نقد متن حدیث به عنوان چهارمین محور مباحث مربوط به حدیث، کمتر مورد توجه بوده است. از راه نقد متن مى‏توانیم برخى علل و اسباب اختلاف و تعارض احادیث را پیدا کنیم. نخست باید از نقش جوامع اولى و ثانوى در بروز مشکلات متن حدیث سخن گفت. تقطیع، پذیرش حجیت تعبّدى خبر و تبویب روایات از منظر فتوا، سه نکته مشکل‏برانگیز در کار مؤلفان این کتاب‏هاست. از دیگر عوامل بروز اختلالات متنى، فقدان میراث مکتوب در دوره‏ها...

جانشینى حضرت على(ع) به عنوان وصى رسول خدا(ص) موضوع اختلافى شیعه و اهل سنّت است. شیعه براى اثبات این سخن، دلایلى از قرآن، حدیث، عقل و تاریخ دارد. شایسته است که در این مباحث، گسترة ادب نیز مورد توجه قرار گیرد، اما جز اندکی به آن پرداخته نشده است. در این مجال این موضوع مورد بررسی قرار گرفته است. با نگرش به ادبیات عرب چنین بر مى‏آید که جانشینی حضرت على(ع) مشهور بوده و این مطلب در شعر شاعران به وفور ...

جنبش مشروطه از چه زمانى آغاز شد؟ آیا مى‌توان یک آغازگاه براى جنبش مشروطه تعیین کرد؟ کدام یک از نیروهاى اجتماعى فعال در بستر اجتماعى ایران جرقه این جنبش را زدند؟ این‌ها پرسش‌هایى است که در این مقاله به آن‌ها پرداخته مى‌شود. در این راه، ضمن مرور مواضع متفاوت روایى، پیوست انگار، گسست انگار، و بسگانه انگار به مقوله تاریخ‌پژوهى و نقد دیدگاه‌هاى برگسون و برودل و گورویچ، با تکیه بر رویکرد تبارشناختى ف...

گزارشى از آراء طبرسى و توجه وى به فرهنگ زمان نزول است. نویسنده، نخست منظور از افق تاریخى - فرهنگى را توجه به زبان و ادب عربى در زمان نزول، تحول معنایى واژه‌ها، توجه به شأن نزول و تاریخ بیان مطالب و توجه به ناظر بودن قرآن به فرهنگ زمان نزول برشمرده است. وى بر این باور است که مرحوم طبرسى قرآن را بر پایه فرهنگ زمان نزول مى‌فهمد، او شناخت زبان و ادب عرب جاهلى را ضرورى مى‌داند و با انتخاب دستور زبان...

 نویسنده، پس از تبیین کار کرد عام قرآن براى همه مردم، فهم درست پیام قرآن را وابسته به دو نکته مى‌داند: زبان قرآن و فرهنگ آن. راه دست‌یابى به زبان قرآن، ترجمه و تفسیر آن است. ترجمه از دیر باز کوشش داشته است متن قرآن را تمام و کمال، در معرض فهم عموم قرار دهد. از یک سو قدسى بودن متن وحى و از دیگر سو ویژگى منحصر به فرد ساختار وحى در قالب زبان عربى، انتقال آن را به زبان دیگر دشوار مى‌سازد. نویسنده م...

 بررسى گونه‌هاى مختلف نقد آراء تفسیرى دیگر مفسّران، در تفسیر المیزان است. نقدهاى المیزان بر آراء دیگر مفسّران در دو دسته قابل بررسى است: 1. نقدهاى مربوط به قرآن و سنت و 2. نقدهاى مربوط به ابزار و مقدمات تفسیر. در دسته نخست، اشکالاتى چون ناسازگارى با آیات قرآن، ناهمسازى با ظاهر آیات قرآن، بهره‌جویى از قاعده سیاق، ناسازگارى با آغاز یا فرجام آیه، مخالفت با اسلوب قرآن کریم، مخالفت با اسلوب ادب عربى، ...

با نزول قرآن کریم، به زبان عربى توجه خاصى شد . سبک بیان و وا ژه گزینى قرآن،آن چنان ش گفت بود که عرب هاى فصیح در برابر آن متحیر شده و جز تسلیم در برابر اینکلام زیبا و باشکوه، چاره اى نداشتند . این حیرت، به تدریج به شیدایى و دلداد گى به آن متنزیبا مبدل گشت و آنان را واداشت تا هر چه بیشتر، پیرامون آن کنجکاوى کنند؛ لذا قرآنکریم اولین و مه مترین عامل رویکرد به این زبان بوده است.در حوزه نحو و ترکیب و...

 شناسایى و بررسى روشهاى تفسیر آیات الأحکام قرآن توسط اهل بیت(ع)، است.  فهم هر متنى، نیازمند آشنایى با قواعد و اصول زبانى آن متن و دریافت سبک ویژه اثر است. اهل بیت(ع) نیز هم بر شناخت عمومى زبان و هم بر سبک ویژه قرآن جهت استنباط احکام فقهى از قرآن تکیه دارند. ایشان در بهره‌گیرى از آیات الأحکام به سه روش تمسک، تبیین و تدبر عمل مى‌کردند.  در شیوه »تمسک«، امام(ع)، براى بیان حکم، آیه‌اى را تلاوت مى...

توسعه و چگونگى آن از مهمترین سؤالاتِ پیش روى بسیارى از کشورهاى امروز جهان است و کشور ما نیز پس از گذر از یک انقلاب سهمگین و جنگى بیرحمانه با این پرسش مواجه شد و تهیّه برنامه پنجساله اوّل و اجراى آن اولین گام در این مسیر بود. قضاوت درباره موفقیت و آثار نیک و بد برنامه و ارزیابى آن از سویى محتاج اطلاعات دقیق از همه جوانب و زوایاى برنامه است و از سوى دیگر نیازمند گذر زمان; اما بدون شک این ارزیابیها چ...

یکی از مهمترین وظیفة پژوهش‌گران پس از انتخاب موضوع تحقیق، جستجو برای یافتن منابع ومراجع مختلف جهت جمع آوری معلومات و اطلاعات لازم پیرامون موضوع است. شکی نیست که هر اندازه این جستجو وسیع‌تر و دقیق‌تر باشد، ارزش و اعتبار تحقیق بیشتر خواهد بود. بر همین اساس باید گفت که تعداد و تنوّع و اعتبار منابع استنادی، یکی از معیارهای ارزشیابى تحقیقات دانشگاهى است. بررسی بیش از 85 مقالة علمی- پژوهشی زبان وادب...