نظریه اعتباریات علامه با نظریه ناشناخت گرایی در فرا اخلاق، از این حیث که هر دو جزء احکام انشایی هستند وجه تشابه دارد، ولی علامه برخلاف ناشناخت گرایان انشایی بودن را به معنی «بی معنی بودن» نمی دانند.در نظریه ناشناخت گرایان، جملات ارزشی عین ظهور عواطف اند نه معلول عقلانی عواطف و نه معناهایی حاکی از عواطف. در حالی که در اعتباریات علامه، ادراکات اعتباری و بیان «خوب» و «بد» تابع دواعی و نیازهای ما ه...

یکی از سؤالات اساسیِ حوزه «معرفت های وحیانی» میزان اثرپذیری آن از «عوامل اجتماعی» است که از آن به عنوان «تعیّن اجتماعی وحی» یاد می شود. به باور علامّه طباطبایی(ره) به طور کلی، «صورتِ» معرفت های وحیانی، از تغییر برخی عوامل اجتماعی و انسانی، مانند: «شرایط زمان»، «انسان» و «مصالح» اثر می پذیرد که به عقیده وی ظهور «شریعت»های متعدّد نتیجه آن است ولی «محتوای» معرفت های وحیانی، و به تبع آن محتوای شرایع تغی...

نظریۀ «وحیانی بودن الفاظ و ساختار کلامی قرآن» نظریه‌ای غالب در میان اندیشمندان اسلامی در مسئلۀ چیستی و چگونگی وحی قرآنی از آغاز نزول وحی و پدیدار شدن تفسیر و مباحث علوم قرآنی تا کنون بوده است. با این وجود برخی از نویسندگان معاصر در یک نگاه نادر بر این باورند که قرآن محصول نوعی مواجهۀ روحانی حضرت محمد (ص) در عالم رؤیا ست که طی آن حقایقی بر آن حضرت مکشوف و توسط ایشان به لباس الفاظ و ساختار عربی د...

چکیده واژه «کتاب» یکی از مهمترین کلید واژگان قرآنی است که معانی متعددی را دارا می باشد. یکی از کاربردهای وسیع آن در حوزه وحی است که به پیامبران الهی اِسناد داده شده است. این کلمه از نظر لغوی به معنی «نوشته» یا «نوشتن» است که در متن عبری عهد قدیم و آیات قرآنی نیز فراوان به این معنی آمده است. در کنار این معنی ، معنی «ثبت و ضبط» نیز به عنوان معنی ضمنی قابل تصور است. اسناد مشتقات ماده «کتب» به خدای...

یکی از پرسش‌های بنیادین پیرامون وحی محمدی، این است که «این وحی چه گستره‌ای دارد؟»؛ به دیگر سخن، کدام دسته از سخنان پیامبر گرامی اسلام(ص)، آبشخورش وحی الهی بوده و کدام دسته بر پایۀ اجتهاد یا به فراخور زندگی روزمرۀ ایشان گفته شده است؟ آیات سوم و چهارم سورۀ نجم، یکی از داده‌های مهم دربارۀ پرسش پیش‌گفته است که دانشوران علوم اسلامی، اطلاعات گوناگونی در این باره از آن به دست داده‌اند. این جستار، پس ا...

تجربه‌های وحیانی (الهامی) یکی از انواع مهم تجربه دینی است که صاحبانش آن را به یقین رسیدن ناگهانی، الهام، وحی، روشنگری، مشاهده عرفانی و بارقه بصیرت می‌نامند. از نظر دیویس علایم‏ مشخصه این تجربه‌ها عبارتند از: 1. ناگهانی و کوتاه‌مدت بودن در غالب موارد؛ 2. دستیابی به معرفتی جدید از غیر طریق استدلال یا ادراک حسی؛ 3. دریافت این معرفت از سوی عاملی بیرونی به نحوی سیل‌آسا و رگبارگونه در غالب موارد؛ 4. ...

نسبت بین معارف وحیانی و علوم بشری از دیرباز مورد توجه اندیشمندان حوزه های مختلف علوم بوده است و یکی از اولین مواجه های آن را شاید بتوان چگونگی تعامل عالمان علوم طبیعی با کلیسا تلقی نمود که در دوره های مختلف، اشکال و نسبت های متفاوتی را به خود گرفت. موضوع این مقاله بررسی امکان یا امتناع تبادل بین دو حوزه معرفتی قرآن به عنوان یک منبع وحیانی، و جامعه شناسی به عنوان یک علم انسانی است. برای پاسخ به ...

منظور از ساحت وحیانی دین، مجموعه ویژگی‌هایی است که دین در بدو شکل‌گیری کسب می‌کند. این ساحت به طور معمول، شامل اموری همچون مبانی ایمانی، متون مقدس، سنت بنیان‌گذار، تعالیم و مناسکاولیه می‌شود. اندیشمندان روزگار ما مبتنی بر خاستگاه‌های فکری خود، طیف وسیعی از دیدگاه‌ها را نسبت به این امور دارند، به گونه‌ای که در یک سر طیف، دین وحیانیْکامل، معصوم، خدشه‌ناپذیر و ابدی انگاشته می‌شود و در سر دیگر، به ع...

روش معیار که باید در تفسیر قرآن به عنوان الگو قرار گیرد، روش تفسیری معصومین(علیهم السلام) است. لکن در تاریخ تفسیر شیعه علی رغم اهمیت این مطلب تحلیل و بررسی های عمیقی در این زمینه به انجام نرسیده است. این رساله متکفل چالش و بررسی پیرامون روش علی بن موسی الرضا(علیه السلام) گردیده تا با تعمق در روایات تفسیری و مستندات قرآنی به جا مانده از آن حضرت گامی در راه احیاء تفسیر آن حضرت برداشته شود. از تحل...