نقاشی عصر قاجار به طور عمده، به دو دوره تقسیم می شود: دوره نخست؛ مقارن با سلطنت فتحعلی شاه نضج می یابد تا عصر ناصری دوام می آورد؛ بر تلفیق صور نگارگری و تزئینی با دستاوردهای هنر ناتورالیستی تکیه دارد و سیطره کلی دستاوردهای هنر ایرانی در آن، حائز اهمیت است. دوره دوم، با سلطنت ناصرالدین شاه و ظهور هنرمندان اروپارفته، شکل می گیرد و مبتنی بر بازنمایی از هنر طبیعت گرای غرب است. شاهنامه عمادالکتّاب، م...

این مقاله می کوشد در چارچوب الگوهای روش شناختی و معرفت شناختی تاریخ نگاری اسلامی، واقعه ی ذوقار و ارتباط آن را با نبردهای ایران و اعراب در متون تاریخ نگاری اسلامی واکاوی کند.فرضیه ی مقاله این است که تبدیل واقعه ی ذوقار به نماد انتصاب عرب از عجم و هم زمانی آن با بعثت پیامبر در سنت تاریخ نگاری ایرانی اسلامی، بر پیش فرض مورخان اسلامی و دیدگاه آن ها درباره ی رویدادهای تاریخی در قالب یک طرح انداموار...

با این‌که تاکنون کوشش‌های بسیاری برای ویرایش شاهنامه و پیراستن آن از دست‌بُردهای کاتبان بعدی انجام یافته است، به‌نظر می‌رسد که هنوز تا رسیدن به سخن اصلی فردوسی و اعتماد قاطع به ویرایش‌های موجود، راه درازی در پیش باشد. یکی از کوشش‌های گران‌سنگِ سال‌های اخیر ویرایش دکتر جلال خالقی مطلق است. این نوشتار با دقیق‌شدن در دست‌نویس‌ها و به کمک قرینه‌ها و منابع تکمیلی، بیت‌هایی از این ویرایش را زیر ذره‌بین...

شاهنامه قرچقای خان با 148نگاره از جمله شاهنامه های دوره صفوی(مکتب اصفهان) است که بنا به سفارش و حمایت قرچقای خان والی مشهد، بیرون از کتابخانه-کارگاه های سلطنتی، به انجام رسیده است. این شاهنامه که اینک با عنوان: شاهنامه ویندزور! در قصر سلطنتی ویندزور در بریتانیا نگهداری می‌شود، دارای 148 برگ نگارگری است. این شاهنامه متعلق به 1058ه. ق/1648م و از معدود شاهنامه های کامل متعلق به این دوره است. به ا...

فردوسی به عنوان بزرگ ترین حماسه سرای ادب فارسی از سوی شاعران پس از خود مورد تقلید قرار گرفته است. امّا نکته مهم آن است که هیچ یک از این مقلّدان نتوانسته اند اثری همسنگ شاهنامه در ارزش و اقبال عمومی بیافرینند. محققان دلایل گوناگونی چون برتری جنبه های ادبی(دوری از تزاحم تصاویر، هماهنگی تصاویر با موضوع و ...) و مسائل تاریخی را در این خصوص برشمرده اند. اما جدای از موارد یادشده، می توان ضعف ساختاری ای...

شاهنامه فردوسی یکی از برجسته ترین شاهکارهای ادب فارسی است که نگاه سرایندگان و نویسندگان بسیاری را به سمت و سوی خود کشانده و آنان را از ظرفیّت های بی شمار خود بهره مند ساخته است. در کنار تقلیدهای نه چندان موفّق از این اثر، تضمین ابیات و بهره گیری از حال و هوا و فضای حماسی آن در غالب آثار ادب فارسی به چشم می خورد. یکی از آثاری که شاهنامه در آن نمود بارزی دارد، تاریخ وصّاف است. وصّاف در عصری به شاهنام...

تحول در هنر ایران باعث آفرینش نسخ خطی متفاوت دردوران مختلف از جمله دوره صفویه گردیده است. در این راستا به سبب وجود رابطه بین ادبیات و نگارگری شاهد نسخی هستیم که در آن ها مجموعه های شعری به تصویر کشیده شده است . از جمله اشعاری که مورد توجه قرار گرفته شاهنامه فردوسی است . شاهنامه طهماسبی ازجمله شاهکارهای نگارگران دوره صفویه است که در این پژوهش به بررسی برخی از نگاره های دوره یاد شده پرداخته ایم ....

شاهکار حماسی شاهنامه، اثری است برآمده از مواریث اساطیری، تاریخی و فرهنگی ایران باستان که در آمیزش با جهان بینی توحیدی حکیم ابوالقاسم فردوسی همچون آیینه ای تمام نما، گویای بینش و منش ایرانیان بوده و از این رهگذر همواره از مراجع ایران و ایرانی شناسی قرار گرفته است که به ناگزیر همچون هر منبع و مأخذ دیگر از گزند سهو و خبط مخاطبان و محققان مصون نمانده است؛ گاه متهم به پان ایرانیسم و ترک ستیزی و گاه ...