در جغرافیای عرفانی با سه نوع اصطلاح جغرافیایی روبرو هستیم. یکسری مقولاتی که در جغرافیای طبیعی ما بإزای خارجی دارند مثل جهات چهارگانه، نام شهرها، اقالیم و ممالک که البته در جغرافیای عرفانی تأویل پذیرند و نقش نمادین و رمزگونه به خود گرفته اند. دستۀ دوم مقولاتی جغرافیایی که منشأ قرآنی دارند همانند قاف، عرش، کعبه، طور و مجمع البحرین که آن­ها نیز بر مشرب عرفا تفسیر و تأویل می شوند. دستۀ سوم که فقط د...

شهر تبریز در بخشی از تاریخ سلسله ایلخانی و صفوی به عنوان پایتخت و در دورۀ قاجار به عنوان ولیعهد نشین به لحاظ سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و همچنین معماری در سطح کشور از اهمیت و جایگاه منحصر به فردی برخوردار بوده است که متأسفانه سوانح طبیعی و مصنوع اعم از زلزله های پی در پی و جنگ با کشورهای قدرتمند همسایه باعث زیرورو شدن ساختار این شهر گردیده و امروزه ابعاد شهر تبریز در دوره های مذکور، مخصوصا...

چکیده واژۀ علم در دوره های گوناگون تاریخی متناسب با شرایط فرهنگی و اجتماعی حاکم بر هر دوره تطور معنایی پیدا کرده و در معانی مختلفی به کار رفته است. بررسی معناشناختی این واژه، در تاریخ قبل و بعد از اسلام، نشان دهندۀ کاربرد آن در معانی متفاوت و حتی متضاد است. بدین معنا که در دورۀ جاهلیت، متناسب با فضای فکری و فرهنگی حاکم بر جامعه، معنایی که از علم دریافت می شد با معنای آن در دورۀ اسلامی متفاوت بو...

با گرایش ایرانیان به تشیّع فصل جدیدی در ادبیات پارسی گشوده شد. از دیگر سو شخصیّت برجستۀ حضرت علی (ع) باعث شد حتی شاعران غیر شیعۀ ایرانی نیز زبان به مدح او گشایند و در فضلش سخن برانند. یکی از مسائل مهم در تاریخ اسلام مسألۀ «وصایت» و جانشینی حضرت علی (ع) به عنوان خلیفۀ پس از رسول خدا (ص) است که در ادبیات پارسی و تازی بازتاب داشته است. با روی کارآمدن سلسلۀ صفویه (907 ق. به بعد) این مسأله در ادبیات پ...

مقاله حاضر به موقعیت کوچ نشینی در ایران و در رابطه به نواحی مربوطه می پردازد. واژه کوچ نشینی از زبان یونانی ریشه گرفته و اغلب جامعه شناسان و جغرافی دانان درباره آن تحقیق نموده اند. از جمله جغرافی دانان ایرانی دکتر پایلی و دکتر سهامی درباره کوچ نشینی تحقیقاتی انجام داده اند. ایران و دیگر کشورهای خاورمیانه دارای کوچ نشینانی هستند که مهمترین مشخصه ها و نیازهای آنها بشرح زیر است. - فضا برای حرکت ...

ساخت اشیای فلزی و سفالین از دوران پیش از تاریخ تا به امروز همواره مورد توجه انسان‌ها بوده است، چراکه درواقع، این گونه‌های هنری تجلی‌گاه باورها و اسطوره‌ها و انعکاس جهان‌بینی حوزه‌های تمدنی و عرصۀ معناآفرینی و شکوه نامیرای فرهنگ‌های بشری به شمار می‌روند. نقوشی که بر این آثار نقش بسته، معرف و بیانگر میراثی مادی و معنوی هستند که این هنرها در آن فضا و زیست‌بوم بالیده‌‌اند. در دورۀ ساسانی در انواع ...

در ادوار پیش از ساسانی، حکومت های عیلام، ماد، هخامنشی، سلوکی و اشکانی نیز در طول حیات خود به انجام آیین های دینی توجه می کردند که از جمله می توان به هدیه، نذر، قربانی و پیشکش به خدایان ومعابد اشاره کرد. در شاهنشاهی ساسانی نیز، که با ظهور اردشیر آغاز می شود، با رسمی شدن دین زردشتی در این سلسله، اموری دینی از جمله وقف و کارهای نیک که مورد تأیید و تأکید در این دین بوده، در دولت و جامعۀ ساسانی مورد...

این مقاله فاقد چکیده می​باشد.

سهل تستری به حق یکی از ارکان تصوف اسلامی است که در ردیف جنید ، شبلی و بایزید بسطامی تاثیر فراوان بر تفکر صوفیانه داشته و کمتر کتاب و رساله عرفانی به فارسی یا به عربی دیده می شود که وامدار سهل و آرا وی نباشد . از میان معاصرین نیز برخی مستشرقین و محققان ، پژوهش هایی درباره سهل و آراء وی داشته اند که معرفی و نقد آنها و منابع کهن صوفیه در باب سهل می تواند علاقمندان را به کار آید . در این جستار ، م...

سابقۀ توجه پزشکان و داروشناسان به اِبدال (جایگزینی) داروهای ساده با داروهای دیگر دست کم به سدۀ یکم میلادی و اشارات پراکندۀ دیوسکوریدس در ماتریا مدیکا (در متون دورۀ اسلامی: هیولی الطب یا الحشائش) بازمی‌گردد. اما کهن‌ترین سیاهه‌ای که از داروهای قابل جایگزینی با یکدیگر به دست آمده، فصل بیست و پنجم از مقالۀ هفتم کُنّاش پاولوس آیگینایی (بولس اجانیطی) است که در میانۀ سده هفتم میلادی و بر اساس دیدگاه‌های...