بعد از فروپاشی اتحاد شوروی و استقلال کشورهای منطقۀ آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی به‌عنوان همسایگان شمالی جمهوری اسلامی ایران، زمینه برای برقراری روابط ایران با این کشورهای تازه تأسیس فراهم شد. کشورهای این منطقه نسبت به سایر مناطق پیرامونی ایران از نظر تاریخی، تمدنی، قومیتی و فرهنگی با ایران نزدیکی بسیاری دارند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، نگاه ایران به مناطق هم‌جوار براساس مسائل فرهنگی است. ایران ب...

چکیده پس از گذشت نزدیک به دو دهه از استقلال کشورهای آسیای مرکزی، به رغم مجاورت جغرافیایی، هم تکمیلی اقتصادی و پیوندهای تاریخی-تمدنی آن ها با ایران، بسیاری از تحلیل گران معتقدند که سیاست خارجی ایران در قبال منطقه آسیای مرکزی جزء کم رونق ترین حوزه ها بوده و نفوذ چندانی در این منطقه ندارد. در این راستا، نوشتار حاضر سعی دارد با استفاده از تئوری همگرایی «کانتوری و اشپیگل» به بررسی عوامل مشترک و مش...

به زعم نویسنده این مقاله، جمهوری اسلامی بعد از دوره‌‌ای از انکار و طرد سازمان‌های بین‌المللی، بر اساس تحولات جدید و درک نوین از منافع، دریافت که این سازمان‌ها، اولاً می‌توانند ابزاری برای حفاظت از حقوق و امنیت کشور باشند، ثانیاً به خروج ایران از انزوا کمک کنند و ثالثاً در مقابل خطرات تک قطبی شدن جهان از جمهوری اسلامی حمایت و حراست کنند. در این راستا ایران ضمن روی آوردن به سازمان‌های غیرغربی همچون ...

این نوشتار به موضوع نفوذ آمریکا در منطقه آسیای مرکزی و قفقاز و تاثیر آن بر روابط ایران و روسیه، اختصاص دارد. نگارنده برای بررسی موضوع ابتدا با اشاره به سیاست خارجی آمریکا پس از دوره جنگ سرد به تحلیل محورهای سیاست خارجی آمریکا در آسیای مرکزی و قفقاز می پردازد و شاخص های از نفوذ آمریکا را در این منطقه بدست می دهد. در ادامه بحث، نگارنده برای درک بهتر موضوع تاثیر نفوذ آمریکا بر روابط ایران و روسیه ...

شرق دریای خزر در نیمه دوم قرن نوزدهم از اهمیت استراتژیکی ویژه ای برخوردار بود و با توجه به گسترش استعماری روس و انگلیس در منطقه و تهدید منافع یکدیگر اهمیت این منطقه دوچندان شد. روسها برای دستیابی به هند و انگلیسها برای جلوگیری از پیشروی روسیه به سمت هند، درصدد گسترش نفوذ خود در شرق دریای خزر برآمدند. عوامل تحریک کننده روس ها برای اتخاذ چنین تصمیمی در دو بخش قابل بررسی است. رقابت با انگلستان و ه...

منطقه خزر در وضعیت ژئوپلیتیک قدیم خود در دوره اتحاد شوروی در موقعیت حایل بین حوزه نفوذ دو ابرقدرت قرار داشت. ولی پس از فروپاشی شوروی به دنبال بروز ساختارهای جدید و ظهور سه کشور نوظهور در منطقه، مناسبات جدیدی بین حوزه های جغرافیا، قدرت و سیاست بر این منطقه حکمفرما شد. این مناسبات جدید منافع ایران در خزر را دچار تغییرات جدی کرد و تعریف های جدیدی از منافع ژئوپلیتیکی ایران در خزر را پدید آورد. دولت...

با پایان یافتن رقابت ژئوراهبردی واشنگتن و مسکو در بسیاری از مناطق جهان بعد از جنگ سرد، چنین به نظر میرسد که در حوزه آسیای مرکزی و قفقاز این رقابت ها تازه آغاز شده است. رقابت میان قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای با هدف کسب برتری های ژئوپلیتیک، توانایی شکل دهی به ساختارهای امنیتی، تسلط بر منابع انرژی و توسعه حوزه نفوذ است. مقاله پیش رو با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی منافع و الگوهای رفتاری قدرت ها...