همراه بعضی از نکته های انتقادی مطرح شده است.

در کشورهایی که با کمبود منابع محیطی و افزایش بی شمار جمعیت مواجه اند، همة تلاش ها بر این است که بتوان از راه فعالیت های تولیدی، منبع پایداری برای امرار معاش خانواده ها ایجاد کرد. آبزی پروری یکی از فعالیت هایی است که برای تولید غذا در جهان نقش دارند. این پژوهش توصیفی که با هدف بررسی جایگاه کشاورزی چندکارکردی در معیشت پایدار روستایی انجام گرفت، بر آن بود تا معیشت کشاورزان آبزی پرور فعال (5 سال سا...

جایگاه دین در جهان بینی معارف پروران تاجیک و تناسب افکار دینی و دنیایی در آثار آن ها و به طور کلی درک دیدگاه روشن فکران دربارۀ دین، موضوع بحث مقالۀ حاضر است. بدین منظور، نخست مفهوم روشن فکری براساس دیدگاه نظریه پردازان این حوزه تبیین شده و در ادامه خصوصیات این پدیده در دورۀ نو، چه در اروپا و چه شرق، مورد بررسی قرار گرفته است. طبق مطالعات انجام شده، هرچند عامل برانگیزندۀ معارف پروری انگیزه های خ...

معارف و احکام قرآن در سه سطح و مرتبه قابل فهم و تبیین است و فهم مرتبه کامل آن بدون تبیین نبی اکرم(ص) ممکن نیست و تنها کسانی توانِ تفسیر همه معارف قرآن را دارند که همه تبیین های آن حضرت را دریافت کرده باشند. روایات عامّه و خاصه نشان می دهد که امام علی(ع) همه تنزیل و تأویل و معانی و معارف قرآن را از رسول خدا(ص) دریافت کرده است. بدین جهت، امام علی(ع) دومین مفسر آگاه به همه معانی قرآن بوده است. در ای...

در این گفتار نگارنده بر آن است که اظهارکند چگونه شاعران برجستهء ایران در طیف جاذبهء موسیقی روح پرور و مضامین دل فریب شعر خاقانی مجذوب شد ه اند و این نکته را خاطرنشان کندکه اگر خاقانی در ادب فارسی ظهور نمی کرد به هیچ وجه شاعرانی چون مولوی، سعدی و حافظ در حوزهء صنعتگری شاعرانه و ابداع مضامین مبتکرانه بدین عظمت حضور نمی توانستند یافت

جنبش معارف پروری تاجیک، پیش از همه و بیش از همه، در ادبیات بدیعی آن نقش و نفوذ داشته است. جایگاه و مقام نظم کلاسیک را نیز در ادبیات معارف پروری تاجیک نمی توان نادیده گرفت. این مقاله با هدف بررسی افکار معارف پروری در اشعار عجزی به نگارش درآمده است. صدیق خواجه عجزی از مردان برگزیدۀ مکتب و معارف نوی تاجیک در ابتدای عصر بیستم است. او که از جوانی به شعر و ادب علاقه داشت، با تأسیس مکتب اصول نو در روس...