مطالعۀ شعر از دیدگاه زبان‌‌شناسی، تمام نشانه‌‌های کلامی در دستگاه‌‌های گوناگون شعری را بررسی می‌‌کند. زبان‌‌شناس ساختارگرا نیز با بررسی عناصر زبانی گوناگون، مسایل معناشناسی را در تمام سطوح زبان تحلیل می‌‌کند و دستگاه‌‌های عروضی، آوایی، واژگانی، نحوی و بلاغی را در خدمت معنا و ادبیّت متن قرار می‌‌دهد. هدف این پژوهش، بررسی این دستگاه‌‌ها در ارتباط با ساختار و محتوای شعر و نقش هر یک در ایجاد توازن و...

فخرالدین اسعد گرگانی یکی از تواناترین شاعران در زمینه ی سرودن داستان های عاشقانه است. وی با برگزیدن قالب و وزن مناسب، داستان عاشقانه ی ویس و رامین را سروده و مهارت خود را در این زمینه، به اثبات رسانده است؛ به طوری-که حتی شاعر بزرگی مانند نظامی هم در سرودن خسرو و شیرین تحت تأثیر او قرار گرفته است. محسوس کردن، شکل بخشیدن، تجسم و تداعی از اصول جمال شناسانه ی شعری فخرالدین است که در شکل های گوناگون...

چکیده «آشنایی زدایی» از مهم ترین اصطلاحات مکتب فرمالیسـم است که مقصود از آن در حوزه ی ادبیّات، به کار بردن شگردهای مختلف هنری است که زبان ادبی را برای مخاطبان بیگانه می سازد، عادت های زبانی آنان را به هم می ریزد، و از این طریق مدّت زمان ارتباط با متن و فرایند ادراک آن را طولانی تر، و لذّت بخش تر می نماید. فرمالیست ها در گام بعدی اصطلاح « هنجارگریزی» را مطرح ساختند و مدّعی شدند که «آشنایی زدایی»...

یکی از مفاهیم مکتب صورت‌گرایی در بررسی متون ادبی، عنصر برجسته‌سازی است که با عناوینی چون هنجارگریزی و هنجارآفرینی (قاعده‌افزایی) بحث می‌شود. هنجارگریزی یکی از مؤثرترین روش‌های برجسته‌سازی زبان ادبی و آشنایی‌زدایی در شعر فارسی به شمار می‌رود. بدیهی است عدول از قواعد زبان معیار یا افزودن قواعدی بر آن، روشی بوده‌است که بیشتر شاعران معاصر ازجمله سیمین بهبهانی برای آفرینش شعر، و ایجاد تمایز سبکی در ...

یکی از دشوارترین شگردهایی که شاعران برای زدودن غبار آشنایی از زبان شعر به کار بسته¬اند، هنجارگریزی است. این اصطلاح طی چند دهه¬ی اخیر به محافل و متون ادبی راه یافته است. نگارنده در این نوشتار کوشیده است به بررسی هنجارگریزی نحوی در دیوان حافظ بپردازد تا روشن سازد که وی تا چه اندازه از قواعد زبان معیار عدول کرده است و این هنجارگریزی با چه انگیزه¬ای صورت پذیرفته است. برای ایجاد نظم و اتساق در نوشتا...

آشنایی‌زدایی از دستاوردهای مکتب فرمالیسم روس می‌باشد که بر بیگانه نمودن نُرم عادی زبان دلالت دارد. این اصل بعنوان شگردی برای زیبایی‌آفرینی به‌شمار می‌رود و هدف از آن، تشخّص و برجسته‌سازی هر اثر هنری است. این نوشتار تلاش می‌کند تا زبان قرآن کریم را به ‌عنوان برترین اثر ادبی و هنری، از منظر آشنایی‌زدایی بررسی نموده و میزان بهره‌مندی قرآن کریم را از امکانات زبانی و شگردهای زیبایی‌آفرینی نمایان سازد....

پژوهش حاضر، بازی‌ها و ترفندهای بحث‌برانگیز در حوزۀ زبان غزل پست‌مدرن را بررسی کرده‌است و کوشیده با پرهیز از تعصب، زبان و بازی‌های زبانی، این جریان را که گاه تا مرز زبان‌بازی و زبان‌پریشی پیش رفته، بررسی کند. نکتۀ شایستۀ توجه در پژوهش‌هایی از این دست آن است که در تفکر پست‌مدرن، شاعر با زبان برخوردی متفاوت دارد و محقق در مطالعۀ چنین آثاری با غلبۀ زبان بر معنا و فرم بر محتوا روبه‌رو خواهد بود. در ...

پیام­های بسیاری در ادبیات، وجود دارد که قواعدصرفی و نحوی را در زبان مخدوش می­سازد. شکستن یا گذر از این قواعد، مخاطب را متوجه­ پیام جدیدی می­سازد. زبان ادبی معمولاً به طور آگاهانه و عمدی­، از هر قاعده­ای فراتر می­رود و به این اعتبار، شاید بتوان ادبیات را به معنای گریز از اقتدار زبان و انقلاب مداوم زبان خواند و شعر را گذر از یک معنا به معناهای بی­شمار. از طریق هنجارگریزی درمی­یابیم، شاعر با استفاد...

تلاش برای ارائۀ اثری کم­نظیر، بارزترین شاخصۀ ابراهیم نصرالله است که خوانشگر را با خود همراه ساخته و به تأمل در اشعاری وا می­دارد که بن­مایة آن را فلسطین تشکیل می­دهد؛ گریز از هنجار یکی از ابزارهایی است که وی آگاهانه برای دست­یابی به این هدف به­کار بسته است. این پژوهش، با تکیه بر فراهنجارهای زبانی که همان خارج شدن از قواعد حاکم بر زبان معیار است، به بررسی مجموعه شعر «حطب أخضر» ابراهیم نصرالله می...

زبان از مهم‏ترین عناصر شعر است.در مکتب فرمالیست روس و فرزند آن ساختارگرایی، بررسی زبان بسیار اهمّیّت دارد. پایه‏ی فکری این مکاتب بیشتر درباره‏ی برجستگی متون ادبی و غرابت و دوری آن از زبان عادی است. یکی از راه‏های برجسته‏سازی متون ادبی، هنجارگریزی است و یکی از راه‏های هنجارگریزی در اثر ادبی برای ایجاد زیبایی، کهن‏گرایی است. اگر شاعر یا نویسنده‏ای در زبان خود رویکردی قدیمی داشته باشد و به شیوه‏ی که...