در تمام فرهنگ ها و زبان ها، کتاب های آسمانی اصلی ترین آبشخور فکری پیروان آن ادیان بوده است و چون معجزه جاوید پیغمبر اسلام قرآن مجید (سخن) بوده، تأثیرگذاری آن بر افکار مسلمانان در خلق آثار ادبی از کتب آسمانی ادیان دیگر آشکارتر است. پس از قرآن مجید، سخنان رسول اکرم(ص) و امامان و پیشوایان دین، بیشترین تأثیر را بر آراء و افکار و خلق آثار ادبی شاعران و نویسندگان مسلمان داشته است. با آنکه محقّقان مکرّر...

«رویکرد اسلامی به تعارض»، عنوان مقاله حاضر است که به بررسی دیدگاه های مختلف درباره تعارض می پردازد. در ابتدا با تحلیل و مقایسه ی واژه های تعارض، تضاد و رقابت، تعریف روشنی از آنها ارائه می دهد و سپس با بیان دو برداشت متفاوت از تعاریف تعارض و عرضه ی آنها به منابع اسلامی، به جستوجوی دیدگاه اسلامی می پردازد. نوشته ی حاضر با استفاده از قرآن و کلمات پیشوایان دینی علیهم السلام دیدگاه اسلام را درباره ی...

موضوع منابع دانش و سرچشمه معرفت پیشوایان شیعه، در یک نگاه، با بررسی آیات و روایات مطرح در این مسأله قابل پی‌گیری است. الف باب عنوانی است گویا در بیان چشمه‌ای از مبادی دانش امام که بر دو محور خاتمیت و جانشینی پیامبر استوار شده است. جست و جو در روایات فراوان این حوزه نشان از انتقال دانشی گسترده و مستور دارد که قابلیت دریافت کننده آن دانش، او را بهره‌مند از منبعی زلال و الهی از معرفت و آگاهی می‌نم...

عرفانیات ایران، یکی از کهنسال ترین و درخشان ترین ادبیات عرفانی جهان است. در غنای آن همان بس که در کلیاتش، مجموعه ای ان فرهنگ غنی و معارفی اسلامی و آیین و سنن ایرانی و حکمت شرق و غرب با تکیه بر ادیان خدایی و باستانی با تشخّص های گوناگون همراه با کمالات اخلاقی و معرفت بشری در هم آمیخته و عرفان ناب ایران اسلامی را به وجود آورده است. این خداوندان اندیشه تو انسته اند در تحول اوضاع و احوال اجتماعی و س...

با وجود اختلاف‌نظرهای فراوان دربارة هویّت و ماهیّت آیین اهل حق (یارسان)، به وضوح می‌توان بنیان‌های شیعی را در اصول اعتقادات و باورهای معتقدان این آیین مشاهده کرد، هرچند بهتر آن است که به سبب برخی اضافات و افراط‌ها، از جمله قایل شدن به مقام الوهیت برای بسیاری از پیشوایان دینی، به ویژه حضرت علی7، آنان را تحت عنوان «غلات شیعه» مطالعه کرد. امروزه آیین اهل حق، که معتقدانش غالباً در مناطق باختری کشور، ب...

روایات فراوانی از پیشوایان معصوم^ حکایتگر واقعی بودن پدیده چشم زخم و نیز امکان مقابله با آن است، اما ارتباط داشتن آیه شریفه «و إن یکاد» با این موضوع و مطلوبیت استفاده از خصوص آن برای مقابله با این امر چنان که در میان مفسران، مشهور و مورد اعتقاد عامه مردم است، با شأن نزول آیه و نیز با مفهوم لغوی واژگان آن ناسازگار است. آنچه در تفسیر آیه صحیح به‌نظر می‌رسد و می‌توان شواهدی بر درستی آن ارائه نمود،...

دعا، برترین عبادت و بالاترین رابطه بنده با معبود است. در این امر مهم، بندگان یکنواخت عمل نمی کنند و از آداب، اصول و موارد دعا شناخت درستی ندارند و چه بسا در این راه دچار سردرگمی و سرخوردگی شوند. الگو قرار دادن پیامبران الهی، امامان و پیشوایان بر حق، در این مسیر راه گشا است. دعاهای حضرت علی (ع) در نهج البلاغه، نمونه و ابزاری بس مناسب برای دستیابی به این مقصود است. با بررسی این موارد، آداب دعا هم...

بیش‌ترین برخورد اطلاعاتی و ضداطلاعاتی قابل استنباط از تاریخ و سیره‌ی ائمه‌ی معصومین(ع)، مربوط به دوره‌ی خلافت امیرالمؤمنین و امام حسن مجتبی(ع) است؛ متأسفانه چنین اقداماتی به‌صورت صریح و جدّی برای دیگر ائمه‌ی معصومین(ع) ثبت و ضبط نشده است. ممکن است عدم اطلاع ما از این موضوع، به‌دلیل مخفی‌بودن فعالیت‌های آن بزرگ‌واران بوده باشد، اما شواهد و قرائنی نیز در دست نیست که نشان دهد آن حضرات، برنامه‌ی مشخ...

تسلیم در برابر معارف بیان­شده توسط پیشوایان دینی، موضوعی است که بسیاری از روایات شیعی بر آن تأکید کرده­اند. این روایات، بر تسلیم محض و فرمان­برداری کامل در برابر اوامر و نواهی معصومان(ع) دلالت دارند. نظر به محوریت عقل در تفکر شیعی برای سنجش و پذیرش موضوعات دینی، فقدان تبیین درست از روایات پیش­گفته، تقویت انگارۀ­ تعارض تسلیم­پذیری و عقل­گرایی و تضعیف منزلت عقل را موجب می‌شود. بنابراین کشف معنای ...

اثبات تجرد نفس یکی از مباحث کلیدی در حوزه فلسفه اسلامی است. با توجه به آن که دانشمندان مسلمان، عموماً احادیث پیشوایان دینی خود را به عنوان گزاره‏هایی صادق پذیرفته‏اند، «استشهادات نقلی» مورد توجه قرار می‏گیرد. این مسأله در آثار صدرالدین محمد شیرازی پررنگ‏تر می‏نماید؛ وی به عنوان حکیمی متأله، سعی داشته «استدلالات عقلی» و «استشهادات نقلی» را در کنار هم مورد توجه قرار دهد. در این مقاله با بررسی اعتب...