خان احمد خان گیلانی(943-1000 هـق)آخرین حاکم حکومت آل کیا در گیلان است که در سال1000 هـق بنا به دلایل سیاسی، اقتصادی و مذهبی به وسیله شاه عباس یکم ساقط شد. برخورد مورّخان عصر صفوی با حکومت آل کیا در سه مقطع قابل بررسی است. در مقطع اول به پاس پناهنده شدن اسماعیل میرزا به گیلان، با احترام از آل کیا یاد می کنند. در مقطع دوم که مصادف با حکومت شاه طهماسب بود، به دلیل بروز برخی اختلافات بین طهماسب و خا...

ایالت کهگیلویه در روزگار صفوی (907-1135ق) یکی از ایالات مهم و از بیگلربیگی‌ها محسوب می‌شد و حاکم‌نشین‌های متعددی از جمله حویزه، دزفول و بصره در زمرة آن قرار داشت. محدوده جغرافیایی آن از شهر امروزی یاسوج آغاز و به سواحل خلیج فارس در بندر دیلم ختم و مناطقی چون بهبهان و رامهرمز را شامل می‌شد. پادشاهان صفوی همواره برای این ایالت اهمّیت و اعتباری ویژه قائل بودند. بخش عمدة این توجه ناشی از موقعیت سوق‌...

شهر اصفهان صفوی را از منظرهای گوناگونی می‌توان قرائت کرد. یکی از این منظرها نظام مدیریت آب است. حیات پایتخت صفوی هم به حیات زمین‌های زراعی پیرامون آن وابسته بود و هم به گردش آب در شهر. درخشش اصفهان صفوی بی‌تردید مرهون نظام استوار مدیریت آب است، که تاکنون کمتر به آن توجه شده است. در این مقاله، با رویکردی انسان‌شناسانه و با روش تفسیری‌ـ تاریخی، به مهم‌ترین جنبه‌های مادّی و غیرمادّی نظام مدیریت کلان...

واکاوی رابطة میان روحانیان، در مقام نیروی مهم اجتماعی، با دولت صفوی می تواند ما را از درک بسیطی از رابطه به سوی درک دقیق آن سوق دهد. موضوع این مقاله، مناسبات میان دولت و روحانیان است؛ بنابراین فراز و فرود روابط میان روحانیان و حکومت،شکل های مشارکت آن ها در سیاست و چگونگی تحول آن در دورة صفوی و عوامل مؤثر بر این تحول بازکاوی شده است. مناسبات میان دولت و روحانیان براساس دیدگاه نظری چارلز تیلی به ...

مکتب وقوع به لحاظ تحولات سیاسی ـ اجتماعی در پیوند با دو دورة تیموری ـ به خصوص در نیمة دوم قرن نهم ـ و دورة صفوی است. این سبک از اوایل قرن دهم آغاز شد و در اواسط همان قرن رشد کرد و تا ربع اوّل قرن یازدهم ادامه یافت. درخصوص اشعار مکتب وقوع و تحلیل محتوای آن مباحثی پراکنده گفته شده است، امّا درمورد خاستگاه جغرافیایی آن، تاجایی که مولّفان جستجو کرده اند، هیچ بحث جدّیی مطرح نشده است. نویسندگان در این مق...

نگارگری از زمره هنرهای سنتی است که زبان و بیان آن از ویژگیهای منحصربه خود تبعیت می کند. بسیاری از پژوهشگران از یکسو با دیدگاه های مختلف که اغلبدنباله رو رویکردهای سنت گرایی و عرفانی هستند، به مطالعه فراواقعیت های آن پرداختهو از سوی دیگر برخی محققان به دلیل فقدان آثار به جامانده از دوره های پیشین درحوزه های مختلف از جمله معماری، باغ سازی، شهرسازی، هنر و فرهنگ به آن رویآورد ه اند و از خلال خوانش ...

خیابان (چهارباغ)های عریض و مستقیم، از جمله عناصر نمادین در تاریخ شهرسازی صفوی است که از عناصر اصلی توسعه و بهسازی شهرها در این عصر بوده‌اند. خیابان چهارباغ اصفهان توسط دوگونه کاخ شاهی، دروازه دولت و باغ هزارجریب را به هم پیوند می‌داده است. خیابان چهارباغ عباسی بین دروازه دولت و سی‌و‌سه‌ پل در زمان شاه عباس اول احداث شده است.فرضیه این پژوهش بر این اساس است که این خیابان در دوره‌های مختلف ت...

معماری و شهرسازی دوره ی زندیه، دوره ای از معماری ایران است که حلقه ی اتصالی میان معماری صفویه و قاجار محسوب می شود، اما کمتر به ارزش ها و شاخصه های این دوره پرداخته شده است. به منظور تبیین این ویژگی ها لازم است تا در ابتدا مشخص شود که ساخت بناها و شهرسازی زندیه با چه معیاری انجام گرفته است. هم چنین معلوم شود کدام یک از ویژگی ها خاص این دوره و کدام یک متأثر از دوره های پیشین و به خصوص دوره ی صفو...

عادلشاهیان، به‌عنوان یکی از حکومت‌های شیعه‌مذهب، به‌مدت دو قرن (895-1097ق / 1489-1986م) بر بیجاپور (منطقه‌ای از دکن) حکومت کردند. یوسف عادلخان، نخستین حاکم عادلشاهی، مذهب تشیع را در قلمرو خود به‌رسمیت شناخت. این امر هم‌زمان با شکل‌گیری حکومت شیعه‌مذهب صفوی در ایران بود. با این همه، برخی از جانشینان وی درصدد احیای مذهب تسنن برآمدند. این نوشتار درصدد است جایگاه و موقعیت تشیع در دربار عادلشاهیان ر...

هدف: این مقاله به بررسی جایگاه و منزلت کتابدار در ایران عصر صفوی پرداخته و سپس برای روشن تر شدن این جایگاه، زندگی و آثار یکی از کتابداران دورة شاه عباس دوم، میرزا مقیم کتابدار، مورد بررسی قرار می گیرد. روش: این مقاله با رویکرد توصیفی- تحلیلی برمبنای روش کتابخانه ای تهیه شده است. یافته ها: جستجو در متون تاریخی و نسخه های خطی کمتر شناخته شده می تواند بسیاری از ناشناخته های تاریخ فرهنگی ما را ر...