معرفت نقلی اعتقادی دارای سه رکن است: باور، صدق و توجیه. در تبیین مولفه توجیه معرفت اعتقادی نیز دیدگاهها و رویکردهای متفاوتی ارائه شده است. گاه از رویکرد درون گرایانه استفاده می شود که از دو نظریه مبناگروی و انسجام گرایی شکل گرفته است و گاه نیز از رویکرد برون گرایانه بهره برده می شود که خود متشکل از سه نظریه وثاقت گرایی، نظریه واقع گرایی مستقیم و نظریه علی است. در این نوشتار به تبیین مولفه توجیه...

پژوهش حاضر در تلاش است با نگاهی معناشناختی به توصیف پدیده‌ فرافکنی اشاری ماضی نقلی به آینده در گونه محاوره زبان فارسی بپردازد. در این راستا ضمن معرفی اجمالی برخی مفاهیم مرتبط، این مسئله را بررسی می‌کنیم که سخن‌گویان زبان فارسی با چه هدف ارتباطی‌ای از ساختار ماضی نقلی برای فرافکنی به زمان آینده بهره می‌جویند و چه عناصر واژگانی، دستوری و کاربردشناختی در این نوع کاربرد دخیل‌اند. نتایج این بررسی حا...

در فلسفه سیاست که در آن به مسائلی، نه با دغدغه­های کاربردی علم سیاست، بلکه مرتبط با جنبه­های نظری و مبنایی این علم پرداخته می<span di...

مسئلهء ولایت مهمّ ترین مسئلهء تصوّف و عرفان اسلامی است. به همین جهت در اکثر کتب نثر عرفانی، فصل یا فصولی جداگانه به بررسی ولایت و مباحث مربوط به اولیاء الله اختصاص یافته و در آثار منظوم نیز به این موضوع، عنایتی خاصّ بوده است. از منظر این کتب، معنای مفعولی ولیّ بر معنای فاعلی آن غلبه دارد. لذا اصطلاح اولیاء الله - در معنای اخصّ- به مجذوبان حقّ اطلاق می شود. محسنین ، جامع ترین مصداق اولیاء الله و اصح...

نظر به گستردگی ابعاد موضوع (توفیق میان عقل و نقل)، محوریت مقالۀ حاضر تنها توحید افعالی خواهد بود. مسئلۀ اصلی تحقیق جایگاه توحید افعالی در حکمت متعالیۀ صدرا و براهین عقلی و نقلی وی در این زمینه می باشد. لذا در این جستار، پس از تبیین توحید افعالی، به انحصار هستی بخشی و تأثیر استقلالی در فاعلیت الهی، و نظریۀ فاعلیت بالتجلی و مجرای فیض بودن عقول و ژرف اندیشی صدرا در باب اختیار آدمی از منظر عقل و نق...

علم کلام ‘ یعنی بحث در اصول ادیان ‘ مستدل ساختن آن اصول و دفاع از آنها ‘ تاریخی به بلندی تاریخ پیامبران دارد . این مباحث ‘ از راه آمیغ زبان فارسی با زبان قرآن و اسلام رسمأ در نیمه قرن چهارم و با ترجمه تفسیر طبری ‘ در زبان فارسی جلوه نمودند . تا قرن هفتم که زبان فارسی کاملأ زبانی علمی و ادبی شد و به سبب پیوند با قرآن کریم ‘ جنبه مقدس و روحانیتی خاص یافت . مولوی که تعلق به این دوره دارد و از سرآ...

از مسائلی که در سنّت تصوّف و عرفان اسلامی به آن توجّه بسیار شده است، مسأله علم و دانایی است و شؤون و مراتب آن و تفاوت دانایی حقیقی از نادانی‏ای که خود را دانایی می‏نماید و اینکه چگونه می‏توان به این دانایی حقیقی رسید. از این‏رو یکی از مساعی اصلی عارفان مسلمان، خصوصاً به هنگامی که علوم دیگر به نام علم مشهور می‏شوند، احیای علم حقیقی است. کتاب احیاء علوم الدین امام محمّد غزالی یکی از نمونه‏های اوّلیه و ...

متکلمان برای استنباط آموزه‌های کلامی از دو روش عقلی و نقلی استفاده می‌کنند. در روش نقلی، استفاده از نقل متواتر و قطعی چندان مورد اختلاف نیست، لکن بیشتر میراث نقلی از طریق اخبار آحاد به دست ما رسیده که بهره‌گیری از این اخبار در مسائل اعتقادی مورد نقد و نظر می‌باشد. این مقاله با رویکرد تحلیلی به بررسی این مسئله می‌پردازد که جایگاه خبر واحد در استنباط آموزه‌های کلامی نزد فاضل مقداد چگونه است؟ ایشا...

تفسیر منسوب به قمی از جمله تفاسیر امامیه است که در قرن چهارم تالیف شده است، در طبقه بندی تفاسیر آن را جزء تفسیرهای روایی و نقلی می آورند، اما بر مبنای متن تفسیر مولف در موارد پر شماری برای رسیدن به فهم آیات اجتهاد کرده است، یعنی وی با تکیه بر دانسته های غیر نقلی کوشیده است مراد آیات را بیابد. در قسمت اول این جستار در این تفسیر می پردازیم و قسمت سوم را به عوامل مؤثر در اجتهاد مؤلف اختصاص داده ای...