شازده ‏احتجاب هوشنگ گلشیری از نظر به‏کارگیری صناعات و تکنیک‏های روایی فراوان یکی از ارزشمندترین تجربه‏های ادبیات داستانی ایران است. گلشیری در شازده ‏احتجاب از مؤلّفه‏های متعدّدِ روایی بهره ‏گرفته‏ است؛ اما می‏توان‏ گفت که پیچش صناعتِ روایی این اثر تا حدّ زیادی به سبب بهره‏گیری هنرمندانه گلشیری از دو مؤلّفه «صدای راوی» و «کانونی‏شدگی» بوده است. انتخاب راوی سوم‌‏شخصِ محدود به ذهنِ دو شخصیت اصلی اثر (شازد...

چکیده: هوشنگ گلشیری یکی از بزرگ­ترین و تأثیرگذارترین داستان­نویسان معاصر ایران است. شازده احتجاب، جزو مهم­ترین آثار او و از نمونه­های شاخص داستان­نویسی مدرن است که با محوریّت شیوۀ تک­گویی درونی و جریان سیّال ذهن نوشته شده است. گلشیری برای تحقّق این تکنیک و پیشبرد طرح داستان، از عناصر متنوّع ارتباط و رفتار غیرکلامی در سطحی گسترده و به صورتی بارز و تعیین­کننده استفاده کرده است. بر این اساس، بررسی کا...

داستان نویسی در صد سال اخیر که از آغازش می گذرد دچار دگرگونی های بسیاری شده است. نویسندگان بسیاری بوده اند که ادبیّات داستانی را پیش برده اند و نام های بسیاری درادبیّات داستانی ماندگار شده است.یکی ازاین نویسندگان هوشنگ گلشیری است. نویسنده ای که نه تنها در پیش برد داستان نویسی موثر بوده، بلکه خود مسیری نو را ایجادکرده است. بعد از صادق هدایت که داستان مدرن را به ادبیّات داستانی ایران وارد کرد،گلشیری...

تقلیدگری، از ساحت داستان های گلشیری فرسنگ ها دور است. به این واقعیّت، پیش از هر چیزی ابتدا باید اعتراف کرد. او نیز مانند بهرام صادقی، با وسواس و امساک بسیار به نوشتن می پردازد. اقتصاد یا اختصار کلام به طور تمام عیار در نوشته های این دو نویسنده اصفهانی است که به تجسّم عینی درآمده است و در همان حال مدرن بودن، در همه زمینه ها، واقعیّتی است که آنها همواره به عادت ذاتی برای خود تبدیل کرده اند. به همین ...

از دیرباز جامعۀ ایرانی با نوعی ناهمزمانی در زمینة همپوشانی تحوّلات اجتماعی و کنش های خلاّقانة هنری دست به گریبان بوده است، به ویژه که رمان، نوع ادبی وارداتی است و علی رغم وجود ضرورت و پیوندش با نیازهای ایران در زمان پیدایش آن، این قالب ادبی از سنّت های ادبی آن برنخاسته، بلکه عمدتاً به عنوان محصول ترجمه در نظام ادبی فارسی پدیدار شده است؛ به عبارتی دیگر، زیبایی شناسی مدرن با ذهن جامعة ادبی ایران همزم...

گفتمان «غرب زدگی» با ماهیتی بومی گرا در دهه های سی و چهل شمسی فضای روشنفکری را تحت تأثیر خود قرار داد. این گفتمان شامل موتیف های مختلفی است، از قبیل حسرت بر سنت و از دست رفتن یکپارچگی آن؛ تحقیر روشنفکر طرفدار غرب، بیزاری از غرب و آن را عامل کلیۀ ویرانی ها و مصیبت های مادی و معنوی دانستن و... . متنی که کلیۀ این موتیف ها را دارد، کتاب غرب زدگی نوشتة جلال آل احمد است. او در این کتاب نشان می دهد که...

اصطلاح «پست مدرنیسم» اگر چه ‌امروز در ایران از طرف نویسندگان و حتی منتقدان بارها و بارها بکاربرده می‌شود، اما به علّت عدم آشنایی با خاست‌گاه‌ها، اصول و مؤلفه‌های این نوع ادبی، قائل بودن به چنین جریانی را در ادبیات داستانی ایران همواره با تردید هم‌راه می‌سازد. این که چه خصایصی را می‌توان به عنوان مبنا جهت قیاس مؤلفه‌ها مدّنظر قرار داد و آیا آن ویژگی‌ها تنها به جهت اقتباس از شیوه‌های جهانی صورت یاف...

زمان از خصیصه های اصلی نقد ادبی و رمان قرن بیستم است. ژرژ پوله (1902-1999م) از منتقدان بزرگ نقد مضمونی، بنیان آراء انتقادی-فلسفی اش را به مقوله ی زمان اختصاص می دهد و می کوشد تا از خلال تصاویر نویسندگان به تشریح درک آنان از زمان بپردازد. هوشنگ گلشیری از جمله داستان نویسان مدرن ایران است که در روایت داستان هایش، به ترسیم هویت انسان هم عصر خود و درک او از زمان می پردازد. شخصیت های داستانی او هر ک...

گونه­شناسی به عنوان طبقه­بندی بر مبنای شاخص­های صوری یا کارکردیِ قابل ثبت، قادر است ابتدا به بررسی راوی و عمل روایت، سپس تحلیل انواع کنش‌گران، گونه­های کنشی و در نهایت به بررسی مخاطب بپردازد. نوشتار حاضر با روش تحقیق کتابخانه­ای و به صورت تحلیلی، ابتدا به معرفی گونه­شناسی روایی و مؤلفه­های مورد بررسی در آن می­پردازد؛ سپس تحلیلی گونه شناختی بر مبنای دو پایه ادراکی ـ روانی با شاخصه­های پرسپکتیو رو...

ساختگرایان ادبیات را دارای ساختاری یکسان با زبان می پندارند و در پی گردآوری قواعد نحوی ویژه ای برای آن هستند. ساختگرایی در داستان، بیشتر به بررسی عنصر روایت می پردازد. روایت شناس ساختگرا در پی گردآوری ساختار روایی منسجم و واحدی از حوزه های گوناگونِ داستان است. در این مقاله، یکی از برجسته ترین رمان های فارسی، شازده احتجاب، (1348) نوشتة هوشنگ گلشیری با توجه به برخی دیدگاه های منتقدان ساختگرا همچون...