برخی از روشنفکران که نگاه برون‌دینی دارند و به وحی از منظر غیرقرآنی نگریسته‌اند، با پیش کشیدن مباحث تجربه دینی، در خصوص وحی، به نقشی فاعلی برای پیامبر قائل شده‌اند. بر این اساس خداوند صرفاً قابلیّتی را به پیامبر یا اشخاص دیگر اعطا کرده است و آنها می‏توانند به واسطه‌ آن استعداد و قابلیّت خاص خویش، الفاظی را از ناحیه‌ خودشان و نیز تحت تأثیر فرهنگ عصر خویش بیان نمایند و همین الفاظ آنها، کتب مقدس را ت...

چکیده  در علم زبانشناسی، بررسی ارتباط میان واژه و معنا را معناشناسی می‌گویند. این بحث در حوزه قرآن کریم یکی از دانش­هایی است که می­توان از طریق آن به مفهوم دقیق کلمات و کاربردهای آن در قرآن دست یافت. معناشناسی نزول در قرآن با تاکید بر واژگان بیانگر نزول قرآن موضوع این پژوهش است. نگارنده ابتدا به معنا شناسی واژه نزول پرداخته و در آن به معنای لغوی نزول و کاربردهای قرآنی آن همچون: نزول باران، ن...

رساله حاضر به بررسی تطبیقی وحی و کلام الهی از دیدگاه قیصری و ملاصدرا می¬پردازد. در این تحقیق مفاهیم شهود، کشف، وحی و کلام الهی مورد بررسی قرار گرفته است. ابتدا تاریخچه¬ی وحی و کلام الهی از نظر حکما و عرفا و متکلمان مورد توجه قرار می¬گیرد و در گام دوم به مسأله¬ی وحی و کلام الهی در آثار قیصری پرداخته شده است. قیصری وحی و کلام الهی را ذیل مباحث کشف و شهود بیان کرده است. او کشف را دو گونه می¬داند: ...

با گسترش جهانی پژوهش های قرآنی و طرح دیدگاه های نو پیرامون قرآن، از سوی خاورشناسان، که عمدتاً این دیدگاه ها با نگرش برون دینی و روش های غیر سنتی عرضه می شود و به نوعی حاکی از بی اعتنایی به نصوص دینی است. بایسته است این دیدگاه ها در بوته ی نقد قرار گیرد تا شاهد نظریاتی استوارتر بر پایه های درون دینی باشیم. نگارش دایره المعارف پنج جلدی قرآن لیدن که جدیدترین اقدام علمی و فرهنگی خاورشناسان پیرامون م...

سیداحمد خان از مفسّرین مشهور شبه قاره ی هند است که اندیشه ی نوگرایانه ای پیرامون وحی ارائه می دهد. تلاش او، نوعی آشتی میان رهیافت های غرب و اعتقادات اسلامی است. هدف از این نوشته، نگاهی دوباره به اندیشه ی سیداحمدخان درباره ی وحی، نقد و آسیب شناسی آن است که به روش توصیفی - تحلیلی با رویکردی قرآنی ارائه می شود. سیداحمدخان وحی را از یک سو تجربه گرایانه و از دیگر سو، قرآن را عین کلام الهی دانسته که ه...

بررسی نقش علم اسباب نزول در تفسیر آیات وحی و بهره وری از تفسیر آیه در جهت ارزیابی و نقد سبب نزول است. شکل روایتی اسباب نزول، کثرت اسباب نزول رسیده از طریق اهل سنّت، تأثیر پذیری از اسرائیلیّات، تسامح و تساهل در برابر اسرائیلیّات و مسأله دار بودن راویان، اهمیّت نقد اسباب نزول و شناخت ملاکهای آن را دو چندان می سازد. از سوی دیگر، افزون بر ضعف های سندی، روایات اسباب نزول به لحاظ دلالت و محتوا با ضعفهای ...

علامه طباطبایی و علامه عسکری ، هر دو وقوع نسخ در سیر تحولات تکاملی جامعه ی عصر نزول قرآن را پذیرفته اند ، اما ، علامه طباطبایی مانند قاطبهء علمای پیشین خود ، آن را کشف از تمام شدن عمر حکمی از احکام دانسته و معتقد است که زمان عمل به حکم تعدادی از آیات قرآن سر آمده است. در مقابل، علامه عسکری ، در عین پذیرش امکان نسخ معتقد است که وقوع نسخ در دایره وحی بیانی واقع شده است ، و به وسیله ی وحی قرآنی و ...

سیداحمد خان از مفسّرین مشهور شبه قاره ی هند است که اندیشه ی نوگرایانه ای پیرامون وحی ارائه می دهد. تلاش او، نوعی آشتی میان رهیافت های غرب و اعتقادات اسلامی است. هدف از این نوشته، نگاهی دوباره به اندیشه ی سیداحمدخان درباره ی وحی، نقد و آسیب شناسی آن است که به روش توصیفی - تحلیلی با رویکردی قرآنی ارائه می شود. سیداحمدخان وحی را از یک سو تجربه گرایانه و از دیگر سو، قرآن را عین کلام الهی دانسته که ه...

القاء حقائق الاهی از جانب خداوند به پیامبران، همواره به یک نحو نبوده، بلکه به شیوه های گوناگون صورت می گرفته است. این شیوه ها، در آیه51 سوره شوری به سه مورد محدود شده است؛ در این آیه، وحی، مِن وراء حجاب و ارسال رسول، سه گونه تکلیم الاهی با پیامبران معرفی شده است. نوع اول، وحی نام گرفته است؛ این در حالی است که هر سه قسم، گونه هایی از وحی هستند. شاید بهترین راه برای فهم چیستی نوع اول، جستجویی در م...

تبیین نقش اسباب نزول در تفسیر قرآن و تعیین حوزه های کاربرد آن در فهم معانی آیات است. یکی از دانشهای مورد نیاز مفسّر، علم اسباب نزول است. آشنایی با موقعیّت زمانی، مکانی، فردی و اجتماعی نزول آیه ای یا بخشی از آیات، این امکان را به مفسّر می دهد تا حقایق و معارف وحی را در زمینه های پیشینی و مقارن با آن مورد بررسی، تحلیل و نتیجه گیری قرار دهد. از سوی دیگر، اسباب نزول در فهم مقاصد و اسلوب تعابیر قرآن کر...