یکی از مضامینی که در نگارگری ایران و هند توسط هنر مندان نگارگر در نسخ مختلف مصور گردیده تصویر پیر بوده است. این تحقیق بررسی جایگاه معنوی پیر و دلایل پرداختن به این شخصیت در موقعیت و فضاهای مختلف و با ظواهری متفاوت در نگاره های ایران و هند مورد بررسی قرار داده است.نتایج تحقیق حاضر نشان داد که به تصویر کشیدن پیر در حالات و موقعیت های متفاوت نشان گر مراتب و منازل سلوک وی در عرفان اسلامی می باشد،و ...

احمد غزالی به عنوان یکی از برجسته­ترین مشایخ صوفیه و نیز یکی از نامداران فرهنگ ایرانی، پس از طی مراحل طریقت و منازل سلوک، یکسره به تربیت صوفیان و خدمت بدیشان پرداخت. مبالغه نکرده‌ایم اگر بگوییم که مشهورترین مریدان و شاگردان وی عین‌القضات همدانی بوده است. دیدار احمد غزالی و درک محضر وی چنان تأثیر شگرفی برسلوک فکری و معنوی قاضی داشته است که بازتاب آن در جای جای نوشته‌های او قابل مشاهده است. بر هم...

احمد غزالی به عنوان یکی از برجسته­ترین مشایخ صوفیه و نیز یکی از نامداران فرهنگ ایرانی، پس از طی مراحل طریقت و منازل سلوک، یکسره به تربیت صوفیان و خدمت بدیشان پرداخت. مبالغه نکرده ایم اگر بگوییم که مشهورترین مریدان و شاگردان وی عین القضات همدانی بوده است. دیدار احمد غزالی و درک محضر وی چنان تأثیر شگرفی برسلوک فکری و معنوی قاضی داشته است که بازتاب آن در جای جای نوشته های او قابل مشاهده است. بر هم...

غایت عرفان، یکی شدن با هستی مطلق و درک حضور است؛ اهل تحقیق برای چشیدن طعم این حضور معنوی، ریاضت‌هایی برشمرده‌اند که «خاموشی» از جمله آن‌هاست و نه تنها  در مبادی سلوک، که بیش‌تر در آن جنبه تربیتی مراد است، که در وصال نیز سالک خود را ملزم به سکوتی می‌کند که حاصل اندیشه تیزنگر صوفیانه در تجربه‌های عرفانی است؛ این التزام گاهی در ارتباط با محبوب ازلی معنا می‌یابد، هم‌چون خموشی حاصل از حیرت در مقام م...

در این تحقیق ابتدا بحث یقظه و انتباه با توجّه به منازل السائرین خواجه عبدالله انصاری طرح و با مهمترین متون تعلیمی - عرفانی تا عصر عطّار یعنی اللّمع، شرح تعرّف ، رساله قشیریه، کشف المحجوب و کیمیای سعادت مقایسه می شود. پس از تبیین جایگاه یقظه و انتباه و اهمیت آن در سلوک عرفانی، چگونگی تحوّل روحی عارفان تذکرهالاولیاء، با توجه به این مباحث، تحلیل و بررسی می گردد. در فصل اول که مقدمه و کلیّات تحقیق است، ...

سخن نو درباره اندیشه کهن حماسه­های عرفانی و سفرنامه­های روحانی گفتن اگر چه محال نیست، بس دشوار می­نماید، بویژه سخن گفتن از سنت دیرینه دیرپای حکایت پرواز و معراجِ روح آدمی به سوی جایگاهِ برینِ دیرین، چه به صورت داستان­های معراج و چه در قالب حکایت­های تمثیلی رمزی پرواز مرغان روح. سخن از حکایت سفرنامه روح آدمی است؛ یعنی معراج. موضوع معراج نامه­ها سفر است. مسافران معراج نامه­ها، شارحان سفرنامه روح خوی...

یکی از دانشمندان بزرگ اسلامی که در رشته های مختلف علوم متداول صاحب نظر بوده ‘ استاد البشر و عقل حادی عشر خواجه نصیرالدین طوسی – قدس سره – است . این دانشمند والا مقام در منطق و ریاضیات و فلسفه و کلام و هیأت و نجوم و اخلاق و عرفان نظری تألیفات ارزشمندی دارد که وی را در میان مؤلفان و دانشمندان اسلامی ممتاز ساخته است . باوجود این خواجه در زمینه های عملی همچون سیر و سلوک و تخلق به اخلاق و ملکات عالی...

آمیختگی و ارتباط فرهنگی دو تمدّن باستانی ایران و هند ، نکته ای غیر قابل انکار است. از جمله نکات بسیار مهم و قابل تأمّل ، بررسی تطبیقی عرفان ایرانی با مکتب ها و ادیان عرفانی و فلسفی هند است . مسلماً هدف ما در این مقاله این نیست که ریشۀ عرفان ایرانی را در آداب و آیین های هندی بجوییم ، بلکه مقصود این است که با روشی علمی و مستند، تشابهات بین عرفان ایرانی و آداب و آیین های موجود در مکاتب و ادیان هند را...

دیدار شمس‌الدّین تبریزی و مولانا جلال‌الدین محمّد بلخی یکی از پدیده‌های شگفت‌انگیز پربرکت در تاریخ عرفان اسلامی است که برکات آن در شخصیت و آثار جاودانه‌ی مولانا بر صحیفه‌ی روزگار ماندگار شده است. امّا این ارتباط انسان‌ساز در هاله‌ای از داستانی بی‌مایه پنهان شده است که در آن ضمن پرسشی پیامبر اکرم (ص) با بایزید مقایسه می‌شوند. در این جستار نگارنده کوشیده است تا با تکیه بر داستان کنیز و پادشاه که نق...