مقالۀ حاضر ترجمه­ای است در‏حد امکان دقیق و شیوا از مقالۀ انگلیسی «قرائات» در دایره‏المعارف قرآن لیدن. مترجم نکاتی چند را به‏عنوان تعلیقه و حاشیه، به متن مقاله افزوده است. مؤلف در مقالۀ خود به سیر تاریخی پدیدۀ اختلاف قرائات می‏پردازد و نشان می­دهد که روند تثبیت قرائات، امری تدریجی و همراه‏با فراز و نشیب­های فراوان بوده است. نگاه تاریخی- توصیفی، عنایت عالمانه به منابع معتبر نخستین، و نمای...

علامه طباطبایی یکی از مفسران بزرگ إمامیة در دوران معاصر است که تفسیر وی از ابعاد گوناگون علوم و معارف ‏قرآنی از اهمیت بسیاری برخوردار است. بررسی اختلاف‏ قراءات، نقد و یا ترجیح یک قرائت بر قرائات دیگر یکی از آن موضوعاتی است که جایگاه ویژه‏ا‏‏‏ی در تفسیر المیزان دارد. در این نوشتار تلاشی صورت گرفته تا به روش توصیفی- تحلیلی شیوه‏ها‏ی مواجهه علامه طباطبایی با اختلاف ‏قراءات مورد بررسی قرار گیرد. پژ...

تفکر شیعه و معتزله با تکیه بر حسن و قبح عقلی می ‏توانند در یک جامعه سیاسی دینی، منجر به آزادی سیاسی معنوی شهروندان گردند. برخلاف اندیشه اشاعره، اخباریه و همه جبرگرایان بالطبع باید احکام صادره از حاکمان جامعه را به عنوان اخلاق اجتماعی لازم الاتباع بپذیرند. در اندیشه عقل گرای شیعه، حاکمان نیز مجبورند آنچه را که انسان‏های عاقل بدان حکم کرده‏ اند، گردن نهند. بالاخص با لحاظ اندیشه اعتزالی جباری، شهر...

چکیده در میان متون بی‌شمار ادب فارسی، مثنوی مولانا جزو نادر متن‌‌هایی است که از لحاظ باقی ماندن نسخه‌های معتبر و اهتمام به تصحیح آن، خوش‌فرجام و دوستکام بوده است. زمانی که نیکلسون به تصحیح آن همّت گماشت و مجلّدات نخستین آن را چاپ کرد (1925) هنوز بسیاری از متن‌های مهم، ناشناخته در گوشۀ کتابخانه‌ها گرد و خاک می‌خوردند. با اینکه نیکلسون قبل از شروع به کار تصحیح، سعی کرده بود همۀ نسخه‌های معتبر شناخ...

جستاری در نخستین خطبه‌های حاکمان مسلمان (تا پایان امویان)[1] سید محمد طیّبی* چکیده قرائت خطبه در تاریخ اسلام، در پی تشکیل حکومت و دست‌یابی به قدرت از عصر نبوی آغاز شد و کمابیش ـ به پیروی از آن حضرت ـ استمرار یافت. در پژوهش پیش روی، تلاش خواهد شد مفاد، محتوا و تفاوت‌های معنادار نخستین خطبه‌های حکومتی و خلافتی زمامداران مسلمان، از تشکیل اولین حکومت و دولت اسلامی (دولت رسول خدا6) تا پایان دولت اموی...